Witebsk

Szablon:Miasto zagranica infobox Witebsk (biał. Віцебск, ros. Витебск) – miasto położone w północno-wschodniej części Białorusi, nad rzeką Dźwiną.

Od lewej cerkiew Zmartwychwstania, wieża ratuszowa, kościół św. Antoniego, autor: Napoleon Orda

Panorama miasta z 1912

Kościół farny św. Trójcy w Witebsku między 1793-1812, aut. Józef Peszka

Widok Witebska między 1793-1812, J.Peszka

Kościół unicki św. Józafata między 1793-1812, J.Peszka

kościół unicki Zmartwychwstania Pańskiego (z prawej), kościół św. Antoniego (z lewej), w oddali kościół Jezuitów między 1793-1812, J. Peszka

Most przez Dźwinę w Witebsku między 1793-1812, J. Peszka

Liczba mieszkańców: 348,8 tys. (dane z 2010 r.)

Historia

Witebsk wzmiankowany był po raz pierwszy w 1021, przez długi czas pozostawał ośrodkiem handlowym przy szlaku znad Morza Bałtyckiego do Konstantynopola. Od końcu X wieku przynależał do Księstwa Połockiego, od 1101 pełnił funkcję stolicy samodzielnego księstwa. W 1320 włączony został do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1503 był stolicą województwa witebskiego. W 1597 Witebsk otrzymał prawa miejskie. W 1708 r. miasto zostało spalone przez Kozaków i Kałmuków podczas wojny północnej. Po I rozbiorze Polski włączony został do Rosji. Od 1796 był stolicą guberni.

W 1812 pod Witebskiem wojska rosyjskie stoczyły bitwę z wojskami Napoleona I.

W latach 1924–1991 Witebsk znajdował się w Białoruskiej SRR. Podczas II wojny światowej, w latach 1941–1944 okupowany przez wojska niemieckie, był rejonem zaciętych walk radziecko-niemieckich i został niemal całkowicie zniszczony, a miejscowi Żydzi wymordowani.

Witebsk jest jednym z największych ośrodków gospodarczych Białorusi. Znajdują się tu zakłady przemysłu włókienniczego (dziewiarskiego i jedwabniczego, ponadto produkcja dywanów), odzieżowego, maszynowego, elektrotechnicznego, metalowego, chemicznego, drzewnego, materiałów budowlanych, spożywczego. Wybudowano jeden z głównych węzłów kolejowych, w Witebsku znajduje się również pięć szkół wyższych.

W latach 1988 i 1990 w Witebsku odbywał się Festiwal Piosenki Polskiej, jako przeciwwaga dla Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Został on następnie zamieniony na odbywający się dorocznie od 1992 Festiwal "Słowiański Bazar" na którym występują głównie wykonawcy z byłego ZSRR, ale także debiutanci z innych krajów. W 1994 miała tu swój pierwszy występ zagraniczny polska piosenkarka Anna Maria Jopek.

Zabytki

• Ratusz (1775) – barokowo-klasycystyczny, wielokrotnie przebudowywany. Obecnie w budynku muzeum krajoznawcze założone w 1918
• Pałac Gubernatora (Pałac Kudzimowiczów) w stylu klasycystycznym - zbudowany przed 1772 rokiem przez ziemian Kudzimowiczów na skarpie nad Dźwiną. W 1806 roku został zakupiony na siedzibę rosyjskiego gubernatora. W 1811 roku architekt F. Sankowski dobudował nowy korpus z reprezentacyjną sala i kaplicą. W 1812 roku pałac stanowił sztab i kwaterę cesarza Napoleona. Po zniszczeniach wojennych został odbudowany i obecnie mieści urzędy.
• Katedra św. Barbary z XIX w. – zbudowany w 1785 jako cmentarny, przebudowany w 1884 w stylu neoromańskim, zamknięty w latach 30. XX wieku, częściowo zniszczony w czasie II wojny światowej, w 1990 zwrócony wiernym. Obok kościoła kaplica z 1800 roku.
• Cerkiew bazylianów pw. Zaśnięcia NMP i św. Józefata (rekonstrukcja z 2009 roku). Powstała w latach 1715-43 według projektu arch. J. Fontany. Została zniszczona podczas II wojny światowej. Obecnie w odbudowie.
• Kościół bazylianów pw. Zmartwychwstania Pańskiego fundowany w 1690 r, przez podkomorzego witebskiego Adama Franciszka Kisiela na miejscu zabójstwa św. Jozafata Kuncewicza. Kościół został zniszczony w czasie II wojny światowej i odbudowany w 2008 roku. Zachowały się dwa budynki klasztorne z 1775. W jednym z nich mieści się obecnie technikum, w drugim muzeum krajoznawcze.
• Cerkiew prawosławna pw. MB Kazańskiej, wczesnoklasycystyczna z 1760 wybudowana jako cerkiew klasztorna Monastyru Markowego (istniejącego w Witebsku od XV w.) oraz przybudowana do niej cerkiew św. Mitriofana w 1847.
• miejsce po zamku zniszczonym w XVII w. – ulica Zamkowa, obok Pałacu Gubernatora
• Dom Marca Chagalla (w pobliżu dworca) – po remoncie w 1997 r. otwarto w nim Muzeum Chagalla, ekspozycja to wnętrze sklepu kolonialnego jego matki, pracownia artysty, pokoje mieszkalne i kuchnia
• Ruiny synagogi na Zadźwiniu z XIX wieku.

Zabytki nieistniejące:

• Kościół bernardynów św. Antoniego Padewskiego
• Klasztor bernardynów
• Kościół jezuitów św. Józefa (później sobór św. Mikołaja). Zburzony w 1957 roku.
• klasztor Jezuitów
• Kościół i klasztor Dominikanów
• Kościół i klasztor pijarów
• Kościół Św. Michała Archanioła
• Cerkiew ŚŚ. Piotra i Pawła z 1780 roku

Ludzie związani z Witebskiem

• Władysław Blin (ur.1954) - polski rzymskokatolicki biskup witebski
• Tadeusz Brzozowski (generał jezuitów) - polski jezuita, dziewiętnasty z kolei generał zakonu jezuitów
• Marc Chagall - rosyjski malarz i grafik żydowskiego pochodzenia, przedstawiciel kubizmu i internacjonalizmu w malarstwie
• Władysław Marian Jakowicki - polski profesor, podpułkownik lekarz Wojska Polskiego, oficer I Brygady Legionów Polskich
• Franciszek Dionizy Kniaźnin - polski pisarz oświecenia
• Adam Sławoczyński - generał dywizji Wojska Polskiego
• Piotr Szymanowski - polski generał

• Kategoria:Kasztelanowie witebscy
• Kategoria:Wojewodowie witebscy

Zobacz też

• Synagoga Chóralna w Witebsku
• Synagoga Chłodna w Witebsku
• Synagoga na Zadźwiniu w Witebsku
• Centralny sportkompleks w Witebsku

Bibliografia

• Shishanov V.A. Vitebsk Museum of Modern Art: a history of creation and a collection. 1918-1941. - Minsk: Medisont, 2007. - 144 p.[1] [2]
• Любезный мне город Витебск… Мемуары и документы. Конец XVIII — начало XIX в. / Вступ. ст., науч., коммент., сост., публ. В. А. Шишанова. Мн.: Асобны Дах, 2005. 40 с.[3]
• Шишанов В. 974, 947 или 914? // Витебский проспект. 2005. №45. 10 нояб. С.3.[4]
• Изобразительное искусство Витебска 1918 - 1923 гг. в местной периодической печати : библиограф. указ. и тексты публ. / сост. В. А. Шишанов. - Минск : Медисонт,2010. - 264 с.[5]

Linki zewnętrzne

• vitebsk.by
• Radzima.org
• Энциклопедия города Витебска (ros.)
• Official site of Vitebsk regional museum of local lore