Wikipedia:Olimpiada Cyfrowa 2018/FAQ

Wikipedia:Olimpiada Cyfrowa 2018

Lista artykułów

Materiały

Grupa wsparcia

[Centrum]

Niniejsza strona to tzw. FAQ, czyli zestaw pytań najczęściej zadawanych przez studentów i innych uczestników projektów edukacyjnych. Jej celem jest pokazanie, jak prosto jest edytować Wikipedię. Zawiera także szereg wskazówek, które pomogą Ci sprawnie i z dobrym skutkiem ukończyć zadanie olimpijskie.

Waszym celem jest napisanie dobrego, rzetelnego, zrozumiałego artykułu na jeden z tematów umieszczonych na liście haseł. W Wikipedii jednym z poziomów wyróżnień artykułów są tzw. Dobre Artykuły: spróbujcie napisać właśnie taki.

Dla Olimpijczyków

Jak pisać?

Rzuć okiem na stronę pomocy Jak napisać doskonały artykuł. To najlepsze miejsce startu i najlepszy poradnik autora Wikipedii.

1. Zacznij pracę w swoim brudnopisie (tu dowiesz się więcej o brudnopisach). To bezpieczna przestrzeń, tam możesz zapisywać rozgrzebane hasło, niedokończony tekst, dopieszczać ilustracje itd.
2. Jeśli potrzebujesz pomocy - skontaktuj się z członkami Grupy Wsparcia. Masz też do dyspozycji więcej kanałów szukania pomocy (patrz: dalej na tej stronie).
3. Gdy uznasz, że hasło jest już wystarczająco dopracowane - przenieś je z brudnopisu do przestrzeni głównej Wikipedii, czyli tam, gdzie znajdą je czytelnicy.
4. W panelu na stronie Olimpiady udostępnij link do swojego hasła.
5. Twoje hasło, od momentu, kiedy będzie udostępnione w Wikipedii, może być komentowane lub uzupełniane przez innych Wikipedystów – weź pod uwagę ich sugestie.

Jakie są kryteria oceny?

Wszystko jest opisane na stronie olimpiady, ale skoro już tu jesteśmy :)

1. Treść artykułu zawiera wyczerpujący opis zagadnień związanych z tematem. – 15 punktów.
2. Artykuł jest zgodny z zasadami Wikipedii: neutralnego punktu widzenia, weryfikowalności i praw autorskich – 10 punktów.
3. Artykuł napisany jest poprawnie stylistycznie – bez błędów językowych (ortograficznych, gramatycznych, czy stylistycznych) oraz sformatowany według zaleceń formatowania artykułów. – 5 punktów.
4. Forma – artykuł przygotowany jest w atrakcyjnej formie wizualnej, z uwzględnieniem zdjęć i grafik. – 10 punktów.
5. Weryfikowalność – artykuł jest dobrze udokumentowany, z odniesieniami do wiarygodnych źródeł. – 5 punktów.
6. Udział w dyskusji na temat treści artykułu i uwzględnienie sugestii społeczności Wikipedystów. – 5 punktów.

Czy mój artykuł też musi być taki długi?

Wiele haseł z listy Dobrych Artykułów faktycznie ma wiele tysięcy słów i setki przypisów. To mnóstwo pracy. Ale to nie o długość chodzi, a o to, czy Twój artykuł dostatecznie dobrze prezentuje temat. Encyklopedie z konieczności posługują się skrótem, ważne więc, by zaznaczyć w tekście najważniejsze wątki danego tematu - nie musisz koniecznie ich wyczerpywać. Pamiętaj też, że nawet wśród Dobrych Artykułów panuje dość duży rozrzut: niektóre tematy wymagają ledwie kilkuset słów by wyczerpać temat (patrz choćby hasło o Janie cieszyńskim), inne potrzebują ich znacznie, znacznie więcej (patrz: Pożar Krakowa w 1850 roku).

Ile przypisów i jak się je tworzy?

Co do zasady - w Wikipedii liczy się przede wszystkim Weryfikowalność, a więc - w dużym uproszczeniu - czy czytelnik będzie mógł samodzielnie sprawdzić, czy wikipedyści nie zmyślają. Żeby hasło spełniało wymóg weryfikowalności, musi podawać czytelnikowi źródła, na których jest oparte. Najlepiej w formie przypisów. Jak się je tworzy opisano na stronie Pomoc:Przypisy. Jak z każdą inną sprawą w Wikipedii, także i z przypisami łatwo się nauczyć pracować w już istniejących artykułach. Możesz też poeksperymentować we własnym brudnopisie.

Na wybrany przeze mnie temat jest już artykuł w Wikipedii; co robić, jak żyć?

Przede wszystkim nie stresuj się :) Skoro temat znalazł się na liście zadań olimpijskich, znaczy to, że został uznany za hasło na tyle słabo opracowane, że należy je w praktyce napisać od nowa. Najpewniej istniejący artykuł zawiera ledwie prostą definicję tematu, bez podania źródeł informacji w formie przypisów, być może opisuje temat tylko z jednej perspektywy. Albo… ogólnie jest do niczego.

Co zrobić z tym hasłem? Najlepiej zignorować. Pisz w brudnopisie tak, jakby na ten temat jeszcze nikt niczego nie napisał w Wikipedii. W ogóle w Wikipedii jeśli dany fragment nie posiada źródła – traktuj go jakby był fałszywy. Możesz go spokojnie wykasować, przeredagować lub zrobić z nim cokolwiek uznasz za słuszne. Zdrowy rozsądek to najlepszy doradca. Jeśli uznasz, że dany fragment nie jest zupełnie zły, nie wprowadza czytelnika w błąd – możesz też oczywiście zostawić go bez zmian i wykorzystać we własnej wersji hasła. To Ty jesteś autorem, to Ty decydujesz.

Na wybrany temat jest niezłe hasło w innej wersji Wikipedii

Treść wszystkich wersji językowych Wikipedii jest dostępna na zasadach tzw. otwartych licencji, więc zazwyczaj tłumaczenie artykułu z jednej wersji do innej jest dobrą opcją, ale nie w tym wypadku. Celem zadania olimpijskiego jest między innymi sprawdzenie jak radzisz sobie ze źródłami, czy umiesz napisać dobrą definicję tematu, czy umiesz dotrzeć do najważniejszych źródeł na dany temat. Tymczasem proste tłumaczenie hasła z innego języka w żaden sposób nie sprawdza tych kompetencji. Możesz oczywiście inspirować się istniejącymi artykułami, korzystać z tych samych źródeł, które ktoś wykorzystał do ich stworzenia, powoływać się na nie. Ale niech to będzie praca samodzielna. No, na ile tylko to możliwe w Wikipedii  :)

Więcej o Wikipedii

Co znaczy wiki?

Termin „wiki” pochodzi od słowa wikiwiki, które w języku hawajskim oznacza „szybko”. W kontekście internetu, termin ten oznacza dowolną stronę internetową która pozwala dzielić się materiałami czy współpracować nad ich tworzeniem. Zobacz też nasz artykuł na ten temat.

Czy Wikipedia jest wiarygodna i rzetelna?

Celem twórców Wikipedii jest stworzenie kompendium wiedzy na temat znaczących zjawisk opisanych w wiarygodnych, rzetelnych źródłach. Przy ocenie wiarygodności jej artykułów trzeba przede wszystkim wziąć poprawkę na ograniczoną wiarygodność zewnętrznych wobec samej Wikipedii źródeł; zależy ona również od umiejętności redaktorów Wikipedii do zrozumienia tych źródeł. Dlatego każdy artykuł może być lub nie być wiarygodny, a czytelnicy zawsze powinni kierować się własnym osądem i zdrowym rozsądkiem.

Studenci nigdy nie powinni używać informacji z Wikipedii (ani innych podobnych źródeł internetowych) do ważniejszych celów (choćby jako źródła wiedzy zamieszczonej w pracach zaliczeniowych), chyba że sami zweryfikują informacje zawarte w hasłach wiki – na podstawie publikacji użytych do stworzenia danego artykułu. Dlatego Wikipedia, jak każda encyklopedia, jest świetnym źródłem wiedzy pierwszego kontaktu, od którego dobrze jest zacząć swoje badania – ale nie zawsze jest dobrym źródłem na którym badania powinno się kończyć.

Wikipedia rozwija się bardzo szybko, a jej redaktorzy dążą do tego, by stale zwiększać jej wiarygodność i ograniczać ilość błędów. Zachęcamy czytelników, by zawsze porównywali treść artykułów encyklopedii z wiedzą, którą wynieśli z wiarygodnych źródeł (WP:Ź, WP:RS), i by w razie potrzeby sami nanosili niezbędne poprawki, precyzowali i uszczegóławiali istniejące hasła. Wiele artykułów Wikipedii zaczynało jako gotowe teksty opracowane na potrzeby innych publikacji, obecnie znajdujących się w domenie publicznej, dzięki czemu zyskały solidny fundament na którym redaktorzy zbudowali rozszerzone hasła. Ze względu na wygodę użytkowania Wikipedia niemal codziennie pojawia się w prasie – nie tylko jako temat, ale przede wszystkim jako źródło (WP:WWM).

Trzeba jednak pamiętać, że każdy artykuł może być stronniczy, nieaktualny lub wręcz nieprawdziwy. Dotyczy to każdego źródła wiedzy, nie tylko Wikipedii. Zawsze trzeba sprawdzać kluczowe fakty, niezależnie od źródła. Popularne hasła, te najczęściej edytowane i najczęściej odwiedzane przez czytelników, zazwyczaj są precyzyjniejsze i wiarygodniejsze niż te, do których nikt nie zagląda, więc i prawdopodobieństwo, że ktoś dostrzeże w nich błąd jest niższe. Artykuły Wikipedii mogą również cierpieć z powodu problemów takich jak stronniczość wynikająca z tego, że póki co większość wikipedystów to osoby wywodzące się z jednego kręgu kulturowego. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule Krytyka Wikipedii oraz w angielskojęzycznym artykule Reliability of Wikipedia.

W jaki sposób Wikipedia broni się przed fałszywymi informacjami?

Mechanizmy zarządzania treścią Wikipedii są reaktywne, a nie prewencyjne: każdy może wejść na praktycznie każdą stronę i wprowadzić do niej zmiany. Choć większość redaktorów działa w dobrej wierze, wandalizmy zdarzają się stosunkowo często. Na szczęście, takie celowo wprowadzane błędy zazwyczaj udaje się relatywnie szybko wyłapać. Setki oddanych wikipedystów przeglądają rejestry ostatnich zmian w poszukiwaniu wandalizmów, i większość z nich usuwają w przeciągu minut. Dotyczy to zwłaszcza artykułów na tematy kontrowersyjne, które z oczywistych powodów monitorowane są najczujniej. Wiele haseł poszczególni redaktorzy mają też na swoich osobistych listach obserwowanych, a artykuły szczególnie ważne lub kontrowersyjne obserwuje w ten sposób często kilkudziesięciu lub nawet kilkuset redaktorów, więc szansa na wprowadzenie w nich zmian wprowadzających w błąd jest o wiele mniejsza. 

Trzecią linią obrony Wikipedii są sami czytelnicy, którzy przez całą dobę sięgają do jej artykułów, analizują je i mogą je ulepszać jeśli znajdą w nich błąd. Jeśli anonimowy lub relatywnie nowo zarejestrowany użytkownik zmieni bez wyjaśnienia jakieś ważne dane – pozostałym wikipedystom zapala się czerwona lampka, bo to sygnał, że może chodzić o edycję w złej wierze. Jeśli mimo ostrzeżeń ktoś nadal próbuje wprowadzać czytelników w błąd – może na niego zostać nałożona blokada uniemożliwiająca mu psucie Wikipedii. Kluczem tej obrony jest fakt, że – inaczej niż większość źródeł po które sięgamy w poszukiwaniu wiedzy – w Wikipedii każda edycja, każda zmiana jest zapisywana i przypisywana do konkretnego użytkownika. Nic nigdy nie jest stracone bezpowrotnie, żaden wandalizm nie jest nieodwracalny. Aby uzyskać więcej informacji zobacz Pomoc:Historia strony.

Oczywiście nie znaczy to, że Wikipedia jest doskonała. Nie jest. Czytelnik może zajrzeć do artykułu akurat w chwilę po tym, gdy ten stał się celem ataku wandala. Czasem zdarza się, że poprawki wprowadzane są z dużym opóźnieniem, czasem mija wiele miesięcy nim ktoś dostrzeże błąd i go naprawi. Właśnie z tego powodu czytelnicy powinni szczególnie aktywnie weryfikować treści Wikipedii w źródłach zewnętrznych wobec niej. Jeśli jakiś artykuł lub jego fragment wydaje się podejrzany, dobrze jest też sprawdzić historię ostatnich zmian w nim poczynionych, być może kryje się tam wandalizm lub edycja w złej wierze, której jeszcze nie wyłapali inni wikipedyści. Przewagą Wikipedii nad innymi publikacjami jest to, że możesz ten błąd naprawić samodzielnie, często w kilka sekund.

Czy studenci mogą cytować Wikipedię w pracach?

Więcej informacji na temat formatowania cytatów, patrz w:en:Wikipedia:Citing Wikipedia i w:en:Wikipedia:Academic use.

Generalnie: nie, bo nie do tego służą encyklopedie, ale też wiele zależy od oczekiwań nauczyciela.

Przede wszystkim – nie kopiuj haseł Wikipedii słowo w słowo. To, że jej treść jest dostępna na wolnej licencji nie znaczy jeszcze, że masz prawo do plagiatu. Zawsze najlepsze prace dobrze jest oprzeć na więcej niż jednym źródle, a Wikipedia może być świetnym miejscem by takie źródła znaleźć, punktem wyjścia do dalszych badań. Dobrze jednak, by szukanie wiedzy nie kończyło się na sprawdzeniu li tylko encyklopedii.

Praca z Wikipedią może być też świetnym ćwiczeniem: nauczyciel może zapytać uczniów co konkretnie zrobili by zweryfikować wiadomości znalezione w sieci. Taką pracę można wykonać nawet nie ruszając się sprzed komputera, choćby za pomocą wyszukiwarki internetowej porównać treść Wikipedii z renomowanymi, rzetelnymi źródłami na dany temat dostępnymi w sieci. Większość artykułów Wikipedii zawiera również sekcję „linki zewnętrzne”, która często zawiera takie właśnie odnośniki. Studenci mogą także porównać informacje zawarte w hasłach Wikipedii z książkami czy papierowymi leksykonami dostępnymi w bibliotece.

Jednym z najpilniej przestrzeganych wymogów jest podawanie źródeł informacji w formie przypisów, ale oczywiście nie wszystkie artykuły są póki co odpowiednio uźródłowione. Jeśli z jakiegoś powodu chcesz się powołać na Wikipedię jako źródło we własnej pracy, pamiętaj, by powoływać się na artykuły, które poprawnie podają źródła. Wszystkie dobre artykuły Wikipedii posiadają sekcje „Przypisy” i/lub „Bibliografia”, w których wyszczególnione są źródła zawartych w nich informacji. W celu ustalenia autorstwa konkretnego hasła można skorzystać z karty „historia i autorzy” (link do niej znajduje się nad każdą stroną Wikipedii), dzięki niej można zidentyfikować współtwórców artykułu i sprawdzić co konkretnie do niego dodali. Wszyscy wikipedyści mają własne strony dyskusji, gdzie można zostawić im wiadomość. Zalogowani użytkownicy na części stron wikipedystów znajdą również link „Wyślij e-mail do tego użytkownika”, dzięki któremu można skontaktować się z nimi nawet, jeśli nie zaglądają już na Wikipedię. Jeśli szukasz innych sposobów skontaktowania się z wikipedystami, rzuć okiem na stronę Wikipedia:Kontakt z wikipedystami.

Gdzie mogę dowiedzieć się więcej o Wikipedii?

Odwiedź stronę O Wikipedii, rzuć także okiem na portal wikipedystów i na stronę Pomoc:FAQ. Jeśli interesuje Cię historia Wikipedii, dobry ogląd jej początków daje głośny tekst Roya Rosenzweiga{{Link-interwiki}} Brakujące pola: Q. Nieznane pola: "tam" oraz "lang". Can History Be Open-Source z 2006 roku.

Pytania szczegółowe

Skąd czerpać wzorce?

• Wikipedia:Artykuły na Medal - najlepsze hasła Wikipedii. Można z nich kopiować gotowe rozwiązania
• Wikipedia:Dobre Artykuły - tak jak powyżej

Liczba Artykułów na Medal wynosi 993, Dobrych Artykułów – 3653, a List na Medal – 327. Razem jest ich 4973 i stanowią one 0.3078% wszystkich artykułów.

Co robić a czego unikać

• W razie wątpliwości zaglądaj na stronę zasad edytowania - masz ją cały czas dostępną w menu (po lewej).
• Korzystaj z biblioteki szkolnej lub akademickiej. Jeśli jesteś studentem/studentką, biblioteka twojej uczelni może się okazać najlepszą, do jakiej będziesz miał kiedykolwiek dostęp. Część wikipedystów nie ma łatwego dostępu do tak obszernych zbiorów, więc korzystanie z nich przy opracowywaniu haseł jest jednym z najlepszych sposobów na polepszenie jakości Wikipedii. Umieszczaj w haśle spis i odniesienia do materiałów źródłowych, najlepiej wielu. Pamiętaj, aby nie kopiować treści z naruszeniem praw autorskich - to nie jest dozwolone w Wikipedii (i nie tylko w Wikipedii).

• Wykorzystuj wszelkie materiały, które do tej pory opracowałeś(aś) lub które opracowujesz w ramach zajęć. Niemniej jednak, prawdopodobnie będziesz musiał(a) przeredagować te materiały tak, aby miały encyklopedyczny styl, trzymały się faktów i nie prezentowały Twoich osobistych poglądów.

• Nie stosuj takich form literackich jak eseje czy felietony pisząc hasła encyklopedyczne. Jaki styl powinno przybrać hasło spisane jest na stronie Pomoc:Styl – poradnik dla autorów.Możesz też wzorować się na dobrych i medalowych artykułach.
• Używaj sformułowań typu "A powiedział B o C", kiedy ważne jest przedstawienie czyjejś opinii. Nie pisz: "Stanisław Lem jest uważany za jednego z największych polskich pisarzy". Napisz: "Stanisław Lem uznany został przez ... za jednego z największych polskich pisarzy'". Poszukaj takich informacji i przedstaw opinie w postaci cytatów ze źródeł, których wiarygodność może być oceniona przez czytelnika. Jeśli "wszyscy" coś wiedzą, wtedy nie powinno być trudno znaleźć kogoś godnego zacytowania, kto to "powiedział".

• Nie spędzaj zbyt dużo czasu na naukę składni wiki czy stylu Wikipedii. Zacznij po prostu pisać. Na początku najlepiej we własnym brudnopisie.

Chcę napisać biogram. Na czym się wzorować?

Rzuć okiem na zalecenia edycji artykułów biograficznych i standard takiego artykułu. Dużo więcej jednak dowiesz się zwyczajnie czytając któryś z artykułów uznanych przez społeczność za Artykuł na medal lub Dobry Artykuł. Można się na nich wzorować, czerpać z nich gotowe rozwiązania czy pomysły.

Twoje hasło nie musi koniecznie być równie długie co artykuł o Adamie Małyszu, w Wikipedii nie chodzi o długość, a o pełny opis tematu. Wśród artykułów na medal mamy zarówno bardzo długie (biogram Kamila Stocha ma przeszło 22 tysiące słów, to ponad godzina lektury), jak i całkiem krótkie (biogram Juliana Chorążyckiego można przeczytać ledwie w pięć minut).

Jak przenieść artykuł do brudnopisu?

Najprościej – metodą kopiuj-wklej (Ctrl+C, Ctrl+V). Otwórz dany artykuł do edycji, najlepiej w tzw. edytorze kodu źródłowego (jeśli nie wiesz jak: Pomoc:Jak przełączać się między edytorami). Zaznacz całą treść artykułu, skopiuj. Następnie przeskocz do karty w przeglądarce, w której masz otwarty własny brudnopis. Wklej, zapisz i gotowe. Wkrótce któryś z botów najpewniej usunie z Twojego brudnopisu kategorie (w końcu nie chcemy, by brudnopis wyświetlał się w tej samej kategorii co gotowe hasła; możesz też samodzielnie wstawić dwukropek przed nazwą kategorii przed zapisaniem, o tak: [[:Kategoria:Biblioteki]]) i zostawi wiadomość na ten temat na Twojej stronie dyskusji. Odtąd - robocza kopia artykułu jest tylko Twoja, możesz z nią zrobić co uważasz za słuszne. Śmiało!

Jak przenieść artykuł z brudnopisu?

Gdy już będzie gotowy, skorzystaj z zakładki "Przenieś" (patrz: Pomoc:Zmiana nazwy strony). Jeśli nie masz jeszcze uprawnień - poproś dowolnego przechodzącego wikipedystę o pomoc (patrz: § Gdzie szukać pomocy?).

Jeśli nie zależy Ci na zachowaniu historii edycji, możesz też po prostu skopiować hasło ze swojego brudnopisu do przestrzeni głównej. Otwórz swój brudnopis do edycji (najlepiej w edytorze kodu!), Ctrl+C, otwórz docelowy artykuł do edycji (również w edytorze kodu!) i zastąp całość lub fragment treści. Kliknij w Zapisz i gotowe.

Jak utworzyć hasło z dwóch kont?

Nie stresuj się, większość haseł Wikipedii powstaje jako praca więcej, niż tylko jednego autora. Najprościej, jeśli obie osoby będą korzystały z jednego brudnopisu. Choć obok nazwy użytkownika na górnej belce link wskazuje zawsze Twój brudnopis, jest to strona Wikipedii jak każda inna: ma adres, który można wpisać w wyszukiwarkę lub podyktować innemu współautorowi. Na przykład tak: Wikipedysta:Halibutt/brudnopis. Można też podzielić się pracą i na koniec wkleić akapity z jednego brudnopisu do drugiego (lub do gotowego hasła).

O czym warto pamiętać? Przede wszystkim o możliwych konfliktach edycji: jeśli dwie osoby będą równolegle pracować nad tym samym akapitem, i jednocześnie spróbują zapisać zmiany, system zgłupieje. Da się z takiej sytuacji wyjść, ale jest to męczące i kłopotliwe. Najlepiej więc upewnić się, że druga osoba nie próbuje równocześnie z nami edytować tej samej sekcji.

Warto też pomyśleć o tym, by na koniec przenieść artykuł z brudnopisu pod właściwy adres, a nie tylko przekopiować jego treść (Ctrl+C, Ctrl+V). Dzięki temu zachowana zostanie historia strony, a więc można będzie prześledzić kto i co konkretnie do niej dopisał. Jako że większość z Was zarejestrowała konta dopiero niedawno, by przenieść stronę najłatwiej jest poprosić kogoś z dłuższym stażem o pomoc. Patrz: poniżej.

Gdzie szukać pomocy?

W razie kłopotów z Wikipedią albo pytań, sugestii czy wątpliwości, możesz:

1. Rzucić okiem na Spis treści
2. Napisać do mnie (kliknij tutaj!), odpowiem jak szybko się da
3. Napisać na stronie Pomoc:Pytania nowicjuszy (niemal zawsze ktoś dyżuruje)
4. Zadać pytanie na profilu polskiej Wikipedii na Facebooku
5. Poprosić o pomoc Przewodników