Wojna polsko-krzyżacka (1431–1435): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:58, 10 mar 2011

Wojna polsko-krzyżacka w latach 1431-1435 – jeden z konfliktów zbrojnych między Polską a zakonem krzyżackim, zakończony zwycięskim dla Polski pokojem w Brześciu Kujawskim 31 grudnia 1435.

Podłoże konfliktu

Powodem wybuchu wojny było zawarcie 19 czerwca 1431 roku przez wielkiego mistrza Pawła Russdorfa przymierza z buntującym się przeciw Polsce Świdrygiełłą. Oznaczało to zaangażowanie się zakonu krzyżackiego w podejmowane przez Zygmunta Luksemburskiego próby rozbicia unii polsko-litewskiej.

Przebieg

W 1431 r., gdy główne siły polskie zaangażowane były przeciw Świdrygielle pod Łuckiem na Wołyniu, Krzyżacy, kilkanaście dni wcześniej zapewniając o pokojowych zamiarach, w dniu 17 sierpnia nieoczekiwanie najechali i spustoszyli ziemię dobrzyńską, Kujawy i Krajnę. Spustoszyli znaczne tereny i zniszczyli miasto Nieszawę, a tamtejszy zamek obsadziła załoga krzyżacka. Tylko na obszarze Krajny napastnicy napotkali znaczący opór, a nawet zostali pokonani 13 września przez nieliczne rycerstwo i ludność chłopską w bitwie pod Dąbkami (w pobliżu Nakła). W wyniku tego starcia Polacy zdobyli cztery chorągwie krzyżackie, cały obóz, a dowódca, marszałek inflancki Werner von Nesselrode dostał się do niewoli z wieloma dostojnikami. Doprowadziło do rozejmu w Czartorysku, który upływał 24 czerwca 1432 r.

Chcąc ukarać Krzyżaków za poparcie udzielone Świdrygielle i za najazd z 1431 roku w dniu 8 marca na zjeździe w Sandomierzu postanowiono powołać pod broń całe rycerstwo, a w lipcu 1432 r. Polska zawarła w Pabianicach sojusz z czeskimi husytami.

Wojna rozpoczęła się w czerwcu 1433 roku gdy Wielkopolanie pod wodzą wojewody poznańskiego Sędziwoja z Ostroroga uderzyli na Nową Marchię i zniszczyli tam wszytko co tylko było można. Także husyci, którymi dowodził Jan Čapek z Sán, wtargnęli do krzyżackiej Nowej Marchii, zajmując bez oporu większość miast. Pod Gorzowem połączyli się z oddziałami Sędziwoja z Ostroroga, a także księcia słupskiego Bogusława IX. Celem wyprawy było możliwie szybkie i rozległe spustoszenie kraju, by zastraszyć jego ludność, a sam zakon zmusić do zawarcia pokoju.

Wyprawa polsko-czesko-pomorska przeszła na Pomorze Gdańskie, gdzie przez sześć tygodni bezskutecznie oblegała Chojnice. Tam połączyły się z nią główne siły polskie kasztelana krakowskiego Mikołaja z Michałowa, które nadeszły z punktu koncentracji koło zamku w Kole. Król w tym czasie pozostawał w Koninie skąd koordynował działania wojsk. Polacy i Czesi posuwali się dalej na północ przez Świecie nad Wisłą, pustosząc Tczew i okolice Gdańska, a następnie koło Oliwy na początku września dotarli do Morza Bałtyckiego. Wracając na południe przez Starogard, wyprawa zajęła nadgraniczny zamek w Jasińcu. Spustoszenie ziemi pomorskiej było tak dotkliwe, że Krzyżacy twierdzili, że nie zniszczono jedynie 14 wsi na tym obszarze.

Rokowania i zawarcie pokoju

13 września 1433 roku w Jasińcu zawarto rozejm, który obowiązywał do Bożego Narodzenia, a w tym czasie miały się rozpocząć rokowania pokojowe w Brześciu Kujawskim. Polacy postawili cztery warunki: 1) rezygnacja przez Zakon z zależności od Cesarstwa i uciekania się w sporach z Polską do arbitrażu cesarza, papieża czy soboru, 2) oddanie Nieszawy (Dybowa), 3) porzucenie Świdrygiełły, 4) aby wielki mistrz, podobnie jak król, uwolnił poddanych od posłuszeństwa w razie zerwania pokoju, oczywiście z winy głowy państwa.

Ponieważ Krzyżacy owe warunki odrzucili, Polacy zagrozili nowym najazdem, co zmusiło wielkiego mistrza do zawarcia 15 grudnia 1433 roku w Łęczycy kolejnego rozejmu, który miał obowiązywać przez dwanaście lat (rozejm w Łęczycy). Krzyżacy zatrzymali Nieszawę (Zamek w Dybowie), a Polacy – zajęte latem grody w Nowej Marchii.

Pod naciskiem stanów pruskich, obawiających się kolejnych najazdów i zainteresowanych w porozumieniu z Polską, Krzyżacy zgodzili się na rokowania. Po dość długich negocjacjach strona krzyżacka przyjęła wszystkie warunki, łącznie z oddaniem Polakom Nieszawy. Pokój podpisano w Brześciu Kujawskim 31 grudnia 1435 roku. Jego gwarantami miały być stany, które na wypadek jego nieprzestrzegania otrzymały prawo wypowiedzenia posłuszeństwa Krzyżakom.

Zobacz też

Bitwa pod Wiłkomierzem

Bibliografia

Roman Grodecki, Stanisław Zachorowski, Jan Dąbrowski, Dzieje Polski Średniowiecznej, tom 2, Wydawnictwo Platan, Kraków 1995 (wyd. pierwsze 1926), s. 103-125, ISBN 83-7052-230-0.
Marian Biskup, Gerard Labuda, Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1986

@@ Linia 7: / Linia 7: @@
 == Przebieg ==
-W 1431 r., gdy główne siły polskie zaangażowane były przeciw Świdrygielle pod [[Łuck]]iem na [[Wołyń|Wołyniu]], Krzyżacy, kilkanaście dni wcześniej zapewniając o pokojowych zamiarach, w dniu 17 sierpnia nieoczekiwanie najechali i spustoszyli [[ziemia dobrzyńska|ziemię dobrzyńską]], [[Kujawy]] i [[Krajna|Krajnę]]. Spustoszyli znaczne tereny i zniszczyli miasto [[Nieszawa|Nieszawę]], a tamtejszy zamek obsadziła załoga krzyżacka. Tylko na obszarze Krajny napastnicy napotkali znaczący opór, a nawet zostali pokonani [[13 września]] przez nieliczne rycerstwo i ludność chłopską w [[bitwa pod Dąbkami|bitwie pod Dąbkami]] (w pobliżu Nakła). W wyniku tego starcia Polacy zdobyli cztery chorągwie krzyżackie, cały obóz, a dowódca, marszałek inflancki Werner von Nesselrode dostał się do niewoli z wieloma dostojnikami. Doprowadziło to do dwuletniego rozejmu w [[Czartorysk]]u.
+W 1431 r., gdy główne siły polskie zaangażowane były przeciw Świdrygielle pod [[Łuck]]iem na [[Wołyń|Wołyniu]], Krzyżacy, kilkanaście dni wcześniej zapewniając o pokojowych zamiarach, w dniu 17 sierpnia nieoczekiwanie najechali i spustoszyli [[ziemia dobrzyńska|ziemię dobrzyńską]], [[Kujawy]] i [[Krajna|Krajnę]]. Spustoszyli znaczne tereny i zniszczyli miasto [[Nieszawa|Nieszawę]], a tamtejszy zamek obsadziła załoga krzyżacka. Tylko na obszarze [[Krajna|Krajny]] napastnicy napotkali znaczący opór, a nawet zostali pokonani [[13 września]] przez nieliczne rycerstwo i ludność chłopską w [[bitwa pod Dąbkami|bitwie pod Dąbkami]] (w pobliżu Nakła). W wyniku tego starcia Polacy zdobyli cztery chorągwie krzyżackie, cały obóz, a dowódca, marszałek inflancki Werner von Nesselrode dostał się do niewoli z wieloma dostojnikami. Doprowadziło do rozejmu w [[Czartorysk]]u, który upływał 24 czerwca 1432 r.
 [[Plik:Hugo Schüllinger - Čechové u moře Baltského.jpg|thumb|266px|Hugo Schüllinger, ''Czesi nad Morzem Bałtyckim'']]
-Chcąc ukarać Krzyżaków za poparcie udzielone Świdrygielle i za najazd z 1431 roku, w lipcu [[1432]] r. Polska zawarła w [[Pabianice|Pabianicach]] sojusz z [[Czechy (kraina)|czeskimi]] [[husyci|husytami]].
+Chcąc ukarać Krzyżaków za poparcie udzielone Świdrygielle i za najazd z 1431 roku w dniu 8 marca na zjeździe w Sandomierzu postanowiono powołać pod broń całe rycerstwo, a w lipcu [[1432]] r. Polska zawarła w [[Pabianice|Pabianicach]] sojusz z [[Czechy (kraina)|czeskimi]] [[husyci|husytami]].
-W ramach tego porozumienia w następnym roku oddział [[sierotki|sierotek]] wspólnie z wojskami polskimi dokonał najazdu na ziemie zakonu. Celem wyprawy było możliwie szybkie i rozległe spustoszenie kraju, by zastraszyć jego ludność, a sam zakon zmusić do zawarcia pokoju. W czerwcu [[1433]] roku husyci, którymi dowodził [[Jan Čapek z Sán]], wtargnęli do krzyżackiej [[Nowa Marchia|Nowej Marchii]], zajmując bez oporu większość miast. Pod [[Gorzów Wielkopolski|Gorzowem]] połączyli się z oddziałami [[Sędziwój Ostroróg|Sędziwoja z Ostroroga]], [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewody poznańskiego]], a także [[książęta pomorscy|księcia słupskiego]] [[Bogusław IX|Bogusława IX]].
+Wojna rozpoczęła się w czerwcu 1433 roku gdy Wielkopolanie pod wodzą [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewody poznańskiego]] [[Sędziwój Ostroróg|Sędziwoja z Ostroroga]] uderzyli na Nową Marchię i zniszczyli tam wszytko co tylko było można. Także husyci, którymi dowodził [[Jan Čapek z Sán]], wtargnęli do krzyżackiej [[Nowa Marchia|Nowej Marchii]], zajmując bez oporu większość miast. Pod [[Gorzów Wielkopolski|Gorzowem]] połączyli się z oddziałami Sędziwoja z Ostroroga, a także [[książęta pomorscy|księcia słupskiego]] [[Bogusław IX|Bogusława IX]]. Celem wyprawy było możliwie szybkie i rozległe spustoszenie kraju, by zastraszyć jego ludność, a sam zakon zmusić do zawarcia pokoju.
-Wyprawa polsko-czesko-pomorska przeszła na [[Pomorze Gdańskie]], gdzie przez sześć tygodni bezskutecznie oblegała [[Chojnice]]. Tam połączyły się z nią główne siły polskie [[kasztelanowie krakowscy|kasztelana krakowskiego]] [[Mikołaj z Michałowa|Mikołaja z Michałowa]]. Polacy i Czesi posuwali się dalej na północ przez [[Świecie]] nad Wisłą, [[Tczew]] do [[Gdańsk]]a, a następnie koło [[Oliwa (dzielnica Gdańska)|Oliwy]] na początku września dotarli do [[Morze Bałtyckie|Morza Bałtyckiego]]. Wracając na południe przez [[Starogard Gdański|Starogard]], wyprawa zajęła nadgraniczny zamek w [[Nowy Jasiniec|Jasińcu]].
+Wyprawa polsko-czesko-pomorska przeszła na [[Pomorze Gdańskie]], gdzie przez sześć tygodni bezskutecznie oblegała [[Chojnice]]. Tam połączyły się z nią główne siły polskie [[kasztelanowie krakowscy|kasztelana krakowskiego]] [[Mikołaj z Michałowa|Mikołaja z Michałowa]], które nadeszły z punktu koncentracji koło zamku w [[Koło|Kole]]. Król w tym czasie pozostawał w [[Konin]]ie skąd koordynował działania wojsk. Polacy i Czesi posuwali się dalej na północ przez [[Świecie]] nad Wisłą, pustosząc [[Tczew]] i okolice [[Gdańsk]]a, a następnie koło [[Oliwa (dzielnica Gdańska)|Oliwy]] na początku września dotarli do [[Morze Bałtyckie|Morza Bałtyckiego]]. Wracając na południe przez [[Starogard Gdański|Starogard]], wyprawa zajęła nadgraniczny zamek w [[Nowy Jasiniec|Jasińcu]]. Spustoszenie ziemi pomorskiej było tak dotkliwe, że Krzyżacy twierdzili, że nie zniszczono jedynie 14 wsi na tym obszarze.
 == Rokowania i zawarcie pokoju ==
-[[13 września]] [[1433]] roku w Jasińcu zawarto rozejm, który obowiązywał do Bożego Narodzenia, a w tym czasie miały się rozpocząć rokowania pokojowe w [[Brześć Kujawski|Brześciu Kujawskim]]. Polacy postawili cztery warunki: rezygnacja z uciekania się w sporach z Polską do arbitrażu [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|cesarza]], papieża czy soboru, oddanie [[Nieszawa|Nieszawy]], porzucenie Świdrygiełły, zagwarantowanie pokoju przez poddanych obu państw.
+[[13 września]] [[1433]] roku w Jasińcu zawarto rozejm, który obowiązywał do Bożego Narodzenia, a w tym czasie miały się rozpocząć rokowania pokojowe w [[Brześć Kujawski|Brześciu Kujawskim]]. Polacy postawili cztery warunki: 1) rezygnacja przez Zakon z zależności od Cesarstwa i uciekania się w sporach z Polską do arbitrażu [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|cesarza]], papieża czy soboru, 2) oddanie [[Zamek Dybów|Nieszawy (Dybowa)]], 3) porzucenie Świdrygiełły, 4) aby wielki mistrz, podobnie jak król, uwolnił poddanych od posłuszeństwa w razie zerwania pokoju, oczywiście z winy głowy państwa.
-Ponieważ Krzyżacy owe warunki odrzucili, Polacy zagrozili nowym najazdem, co zmusiło wielkiego mistrza do zawarcia [[15 grudnia]] [[1433]] roku w [[Łęczyca|Łęczycy]] kolejnego rozejmu, który miał obowiązywać przez dwanaście lat ([[rozejm w Łęczycy]]). Krzyżacy zatrzymali Nieszawę, a Polacy – zajęte latem grody w [[Nowa Marchia|Nowej Marchii]].
+Ponieważ Krzyżacy owe warunki odrzucili, Polacy zagrozili nowym najazdem, co zmusiło wielkiego mistrza do zawarcia [[15 grudnia]] [[1433]] roku w [[Łęczyca|Łęczycy]] kolejnego rozejmu, który miał obowiązywać przez dwanaście lat ([[rozejm w Łęczycy]]). Krzyżacy zatrzymali Nieszawę (Zamek w Dybowie), a Polacy – zajęte latem grody w [[Nowa Marchia|Nowej Marchii]].
 Pod naciskiem stanów pruskich, obawiających się kolejnych najazdów i zainteresowanych w porozumieniu z Polską, Krzyżacy zgodzili się na rokowania. Po dość długich negocjacjach strona krzyżacka przyjęła wszystkie warunki, łącznie z oddaniem Polakom Nieszawy. [[pokój w Brześciu Kujawskim|Pokój podpisano w Brześciu Kujawskim]] [[31 grudnia]] [[1435]] roku. Jego gwarantami miały być stany, które na wypadek jego nieprzestrzegania otrzymały prawo wypowiedzenia posłuszeństwa Krzyżakom.