Trat (1935)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trat (ตราด)
Klasa

torpedowiec

Typ

Trat

Historia
Stocznia

CRDA, Monfalcone

Położenie stępki

9 lutego 1935

Wodowanie

25 września 1935

 Tajlandia
Wejście do służby

19 marca 1936

Wycofanie ze służby

26 listopada 1975

Los okrętu

złomowany w 1982

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 318 ton
pełna: 470 t

Długość

68 metrów całkowita
67 m na KLW

Szerokość

6,45 m

Zanurzenie

maksymalne: 2,8 m
średnie: 2,15 m

Napęd
2 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 8800 KM
2 kotły Yarrow
2 śruby
Prędkość

31 węzłów

Zasięg

1700 Mm przy prędkości 15 węzłów

Uzbrojenie
3 działa kal. 76 mm (3 x I)
2 działka plot. kal. 20 mm (2 x I)
4 km kal. 8 mm (4 x I)
Wyrzutnie torpedowe

6 × 450 mm (2 x II, 2 x I)

Załoga

70

Trat (taj.: ตราด) – syjamski torpedowiec z lat 30. XX wieku i okresu II wojny światowej, jednostka prototypowa swojego typu. Okręt został zwodowany 25 września 1935 roku w stoczni Cantieri Riuniti dell'Adriatico w Monfalcone, a do służby w Królewskiej Marynarce Wojennej Syjamu wszedł 19 marca 1936 roku. Jednostka uczestniczyła w wojnie francusko-tajlandzkiej, a według Francuzów została zatopiona w bitwie pod Ko Chang. Okręt wycofano ze służby w listopadzie 1975 roku, a następnie złomowano.

Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]

„Trat”[a] był pierwszym z dziewięciu torpedowców, zamówionych przez Syjam[b] we włoskiej stoczni Cantieri Riuniti dell’Adriatico (CRDA) w Monfalcone w 1933 roku[1][c]. Projekt jednostek był oparty na konstrukcji austro-węgierskich pełnomorskich torpedowców typu Tb 98 M z okresu I wojny światowej, które zostały zbudowane w tej stoczni (ówcześnie znanej pod nazwą Cantieri Navale Triestino)[1]. W porównaniu do swych protoplastów sprzed 20 lat okręty miały większe wymiary i nowocześniejszą sylwetkę, a także część rozwiązań konstrukcyjnych zaczerpniętych z nowych włoskich torpedowców typów Orsa i Spica[1]. Na okrętach zamontowano uzbrojenie produkcji brytyjskiej firmy Vickers-Armstrong[4][5].

Stępkę „Trata” położono 9 lutego, został zwodowany 25 września i ukończony 5 grudnia 1935 roku (numer budowy 1134)[6][d]. Po przybyciu do kraju w dniu 19 marca 1936 roku okręt przyjęto w skład Królewskiej Marynarki Wojennej[4][7]. Jednostka otrzymała nazwę nadmorskiej prowincji i numer 11[6][7].

Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

Okręt był małym torpedowcem, z klasycznym dla okrętów tej klasy wyglądem: uskokiem pokładu na 1/3 długości kadłuba, piętrową nadbudówką i pojedynczym kominem[4][8]. Długość całkowita wynosiła 68 metrów (67 metrów na konstrukcyjnej linii wodnej), maksymalna szerokość 6,45 metra (6,35 metra na owrężu) i średnie zanurzenie 2,15 metra (maksymalne 2,8 metra)[2][5]. Wyporność standardowa wynosiła 318 ton, konstrukcyjna 363 tony, zaś pełna 470 ton[2][5]. Okręt napędzany był przez dwa zestawy turbin parowych systemu Parsonsa(inne języki) o łącznej mocy 8800 koni mechanicznych (KM), do których parę dostarczały dwa kotły Yarrow[5]. Prędkość maksymalna napędzanej dwiema śrubami jednostki wynosiła 31 węzłów[2][5][e]. Okręt zabierał 102 tony mazutu, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 870 Mm przy prędkości maksymalnej, 1700 Mm przy 15 węzłach i 3500 Mm przy prędkości ekonomicznej 12 węzłów[4][5]. Autonomiczność okrętu wynosiła 3-4 doby[5].

Okręt wyposażony był w sześć wyrzutni torped kalibru 450 mm (18 cali)[f] – dwa podwójne aparaty na śródokręciu oraz dwie pojedyncze na każdej z burt, na wysokości nadbudówki[7]. Torpedy Mark XI miały masę 680 kg (w tym głowica bojowa 211 kg), maksymalną prędkość 40 węzłów i zasięg wynoszący 1370 metrów przy prędkości maksymalnej i 3660 m przy 25 węzłach[7][9]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły trzy pojedyncze działa uniwersalne kalibru 76 mm (3 cale) QF L/50 20 cwt (umieszczone na pokładzie dziobowym, na platformie na śródokręciu i na rufie)[7]. Masa działa z podstawą wynosiła 3 tony, masa zespolonego naboju 7,3 kg, kąt podniesienia lufy od -10 do +90°, prędkość wylotowa pocisku 750 m/s, donośność maksymalna 9000 metrów (efektywna 5000 metrów), zaś szybkostrzelność 18 strz./min[7]. Broń małokalibrową stanowiły dwa pojedyncze działka automatyczne Oerlikon kal. 20 mm L/70, umieszczone ponad wyrzutniami torpedowymi na śródokręciu[7]. Masa działka bez podstawy wynosiła 68 kg, masa scalonego naboju 86 g, kąt podniesienia lufy od -15 do +90°, prędkość wylotowa pocisku 840 m/s, donośność maksymalna 4400 metrów przy kącie podniesienia 45° (efektywna 915 metrów), zaś szybkostrzelność efektywna 300 strz./min[7]. Dodatkowo na okręcie zamontowano cztery pojedyncze karabiny maszynowe kal. 8 mm L/80[4][7].

Załoga okrętu składała się początkowo z 8 oficerów oraz 62 podoficerów i marynarzy[4][7]. Podczas wojny liczebność załogi wzrosła do 98 osób, a później do 123 osób (w tym 11 oficerów)[7].

Służba[edytuj | edytuj kod]

19 marca 1936 roku, po dwumiesięcznym rejsie, „Trat” (oraz bliźniaczy „Phuket”) przybyły do Syjamu[7]. 5 października 1938 roku dokonano ponownej uroczystej ceremonii wcielenia okrętu do służby[7]. Torpedowiec wchodził w skład 2. Dywizjonu 2. Flotylli (wraz z „Chanthaburi” i „Chumphon”)[7]. Po rozpoczęciu wojny francusko-tajlandzkiej w grudniu 1940 roku 2. Dywizjon został skierowany w rejon Samut Prakan, w celu ochrony stolicy przed możliwym francuskim desantem[7]. W związku z tym okręt nie wziął udziału w stoczonej 17 stycznia 1941 roku bitwie pod Ko Chang, choć według relacji francuskich został podczas tej potyczki zatopiony[10]. Rzekomo Francuzi rozpoznali torpedowiec po numerze burtowym, który został w rzeczywistości usunięty w ramach przygotowań do wojny na wszystkich tajskich okrętach[10].

Na przełomie lat 40. i 50. jednostka otrzymała nowy numer burtowy – 1[7]. Podczas próby przewrotu wojskowego w Bangkoku, 3 lipca 1951 roku w porcie rozgorzały zacięte walki, w wyniku których torpedowiec został uszkodzony[11]. W pierwszej połowie lat 60. jednostkę przebudowano na ścigacz okrętów podwodnych: zamontowano radar i sonar, usunięto dwie pojedyncze wyrzutnie torped, cztery karabiny maszynowe i wszystkie działa artylerii głównej, które zastąpiono dwoma amerykańskimi działami 76 mm Mark 22 i pojedynczym działkiem przeciwlotniczym Bofors kal. 40 mm Mark 1[12]. Prędkość maksymalna okrętu wynosiła w tym okresie 25 węzłów, spadł też zasięg – do 850 Mm przy 15 węzłach[13]. Na przełomie lat 60. i 70. zdemontowano jeden podwójny aparat torpedowy oraz wszystkie działa kalibru 76 i 20 mm, w zamian montując drugie działko Boforsa[13]. Okręt został wycofany ze służby 26 listopada 1975 roku, po czym złomowany w 1982 roku[13].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Transkrypcja tajskiej nazwy ตราด według RTGS (ang. Royal Thai General System of Transcriptions)[1], natomiast w większości opracowań anglojęzycznych spotykana jest pisownia „Trad”[2][3].
  2. ↑ Obecnie Tajlandia. Pod nazwą Syjam państwo funkcjonowało do 24 czerwca 1939 roku i w okresie od 8 września 1945 roku do 20 lipca 1949 roku[1].
  3. ↑ Według Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 oraz Navypedii okręty zamówiono w 1934 roku[2][4].
  4. ↑ Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 oraz Jane’s Fighting Ships 1940 podają, że okręt został wodowany 26 października 1935 roku[2][3], zaś według Navypedii nastąpiło to 29 września 1935 roku[4].
  5. ↑ Podczas prób przeprowadzonych w grudniu 1935 roku „Trat” osiągnął 32,54 węzła przy przeciążeniu siłowni do 10 000 KM[3][5].
  6. ↑ Brytyjskie torpedy 18-calowe miały faktyczny kaliber 17,72 cala (450 mm)[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 110. 
  2. ↑ a b c d e f Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 411.
  3. ↑ a b c Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 440.
  4. ↑ a b c d e f g h Ivan Gogin: TRAD torpedo boats (1936-1938). Navypedia. [dostęp 2017-06-05]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 113. 
  6. ↑ a b Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 111. 
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 114. 
  8. ↑ Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 112. 
  9. ↑ a b Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2017-06-05]. (ang.).
  10. ↑ a b Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 115. 
  11. ↑ Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 116. 
  12. ↑ Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 116–117. 
  13. ↑ a b c Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. s. 117. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ivan Gogin: TRAD torpedo boats (1936-1938). Navypedia. [dostęp 2017-06-05]. (ang.).
  • Tony DiGiulian: Torpedoes of the United Kingdom/Britain. www.navweaps.com. [dostęp 2017-06-05]. (ang.).
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Oskar Myszor. Syjamskie torpedowce typu „Trat”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41. ISSN 1231-014X. ISBN 978-83-61069-20-1. 
Torpedowce typu Trat

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trat_(1935)&oldid=70968811”