Teodor Duda

Teodor Duda (ur. 25 listopada 1914 w Cześnikach, w powiecie Tomaszów Lubelski, zm. 15 czerwca 1986) – pułkownik, funkcjonariusz PRL-owskich organów bezpieczeństwa publicznego.

Życiorys

Grób Teodora Dudy na Wojskowych Powązkach w Warszawie

Syn Filipa i Paraskiewi. Pochodził z ukraińskiej rodziny chłopskiej, z zawodu był ślusarzem. W latach 30. działał w KZMP i KPP, w 1932 został skazany na 3 lata więzienia za działalność komunistyczną, a w 1936 na 8 lat za próbę nielegalnego przekroczenia granicy z ZSRR. Od września do grudnia 1939 w niemieckiej niewoli, po zwolnieniu przekroczył granicę sowiecką, został aresztowany przez NKWD i skazany na 3 lata obozu; podczas odbywania kary współpracował z władzami obozu i z NKWD, m.in. pomagał wyłapywać członków OUN. W 1943 wstąpił do 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego i został zastępcą dowódcy batalionu do spraw polityczno-wychowawczych. W 1944 przeszkolony w Moskwie i przerzucony za linię frontu w okolice Lubartowa.

Służbę w nowo utworzonych organach bezpieczeństwa rozpoczął 22 lipca 1944, a 31 sierpnia 1944 zastąpił na stanowisku kierownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie ówczesnego podporucznika Henryka Palkę. 28 października tego roku został oficerem do spraw zleceń specjalnych w Resorcie Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie. 1 listopada 1944 wyznaczony został na stanowisko kierownika Wydziału Więzień i Obozów w Resorcie Bezpieczeństwa Publicznego. 15 października 1945 awansował na zastępcę kierownika Departamentu III Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (od 30 stycznia 1946 – Szefostwa Zaopatrzenia MBP).

20 lutego 1947 roku, w stopniu kapitana, został kierownikiem WUBP w Rzeszowie. Zastąpił na tym stanowisku kapitana Tomasza Wiśniewskiego. 16 października 1948 przeniesiony został do Krakowa na stanowisko kierownika tamtejszego WUBP. 1 marca 1950 przeniesiony na to samo stanowisko w Łodzi. 1 grudnia 1951 został szefem Urzędu Bezpieczeństwa na Miasto Łódź.

1 czerwca 1953 wyznaczony został na stanowisko zastępcy komendanta głównego Milicji Obywatelskiej Stanisława Wolańskiego i jego następcy generała brygady MO, Ryszarda Dobieszaka.

15 października 1957, po likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, objął stanowisko zastępcy szefa Zarządu II Zwiadu Dowództwa Wojsk Ochrony Pogranicza.

Od 26 września do 8 października 1960 pozostawał w dyspozycji Departamentu Kadr i Szkolenia MSW. Ostatnim stanowiskiem jakie pełnił w organach MO, była funkcja zastępcy komendanta wojewódzkiego do spraw Służby Bezpieczeństwa w Lublinie w latach 1967-1971.

Był odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.

Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Synem Teodora i Konstancji Dudów był Tadeusz Duda (ur. 1943 w Krasnym Jarze)

Bibliografia

• Teodor Duda, Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, Instytut Pamięci Narodowej
• Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu, Wydawnictwo MON, Warszawa 1988.
• Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Lubelszczyźnie (lipiec 1944-czerwiec 1945) red. Sławomir Poleszak, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2004.
• "Zwyczajny" resort red. Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2005.
• Teodor Duda. Dane osoby z katalogu osób rozpracowywanych. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2017-10-11].