Firlejowie herbu Lewart: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej Z aplikacji Android
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 3: Linia 3:


== Firlejowie w Polsce ==
== Firlejowie w Polsce ==
Według ''[[Herbarz Polski|Herbarza Polski]]'' [[Kasper Niesiecki|Kaspra Niesieckiego]], pierwszy pradziad Firlejów został sprowadzony do [[Polska|Polski]] przez [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] w [[1317]] roku. Był to [[Ostafi herbu Lewart]], potomek Lamfrida, margrabiego prowincji Wielonieńskiej i pochodził z [[Frankonia|Frankonii]], z [[Niemcy|Niemiec]] ([[Bawaria]]). W Polsce objął stanowisko [[stolnik]]a [[Kraków|krakowskiego]] i zamieszkał wraz z rodziną w [[Dąbrowica (powiat lubelski)|Dąbrowicy]]. Od sprawowanego urzędu tytułowano go z [[język niemiecki|niemiecka]] ''firlejer'', a powszechnie zwano ''Firlej''. Firlejowie w okresie [[XV wiek|XV]]-[[XVII wiek]]u należeli do najpotężniejszych rodów [[Magnateria polska|magnackich]] w [[Małopolska|Małopolsce]]. Wchodzili w koligacje z pierwszymi rodami [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] – [[Wiśniowieccy|Wiśniowieckimi]], [[Potoccy|Potockimi]], [[Ossolińscy|Ossolińskimi]], [[Opalińscy|Opalińskimi]], [[Leszczyńscy|Leszczyńskimi]]. Piastowali wysokie urzędy państwowe ([[kasztelan]]a Krakowskiego, [[wojewoda|wojewodów]], [[Marszałek ziemski|marszałków]], [[hetman]]ów) i kościelne ([[prymas]]a, [[biskup]]a). Za swoje zasługi otrzymali od królów wiele dóbr ziemskich. Wybudowali szereg [[zamek|zamków]] (np. [[Dąbrowica (powiat lubelski)|Dąbrowica]] w [[XIV wiek|XIV]] wieku i [[Janowiec (województwo lubelskie)|Janowiec]] ok. [[1530]] roku) i miejscowości (np. [[Lubartów|Lewartów]] w [[1543]] roku – obecnie [[Lubartów]] i [[Firlej (województwo lubelskie)|Firlej]] w [[1557]] roku).
Według ''[[Herbarz Polski|Herbarza Polski]]'' [[Kasper Niesiecki|Kaspra Niesieckiego]], pierwszy pradziad Firlejów został sprowadzony do [[Polska|Polski]] przez [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] w [[1317]] roku. Był to [[Ostafi herbu Lewart]], potomek Lamfrida, margrabiego prowincji Wielonieńskiej i pochodził z [[Frankonia|Frankonii]], z [[Niemcy|Niemiec]] ([[Bawaria]]). W Polsce objął stanowisko [[stolnik]]a [[Kraków|krakowskiego]] i zamieszkał wraz z rodziną w [[Dąbrowica (powiat lubelski)|Dąbrowicy]]. Od sprawowanego urzędu tytułowano go z [[język niemiecki|niemiecka]] ''firlejer'', a powszechnie zwano ''Firlej''. Firlejowie w okresie [[XV wiek|XV]]-[[XVII wiek]]u należeli do najpotężniejszych rodów [[Magnateria polska|magnackich]] w [[Małopolska|Małopolsce]]. Wchodzili w koligacje z pierwszymi rodami [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] – [[Wiśniowieccy|Wiśniowieckimi]], [[Potoccy|Potockimi]], [[Ossolińscy|Ossolińskimi]], [[Opalińscy|Opalińskimi]], [[Leszczyńscy|Leszczyńskimi]]. Piastowali wysokie urzędy państwowe ([[kasztelan]]a krakowskiego, [[wojewoda|wojewodów]], [[Marszałek ziemski|marszałków]], [[hetman]]ów) i kościelne ([[prymas]]a, [[biskup]]a). Za swoje zasługi otrzymali od królów wiele dóbr ziemskich.
[[Plik:Lublin,op,firlej.jpg|mały|228x228px|Nagrobek hetmana Mikołaja Firleja i Piotra Firleja w kościele dominikanów w Lublinie]]
Wybudowali szereg [[zamek|zamków]] i pałaców, m.in w [[Dąbrowica (powiat lubelski)|Dąbrowicy]] w [[XIV wiek|XIV]] wieku, w [[Zamek w Janowcu|Janowcu]] ok. [[1530]] roku, a także w [[Kock|Kocku]], Lubartowie, [[Czemierniki|Czemiernikach]], [[Łęczna|Łęcznej]]. Rozbudowali [[zamek w Kazimierzu Dolnym]]. Posiadali też dwór na Czwartku w Lublinie. Założyli takie miejscowości jak [[Lubartów]] (ówcześnie Lewartów), [[Firlej (województwo lubelskie)|Firlej]], [[Markuszów]], Baranów, Czemierniki, Janowiec. Wg Paprockiego w XV wieku boczne linie Firlejów, zaczęły używać nazwisk pochodzących od ich głównych siedzib, np Markuszewscy od Markuszowa, Meglewscy od [[Mełgiew|Melgwi]], inne to Konarscy, Broniewscy, ale wszystkie używały herbu Lewart.


Od czasów Jana Firleja, Firlejowie byli zagorzałymi [[kalwinizm|kalwinami]] ([[protestantyzm]]) potępianymi przez [[katolicyzm|katolików]]. Choć większość synów Jana, przeszła na katolicyzm już w latach 70 XVI wieku, to jedna gałąź rodu wytrwała w kalwinizmie aż do połowy XVII wieku, gdy wygasła.
Od czasów Jana Firleja, Firlejowie byli zagorzałymi [[kalwinizm|kalwinami]] ([[protestantyzm]]) potępianymi przez [[katolicyzm|katolików]]. Choć większość synów Jana, przeszła na katolicyzm już w latach 70 XVI wieku, to jedna gałąź rodu wytrwała w kalwinizmie aż do połowy XVII wieku, gdy wygasła.
Linia 30: Linia 32:


== Pałace i zamki ==
== Pałace i zamki ==
<gallery widths=200 heights=200 align=center>
<gallery widths="200" heights="200" align="center">
Plik:Pozostałość z pałacu Firlejów w Dąbrowicy.jpg|Ruiny zamku w [[Dąbrowica (powiat lubelski)|Dąbrowicy]]
Plik:Pozostałość z pałacu Firlejów w Dąbrowicy.jpg|Ruiny zamku w [[Dąbrowica (powiat lubelski)|Dąbrowicy]]
Plik:Janowiec1 (js).jpg|[[Zamek w Janowcu]] (ruina)
Plik:Janowiec1 (js).jpg|[[Zamek w Janowcu]] (ruina)

Wersja z 17:05, 18 lut 2020

Lewart, herb Firlejów

Firlejowie – polski ród magnacki herbu Lewart.

Firlejowie w Polsce

Według Herbarza Polski Kaspra Niesieckiego, pierwszy pradziad Firlejów został sprowadzony do Polski przez Władysława Łokietka w 1317 roku. Był to Ostafi herbu Lewart, potomek Lamfrida, margrabiego prowincji Wielonieńskiej i pochodził z Frankonii, z Niemiec (Bawaria). W Polsce objął stanowisko stolnika krakowskiego i zamieszkał wraz z rodziną w Dąbrowicy. Od sprawowanego urzędu tytułowano go z niemiecka firlejer, a powszechnie zwano Firlej. Firlejowie w okresie XV-XVII wieku należeli do najpotężniejszych rodów magnackich w Małopolsce. Wchodzili w koligacje z pierwszymi rodami Rzeczypospolitej – Wiśniowieckimi, Potockimi, Ossolińskimi, Opalińskimi, Leszczyńskimi. Piastowali wysokie urzędy państwowe (kasztelana krakowskiego, wojewodów, marszałków, hetmanów) i kościelne (prymasa, biskupa). Za swoje zasługi otrzymali od królów wiele dóbr ziemskich.

Nagrobek hetmana Mikołaja Firleja i Piotra Firleja w kościele dominikanów w Lublinie

Wybudowali szereg zamków i pałaców, m.in w Dąbrowicy w XIV wieku, w Janowcu ok. 1530 roku, a także w Kocku, Lubartowie, Czemiernikach, Łęcznej. Rozbudowali zamek w Kazimierzu Dolnym. Posiadali też dwór na Czwartku w Lublinie. Założyli takie miejscowości jak Lubartów (ówcześnie Lewartów), Firlej, Markuszów, Baranów, Czemierniki, Janowiec. Wg Paprockiego w XV wieku boczne linie Firlejów, zaczęły używać nazwisk pochodzących od ich głównych siedzib, np Markuszewscy od Markuszowa, Meglewscy od Melgwi, inne to Konarscy, Broniewscy, ale wszystkie używały herbu Lewart.

Od czasów Jana Firleja, Firlejowie byli zagorzałymi kalwinami (protestantyzm) potępianymi przez katolików. Choć większość synów Jana, przeszła na katolicyzm już w latach 70 XVI wieku, to jedna gałąź rodu wytrwała w kalwinizmie aż do połowy XVII wieku, gdy wygasła.

Z biegiem czasu ród Firlejów mocno podupadł, najbogatsze linie nie miały męskich potomków, a biedniejsze linie rozrosły się tak mocno, że spadły w szeregi średniej i ubogiej szlachty.

Historia rodu Firlejów nie jest w pełni znana i udokumentowana. Nieliczne opisy historyczne kończą się na roku 1730. W roku 1995 w Janowcu powołano Towarzystwo Przyjaciół Janowca, które organizuje spotkania na temat rodu Firlejów i wydaje cykliczne opracowania.

Zarys genealogii

Pałace i zamki

Inne majątki Firlejów:

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Firlejowie_herbu_Lewart&oldid=58834539”