Zadziewie
55°06′47″N 26°47′56″E/55,113056 26,798889.jpg) Kościół Przemienienia Pańskiego istniejący w latach 1911-1916 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 55°06′47″N 26°47′56″E/55,113056 26,798889
| |
Zadziewie (biał. Задзеўе; ros. Задевье) – wieś na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie postawskim, w sielsowiecie Jerzewo.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W czasach zaborów wieś i folwark w granicach Imperium Rosyjskiego[2].
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś, majątek i koszarka kolejowa leżały w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie duniłowickim (od 1926 postawskim), w gminie Mańkowicze (od 1927 gmina Hruzdowo)[3].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku oraz spisu z 1931 roku zamieszkiwało:
- wieś – 32 osoby, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Było tu 8 budynków mieszkalnych[4]. W 1931 w 19 domach zamieszkiwało 89 osób[5].
- majątek – 17 osób, 6 było wyznania rzymskokatolickiego a 11 staroobrzędowego. Jednocześnie 6 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 11 rosyjską. Był tu 1 budynek mieszkalny[4]. W 1931 w 2 domach zamieszkiwało 27 osób[5].
- koszarkę kolejową w 1931 zamieszkiwały 22 osoby w 2 domach[5].
Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Zadziewiu i prawosławnej w Postawach. Podlegała pod Sąd Grodzki w Postawach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Mańkowiczch[6].
Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku wieś znalazła się w granicach BSRR. W latach 1941–1944 była pod okupacją niemiecką. Następnie leżała w BSRR. Od 1991 roku w Republice Białorusi.
Parafia rzymskokatolicka Przemienia Pańskiego[edytuj | edytuj kod]
Wieś Zadziewie stanowiła fundusz i własność sufraganii wileńskiej. W 1620 roku sufragan wileński Abraham Woyna ufundował i uposażył drewniany kościół Przemienienia Pańskiego w Zadziewiu. W 1760 roku na miejscu zrujnowanej świątyni biskup Tomasz Zienkowicz wybudował i uposażył nową, większą świątynię, którą poświęcił w 1765 roku. Kościół był później kilkakrotnie restaurowany. Fundusz kościoła stanowił folwark Zahacz (Zahacie) z wioskami Duki i Litwinki. Na podstawie przywileju Stolicy Apostolskiej z 7 maja 1765 roku wprowadzono do kościoła bractwo Trójcy Przenajświętszej[7].
6 sierpnia 1901 roku proboszcz ks. Maciej Bugianis poświęcił kamień węgielny pod budowę nowej murowanej świątyni obok starej. Kościół w stylu neogotyckim wzniesiono z ofiar parafian. Został uroczyście poświęcony 18 września 1911 roku przez dziekana nadwilejskiego ks. Aleksandra Dulko. Podczas I wojny światowej świątynia dwukrotnie znalazła się na linii frontu wschodniego. W 1915 roku została uszkodzona przez rosyjską artylerię, a w 1916 rozebrana przez niemieckich saperów. W dwudziestoleciu międzywojennym zbudowano na jej miejscu nowy drewniany kościół[7].
.jpg)
Parafia zadziewska obchodziła szczególnie dwa święta: św. Trójcy oraz Przemienienia Pańskiego. W dniu Przemienienia Pańskiego organizowany był jarmark, częstokroć gromadzący kilkanaście tysięcy ludzi. W latach 1940-1944 proboszczem parafii był ks. Jan Laska. Z powodu groźby aresztowania przez niemieckich żandarmów, wspólnie z ks. Aleksandrem Grabowskim, wikariuszem parafii w Postawach, w okresie od 5 stycznia do początku lutego 1944 roku był duszpasterzem w 5 Wileńskiej Brygadzie AK, a następnie do początku lipca 1944 roku był kapelanem w 6 wileńskiej brygadzie AK. W latach 1944-1949 proboszczem był ks. Jan Wielgat. W 1949 r. został aresztowany przez MGB jako "angielski szpieg". W 1956 roku został zwolniony z łagru i wyjechał do Polski[7].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Zadziewie, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mańkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 255.
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 13, poz. 102
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 7, część 2, 1924, s. 28.
- ↑ a b c Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 42.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1941.
- ↑ a b c Gienek, Miasto Postawy i okolice: Parafia Zadziewie [online], Miasto Postawy i okolice, 20 października 2011 [dostęp 2022-02-20].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zadziewie, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mańkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 255.