Studzienka Madonny Sykstyńskiej w Poznaniu

Studzienka Madonny Sykstyńskiej

W trakcie rekonstrukcji, we wrześniu 2017
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Projektant	Christian Gottlieb Cantian
Fundator	Edward Raczyński
Materiał	Studzienka-piaskowiec, Rzeźba-spiż
Data budowy	1844–1846
Data odsłonięcia	1846
Data likwidacji	1940
Położenie na mapie Poznania Studzienka Madonny Sykstyńskiej
Położenie na mapie Polski Studzienka Madonny Sykstyńskiej
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Studzienka Madonny Sykstyńskiej
52°24′13,04″N 16°56′09,49″E

Studzienka Madonny Sykstyńskiej – neogotycka studzienka w formie kapliczki, usytuowana w niszy muru szpitala Sióstr Miłosierdzia-szarytek (obecnie szpitala Przemienienia Pańskiego) przy ul. Długiej, naprzeciw placu Bernardyńskiego w Poznaniu. Stanowiąca jedną z czterech studni na linii drewnianego wodociągu ufundowanego przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Niezachowana, w trakcie rekonstrukcji.

Historia

Prace przy budowie studzienki Madonny Sykstyńskiej rozpoczęte zostały przez Edwarda Raczyńskiego w 1844, zakończone zostały już po jego śmierci w 1846, przez wdowę Konstancję Raczyńską.

Umieszczona figura Madonny z Dzieciątkiem, jest plastycznym odwzorowaniem Madonny Sykstyńskiej dzieła Rafaela Santi. Wykonana została najprawdopodobniej na podstawie wyraźnych wskazówek Raczyńskiego, a zaprojektowana przez Christiana Gottlieba Cantiana. Wiadomo na pewno, że na podstawie gipsowego modelu w spiżu odlał ją w hucie Lauchhammer w Saksonii, August Fischer. Studzienka dostarczała czystą i chłodną wodę do 1940, do czasu zniszczenia jej przez Niemców. Według relacji Zygfryda Osięgłowskiego, została zdemontowana i złożona na placu gazowni miejskiej przy ul. Grobla 1. Tam pocięto ją palnikiem acetylenowym na części i wysłano do przetopienia w hucie.

Poznań jako jedne z pierwszych miast ówczesnych Prus, zadbał o dostarczenie dla mieszkańców zdrowej wody pitnej. Przypominała o tym tabliczka umieszczona na studzience z napisem: „Edward hr. Raczyński sprowadził wodę Poznaniowi przed św. Wojciechem, przed landschaftem (gmachem Ziemstwa Kredytowego) na Podgórnej ulicy i tę kaplicę z Bogarodzicą wystawił na chwałę Boską. Pobożni proście za jego duszę. 1846.”.

Architektura

"Studnia umieszczona w ceglanym zagłębieniu muru szpitalnego, wykonana była w piaskowcu w formie aediculowej kapliczki o neogotyckich formach i ustawiona na dwukondygnacyjnym cokole. Jej autorem był Christian Gottlieb Cantian. Do dolnej, murowanej części cokołu studzienki przylegał basen na wodę o rzucie wydłużonego sześcioboku. Górną, piaskowcową kondygnację cokołu ujmowały dwa krótkie, masywne filarki, rozszerzające się uskokowo ku środkowi, gdzie mieściła się kwadratowa płycina z rombem ozdobionym maswerkową dekoracją. Z rurki umieszczonego centralnie medalionu spływała do basenu woda. Niszową nastawę w formie wąskiego retabulum flankowały dwa filary o wydłużonej płycinowej dekoracji lica, nawiązującej do gotyckich podziałów okiennych, zwieńczone masywną sterczyną ujętą u nasady czterema mniejszymi. Ich krawędzie pokrywały żabki, a na szczycie znajdował się kwiaton. Obramienie przesklepionej niszy z trzema wiązkami żeber zbiegających się u góry, mieszczącej postać Madonny z Dzieciątkiem, ujmowały trzy pary wąskich kolumienek o roślinnych kapitelach, przechodzących w ostrołukowe zwieńczenie o wałkowym profilu, z ażurowym trójdzielnym maswerkiem. Zwieńczony metalowym krzyżem trójkątny tympanon ujmowały po bokach żabki".

Radca miejski Arthur Kronthal tak ją opisywał:

"Drugą ufundowaną dla miasta przez Raczyńskiego studzienką, także odlaną w Lauchhammer, jest studzienka Madonny znajdująca się przy Szpitalu Sióstr Szarytek, naprzeciwko miejskiej hali gimnastycznej. Składa się ona z nadzwyczaj bogato rozczłonkowanej części w kształcie gotyckiego tabernakulum z rzeźbiarską kopią Madonny Sykstyńskiej Rafaela. Główki z tej studzienki były – w zamyśle fundatora – pierwotnie tak wykonane, by je po jakimś czasie zdjąć i zastąpić główkami portretowymi przedstawiającymi konkretne postaci. Woda zaś z tej studzienki uchodzi wśród polskokatolickiej ludności Poznania za mającą uzdrowicielską moc, szczególnie w chorobach oczu".

Rekonstrukcja

23 października 2015 na terenie szpitala Przemienienia Pańskiego nastąpiło symbolicznie wkopanie łopaty w miejscu gdzie stała pierwotnie studzienka, rozpoczynając tym samym jej odbudowę i przywrócenie do stanu z 1846 roku.

Bibliografia

• Arthur Kronthal, Poznań oczami Prusaka wzorowego, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań 2009, s. 108, ISBN 978-83-7503-068-6