Ulica Tytusa Chałubińskiego w Warszawie
| Śródmieście Południowe, Filtry | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Tytusa Chałubińskiego przy ul. Koszykowej, widok w kierunku północnym | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
560 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°13′31,3″N 21°00′12,1″E/52,225361 21,003361
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Tytusa Chałubińskiego – ulica w dzielnicach Śródmieście i Ochota w Warszawie, biegnąca od ul. Koszykowej do Alej Jerozolimskich[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica została zaprojektowana w 1871 i wytyczona w 1881[3]. Początkowo nosiła nazwę Teodora, na cześć carskiego namiestnika Teodora Berga. Obecną nazwę nadano w październiku 1916[4].
Na odcinku ulicy między ul. Hożą (później ul. Wspólną) a ul. Nowogrodzką rozciągały się tereny założonego w 1870 Ogrodu Pomologicznego[5]. Naprzeciwko, na miejscu dawnego folwarku świętokrzyskiego należącego do księży misjonarzy w latach 1897–1902 powstał kompleks Szpitala Dzieciątka Jezus wybudowany według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, wypełniający kwartał ulic Lindleya (wtedy Żelazna) – Oczki (Wspólna) – Chałubińskiego (Teodora) – Nowogrodzka[6]. W 1902 u zbiegu z obecną ul. Oczki wybudowano budynek Anatomicum według projektu Antoniego Jabłońskiego-Jasieńczyka[7].
W 1911 według projektu Józefa Napoleona Czerwińskiego i Wacława Heppena pod numerem 13 u zbiegu z Alejami Jerozolimskimi zbudowano wielką kamienicę rodziny Burchardów, rozebraną w 1973 pod pretekstem konieczności budowy estakady przy Dworcu Centralnym.
W okresie międzywojennym ulica Chałubińskiego stała się wraz z al. Niepodległości odcinkiem planowanej trasy N-S, która miała biec od ul. Marymonckiej przez Powązki, Śródmieście, Chałubińskiego, Pole Mokotowskie, przedłużoną ulicę Włodarzewską (obecna al. Niepodległości do Puławskiej). Dzięki tym planom w 1930 na Chałubińskiego poprowadzono linię tramwajową. W okresie międzywojennym przy ulicy powstało kilka reprezentacyjnych obiektów: Gmach Ministerstwa Komunikacji, gmach Dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza oraz siedziba Warszawskiej Szkoły Pielęgniarek[3].
W latach okupacji zabudowa ulicy nie poniosła większych zniszczeń, jednak w okresie powojennym w związku z jej poszerzeniem rozebrano kilka kamienic.
W latach 1947–1950 przy ulicy wzniesiono gmach Informacji Wojskowej (Ministerstwa Obrony Narodowej) zaprojektowany przez Marka Leykama (nr 3a). W latach 1948–1950 gmach Ministerstwa Komunikacji został rozbudowany przez Bohdana Pniewskiego.
W 1956 na wydzielonym torowisku ułożono i oddano do eksploatacji tory tramwajowe[8]. W 1957 roku, po likwidacji przystanku Warszawa Marszałkowska EKD, pomiędzy ulicami Chałubińskiego i Emilii Plater znajdował się przystanek końcowy WKD − Warszawa Chałubińskiego WKD[9][10].
Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]
- Wojskowa Agencja Mieszkaniowa (nr 3a)
- Służba Kontrwywiadu Wojskowego (nr 3b)
- Gmach Ministerstwa Komunikacji, siedziba Ministerstwa Infrastruktury (nr 4/6)
- Główna Biblioteka Komunikacyjna w Warszawie (nr 4/6)
- Biurowiec Chałubińskiego 8 (dawniej Oxford Tower, nr 8)
- Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus
- Biurowiec Central Tower (Al. Jerozolimskie 81)
Obiekty nieistniejące[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mapa Warszawy [online], Urząd m.st. Warszawy [dostęp 2023-11-05].
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 32.
- ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 26.
- ↑ Adam Szczypiorski: Od Piotra Drzewieckiego do Stefana Starzyńskiego. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1968, s. 65.
- ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 334. ISBN 83-06-00089-7.
- ↑ Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 219.
- ↑ Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 220.
- ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 126. ISBN 83-907574-00.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 3. Nowogrodzka-Nowomiejska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2007, s. 15. ISBN 978-83-88372-35-3.
- ↑ Historia EKD/WKD. [w:] Warszawska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o. [on-line]. [dostęp 2022-09-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 2. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1995, s. 21. ISBN 83-9066291-4.