Volkskammer

Izba Ludowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Volkskammer der DDR
	; Godło Niemieckiej Republiki Demokratycznej
	; Budynek Izby Ludowej
Państwo	NRD
Data utworzenia	1949
Data likwidacji	1990
Siedziba	Berlin
Prezydent	Sabine Bergmann-Pohl
	Adres
	Volkskammer der DDR; ; Marx-Engels-Platz; Berlin
	Położenie na mapie Berlina Izba Ludowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
	Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej Izba Ludowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
	52°31′01″N 13°24′05″E/52,516944 13,401389
	Multimedia w Wikimedia Commons

Volkskammer (z niem. Izba Ludowa) – izba niższa (1949–1958), a następnie jednoizbowy parlament Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) (1958–1990). Do pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych 18 marca 1990 nie posiadał demokratycznej legitymacji i pełnił fasadową rolę wobec rządzącej Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec.

Historia i kompetencje[edytuj | edytuj kod]

Tymczasowa Izba Ludowa (Provisorische Volkskammer) została utworzona 7 października 1949 w Berlinie Wschodnim z przekształcenia II Niemieckiej Rady Ludowej (2. Deutsche Volksrat)^[1]. Ukonstytuowanie się Prowizorycznej Izby Ludowej oraz powierzenie przez nią Ottonowi Grotewohlowi misji utworzenia rządu zakończyło proces powstania NRD.

Pierwsze wybory do Izby Ludowej odbyły się 15 października 1950 i podobnie jak wszystkie późniejsze wybory parlamentarne w NRD zostały zdominowane przez listę Frontu Narodowego (Nationale Front). Kształt uchwał i przebieg głosowań zależały od politycznej woli Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED). Do 1958 obok Izby Ludowej (Volkskammer) istniała Izba Krajów Związkowych (Länderkammer der DDR) przygotowująca projekty ustaw i posiadająca prawo weta wobec uchwał Izby Ludowej.

Volkskammer wybrała w 1949 Wilhelma Piecka na prezydenta NRD (ponowny wybór w 1953, a w 1957 przedłużenie kadencji). Po jego śmierci w 1960 funkcję głowy państwa pełniła Rada Państwa, której członkowie również byli wybierani przez Izbę Ludową. Ponadto Izba Ludowa powoływała Radę Ministrów oraz szefa Rady Obrony Narodowej.

Szerokim formalnie uprawnieniom Izby Ludowej odpowiadała w rzeczywistości funkcja „maszynki do głosowania” (Ja-Sage-Maschine). Volkskammer była fasadowym elementem demokracji ludowej maskującym dyktatorskie rządy partii komunistycznej (SED).

Skład[edytuj | edytuj kod]

Typowy podział mandatów w latach 1981–1986^[2].
Partia / Ugrupowanie	Skrót nazwy oryginalnej	Mandaty	Zobrazowanie graficzne ilości mandatów
Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec	SED	127	127/450
Wolne Niemieckie Związki Zawodowe	FDGB	68	68/450
Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna	CDU	52	52/450
Liberalno-Demokratyczna Partia Niemiec	LDPD	52	52/450
Niemiecka Demokratyczna Partia Chłopska	DBD	52	52/450
Narodowo-Demokratyczna Partia Niemiec	NDPD	52	52/450
Wolna Młodzież Niemiecka	FDJ	40	40/450
Niemiecka Demokratyczna Liga Kobiet	DFD	35	35/450
Niemiecki Związek Kulturalny	KB	22	22/450

Po wyborach w 1990 roku skład Izby Ludowej był następujący:

Partia / Ugrupowanie	Skrót nazwy oryginalnej	Mandaty	Zobrazowanie graficzne ilości mandatów
Sojusz dla Niemiec	BD(CDU, DA. DSU)	192	192/450
Socjaldemokratyczna Partia Niemiec	SPD	88	88/450
Partia Lewicowa	PDS	66	66/450
Stowarzyszenie Wolnych Demokratów	DFP, FDP, LDP	21	21/450
Sojusz 90	B90	12	12/450
Wschodnioniemiecka Partia Zielonych i Niezależne Zrzeszenie Kobiet	Grüne, UFV	8	8/450
Narodowo-Demokratyczna Partia Niemiec	NDPD	2	2/450
Niemiecka Demokratyczna Liga Kobiet	DFD	1	1/450
Zjednoczona Lewica	VL	1	1/450

Prezydenci[edytuj | edytuj kod]

Prezydenci Izby Ludowej (Präsidenten der Volkskammer):

1949–1969 Johannes Dieckmann (LDPD)
1969–1976 Gerald Götting (CDU)
1976–1989 Horst Sindermann (SED)
1989–1990 Günther Maleuda (DBD)
1990–1990 Sabine Bergmann-Pohl (CDU)

Zakończenie działalności[edytuj | edytuj kod]

W wolnych wyborach 18 marca 1990 zwyciężyła chadecka koalicja Sojusz dla Niemiec (Allianz für Deutschland, AD), uzyskując 192 mandaty. 88 mandatów zdobyła SPD, a postkomunistyczna Partia Demokratycznego Socjalizmu (PDS) 66.

Na pierwszym posiedzeniu 5 kwietnia podjęto uchwałę o wyborze prezydenta Izby Ludowej. Tegoż dnia wybrano Sabine Bergmann-Pohl (CDU) na Prezydenta Izby Ludowej NRD. Tym samym przeszła ona do historii jako ostatnia osoba, która pełniła formalnie funkcję głowy państwa NRD.

12 kwietnia 1990 parlament powierzył Lotharowi de Maizière (CDU) funkcję premiera pierwszego i zarazem ostatniego demokratycznie wyłonionego rządu NRD.

23 sierpnia 1990 Volkskammer podjęła uchwałę o zjednoczeniu z RFN i wraz z wejściem w życie jego postanowień przestała funkcjonować 3 października 1990.

2 grudnia 1990 odbyły się pierwsze ogólnoniemieckie wybory do Bundestagu.

Siedziba[edytuj | edytuj kod]

Przez szereg lat Izba mieściła się w Langenbeck-Virchow-Haus z 1915 (proj. Hermann Dernburg) przy Luisenstraße 58/59 (1950-1976). W 1976 na jej potrzeby oddano wybudowany na miejscu zburzonego w 1950 zamku berlińskiego Pałac Republiki. Pełnił swoje funkcje do 1990, zaś w latach 2006–2008 został rozebrany. W 2013 w tym miejscu rozpoczęto rekonstrukcję zamku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lexikon Der Geschichte. KayK. Szantyr, Paderborn: Voltmedia, 2005, s. 951, ISBN 3-938478-32-2, OCLC 181527836 .
↑ Warto jednak zwrócić uwagę, że w rzeczywistości SED dysponowała 55% mandatów – podobnie jak PZPR w Sejmie PRL, a sojusznicze partie od 10,4% do 10,8%. Na bezpartyjnych przypadało 3%. Zob. Lech Janicki, Przemiany ustrojowe, w: Niemiecka Republika Demokratyczna..., s. 108.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Lech Janicki: Przemiany ustrojowe, [w:] Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969, Wydawnictwo Poznańskie Poznań 1971, s. 100–115

[1] Lexikon Der Geschichte. KayK. Szantyr, Paderborn: Voltmedia, 2005, s. 951, ISBN 3-938478-32-2, OCLC 181527836 .

[2] Warto jednak zwrócić uwagę, że w rzeczywistości SED dysponowała 55% mandatów – podobnie jak PZPR w Sejmie PRL, a sojusznicze partie od 10,4% do 10,8%. Na bezpartyjnych przypadało 3%. Zob. Lech Janicki, Przemiany ustrojowe, w: Niemiecka Republika Demokratyczna..., s. 108.

[1]

[2]