Torpedowce typu Tb I

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Torpedowce typu Tb I
Ilustracja
Torpedowiec SM Tb I
Kraj budowy

 Austro-Węgry

Użytkownicy

 K.u.K. Kriegsmarine

Stocznia

STT(inne języki), Triest

Wejście do służby

1909–1910

Wycofanie

1918–1925

Planowane okręty

8

Zbudowane okręty

6

Okręty w służbie

0

Dane taktyczno-techniczne[1]
Wyporność

normalna: 116 ton

Długość

44,2 metra na wodnicy

Szerokość

4,4 metra

Zanurzenie

1,45 metra

Napęd

1 maszyna parowa potrójnego rozprężania,
2 kotły,
moc 2500 KM,
1 śruba

Prędkość

28 węzłów

Załoga

20

Uzbrojenie

2 działa kal. 47 mm (2 x I)
2 wt kal. 450 mm (2 x I)

Multimedia w Wikimedia Commons

Torpedowce typu Tb I – austro-węgierskie torpedowce z początku XX wieku. W latach 1909–1910 w krajowej stoczni STT(inne języki) w Trieście zbudowano sześć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine w latach 1909–1910. W 1910 roku oznaczenia numeryczne jednostek zmieniono z cyfr rzymskich na arabskie. Okręty wzięły czynny udział w I wojnie światowej, a w wyniku podziału floty po upadku Austro-Węgier pięć torpedowców przyznano Włochom, a jeden Wielkiej Brytanii. Większość została złomowana, jedynie były Tb 3 pływał we włoskiej służbie celnej do 1925 roku.

Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]

Prace nad projektem nowoczesnych przybrzeżnych torpedowców rozpoczęły się w Austro-Węgrzech w 1905 roku[2]. Komitet Techniczny Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine przedstawił trzy różne projekty jednostek o wyporności 110 ton, różniące się głównie układem napędowym (maszyny parowe lub turbiny)[1][3]. Nie mając wystarczających doświadczeń z eksploatacją napędu turbinowego, w 1907 roku Komitet Techniczny zaprezentował ostateczny projekt napędzany maszynami parowymi z kotłami opalanymi ropą naftową[1][3]. W celach porównawczych wysłano zapytania ofertowe do zagranicznych stoczni Germania, Schichau i Yarrow(inne języki), ale po analizie najlepszy okazał się projekt rodzimy[1][3]. Początkowo złożono zamówienie na osiem okrętów tego typu, ale liczbę tę zmniejszono wkrótce do sześciu, gdyż zdecydowano się wybudować w stoczni Danubius(inne języki) we Fiume kolejnych sześć jednostek lekko zmodyfikowanego typu Tb VII[1][3]. Torpedowce charakteryzowały się dwukominową sylwetką z wypukłym pokładem dziobowym („skorupa żółwia”), niewielką nadbudówką i pojedynczym masztem ustawionym w części rufowej[2]. Mimo niewielkiej wyporności okręty typu Tb I mogły operować przy stanie morza 5–6[1][3]. Jednostki te były pierwszymi okrętami we flocie austro-węgierskiej wyposażonymi w kotły opalane wyłącznie paliwem płynnym, przez co nazywane były „okrętami naftowymi”[2][4].

Wszystkie okręty typu Tb I zbudowane zostały w krajowej stoczni STT(inne języki) w Trieście (pod numerami stoczniowymi 293–398)[1][4]. Stępki torpedowców położono w kwietniu i maju 1909 roku, a zwodowane zostały latach 1909–1910[1][4].

Torpedowce typu Tb I[4][5]
Okręt Stocznia Położenie stępki Wodowanie Wejście do służby Los
SM Tb I (Tb 1) STT 9 kwietnia 1909 12 sierpnia 1909 31 grudnia 1909 przekazane Włochom w 1920, złomowane
SM Tb II (Tb 2) 20 kwietnia 1909 27 września 1909
SM Tb III (Tb 3) 5 maja 1909 8 listopada 1909 przekazany Włochom w 1920, pływał w służbie celnej do 1925
SM Tb IV (Tb 4) 7 maja 1909 2 grudnia 1909 przekazane Włochom w 1920, złomowane
SM Tb V (Tb 5) 20 maja 1909 30 grudnia 1909 24 lutego 1910
SM Tb VI (Tb 6) 22 maja 1909 styczeń 1910 30 listopada 1910 przekazany Wielkiej Brytanii w 1920, złomowany

Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

Jednostki typu Tb I były przybrzeżnymi torpedowcami o długości na wodnicy 44,2 metra (43,3 metra między pionami), szerokości 4,4 metra i zanurzeniu 1,45 metra[1][4][a]. Wyporność normalna wynosiła 116 ton[1][3]. Okręty napędzane były przez trzycylindrową pionową maszynę parową potrójnego rozprężania o mocy 2500 KM, do której parę dostarczały dwa opalane paliwem płynnym kotły wodnorurkowe typu Yarrow[1][3][b]. Jednośrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć maksymalną prędkość 28 węzłów[1][3][c].

Okręty wyposażone były w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm, po jednej w części dziobowej i rufowej[2][3]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa pojedyncze działa kalibru 47 mm SFK L/44[1][2]. Jednostki wyposażone były w reflektor, umieszczony na platformie przed pierwszym kominem[6].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 20 oficerów i marynarzy[2][4].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Cztery pierwsze torpedowce typu Tb I zostały wcielone do służby w Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine w końcu grudnia 1909 roku (SM Tb I, SM Tb II, SM Tb III i SM Tb IV), SM Tb V w lutym 1910 roku, a SM Tb VI w końcu listopada tego roku[4][5]. W 1910 roku oznaczenia torpedowców zmieniono z cyfr rzymskich na arabskie (Tb 1 – Tb 6)[1][2]. Przed wybuchem I wojny światowej torpedowce brały udział w manewrach i ćwiczeniach floty austro-węgierskiej[2]. W momencie wybuchu działań wojennych SM Tb 1 i SM Tb 2 wchodziły w skład 11. Grupy Torpedowców Sił Obrony Lokalnej w Poli, a SM Tb 3, SM Tb 4, SM Tb 5 i SM Tb 6 przyporządkowane były 17. i 18. Grupie Torpedowców Sił Obrony Lokalnej, stacjonując w Lussin[2][7]. Jednostki pełniły służbę patrolową wokół baz, eskortowały zespoły okrętów i używane były do trałowania[2][6]. W nocy z 23 na 24 maja 1915 roku SM Tb 1, SM Tb 2 i SM Tb 4 wzięły udział w bombardowaniu prowincji Ankona[8]. 31 lipca 1916 roku SM Tb 4 i SM Tb 6 uczestniczyły w akcji zdobycia włoskiego okrętu podwodnego „Giacinto Pullino”, który utknął na mieliźnie pomiędzy wyspami Unie a Galiola[9].

Z powodu rozpadu monarchii habsburskiej 1 listopada 1918 roku na jednostkach opuszczono po raz ostatni banderę KuKK[10]. W wyniku przeprowadzonego w styczniu 1920 roku podziału floty austro-węgierskiej pięć okrętów typu Tb I zostało przyznanych Włochom (Tb 1, Tb 2, Tb 3, Tb 4 i Tb 5), zaś Tb 6 Wielkiej Brytanii[4][11][d]. Pięć okrętów zostało złomowanych, a były SM Tb 3 używany był we włoskiej służbie celnej do 1925 roku[1][2].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 340, Koszela 2019 ↓, s. 175 i Csonkaréti 2004 ↓, s. 311 podają, że szerokość wynosiła 4,3 metra, a zanurzenie 1,2 metra
  2. ↑ Greger 1976 ↓, s. 56 podaje, że nominalna moc siłowni wynosiła 2300 KM, a maksymalna 2600 KM.
  3. ↑ Greger 1976 ↓, s. 56 podaje, że prędkość maksymalna wynosiła 26 węzłów.
  4. ↑ Identycznie podaje Gogin 2024 ↓. Natomiast Koszela 2019 ↓, s. 175 i Csonkaréti 2004 ↓, s. 310 podają, że Wielkiej Brytanii przyznano dwa torpedowce – Tb 2 i Tb 6.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gogin 2024 ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Koszela 2019 ↓, s. 175.
  3. ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 340.
  4. ↑ a b c d e f g h Greger 1976 ↓, s. 56.
  5. ↑ a b Csonkaréti 2004 ↓, s. 310.
  6. ↑ a b Samek 2012 ↓, s. 139.
  7. ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 274.
  8. ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 68, 71.
  9. ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 114.
  10. ↑ Rochowicz 2003 ↓, s. 43.
  11. ↑ Rochowicz 2003 ↓, s. 46–47.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Ivan Gogin: TB.I torpedo boats (1909-1910). Navypedia. [dostęp 2024-04-20]. (ang.).
  • René Greger: Austro-Hungarian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1976. ISBN 0-7110-0623-7. (ang.).
  • Witold Koszela: Zapomniana flota. Okręty Austro-Węgier w I wojnie światowej. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-8178-199-2.
  • Robert Rochowicz. Losy okrętów floty Austro-Węgier po 30 października 1918 roku. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5 (41), 2003. ISSN 1426-529X. 
  • Andrzej Samek: Flota, której już nie ma. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowkiej, 2012. ISBN 978-83-7242-678-9.
Torpedowce typu Tb I

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Torpedowce_typu_Tb_I&oldid=73679099”