Zagródki (województwo dolnośląskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zagródki
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

wrocławski

Gmina

Żórawina

Wysokość

135 m n.p.m.

Liczba ludności (2017)

66[2]

Strefa numeracyjna

71

Kod pocztowy

55-020[3]

Tablice rejestracyjne

DWR

SIMC

0884536

Położenie na mapie gminy Żórawina
Mapa konturowa gminy Żórawina, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zagródki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Zagródki”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zagródki”
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego
Mapa konturowa powiatu wrocławskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zagródki”
Ziemia50°59′10″N 17°06′52″E/50,986111 17,114444[1]

Zagródki – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Żórawina, należąca do sołectwa Zagródki[4][5].

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona około 6,5 km na południe od administracyjnej granicy Wrocławia, 15 km od wrocławskiego rynku. Dojazd z centrum Wrocławia prowadzi przez ulicę Buforową, a następnie Drogą wojewódzką nr 395 do miejscowości Wojkowice, a następnie drogami powiatowymi nr 1972 i 1942 przez miejscowości Mnichowice i Okrzeszyce.

Na północnym wschodzie wieś graniczy z wsią Sulęcin-Szostakowice, na wschodzie z wsią Bratowice, na południu z wsią Okrzeszyce, na południowym zachodzie z wsią Mnichowice, na północnym zachodzie z wsią Bogusławice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Zagródki leżą na obszarze Równiny Wrocławskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Teren ten ma bardzo dogodne warunki do upraw rolnych, występujące tu gleby to wysokiej jakości czarnoziemy należące do najwyższych klas bonitacyjnych. Obszar ten ma jeden z najdłuższych okresów wegetacyjnych w Polsce. Głównymi uprawami rolnymi na terenach wokół Zagródek są pszenica, jęczmień, kukurydza, rzepak oraz buraki cukrowe i ziemniaki.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Wieś wzmiankowana jako:

Zweihof, zwane w dokumentach z roku 1295 Kelzovo, 1300 Kelchovo, nic nie ma wspólnego ani z rzeczownikiem kielich, Trinkgefäss, kelch, ani też ze starosłowiańskim rzeczownikiem słownym kluczanye, Trauer. Nazwę tę wywodzić należy od słowiańskiego pierwiastku kul, polsk. kieł, dopełn. kła, Spitzzahn, Pferdezahn, Hauer, kielec, w liczbie mnogiej kielce, Hakenzahn[8].

Według Śląskiego Kwartalnika Historycznego Sobótka, wspomniane w Dokumencie nr 823[9] z 30 sierpnia 1300 roku "Kelchowo" to nie "Krzelkowo", ale Kiełczowo, zwane wówczas też Żeruszycy (Serusici), obecnie zaś Zagródki[10].

Według pracy Józefa Domańskiego „Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego” miejscowość nosiła następujące nazwy Kelzowo (1295), Kelchowo alias Serusici (1300), Kelzow (1303), Zeruche (1305), Zerisse (1353), Zirschitcz (1445), Zwehöffel (1630), Zweihoff (1666/7), Zweyhoff (1743/6), Zweihof (1845)[11].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza zachowana wzmianka na temat wsi pochodzi z 13 kwietnia 1295 roku, w której Biskup Jan za zgodą kapituły sprzedaje Ulrykowi, rzeźnikowi wrocławskiemu, biskupią wieś Kelzowo (Kelzewo) za 20 srebrnych marek[12][13]. 30 sierpnia 1300 roku Jan biskup wrocławski zatwierdza darowiznę 6 łanów oraz 1/2 morgi ziemi w Krzelkowie (Kelchowo alias Serusici) przez Ulricha mieszczanina wrocławskiego i jego żonę Judytę, Świętosławowi opatowi Klasztoru Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu[12][14][15]. Wieś pozostała w rękach klasztoru do 1810 roku.

Wieś wymieniona w kościelnej ankiecie z 1814 roku jako wieś z ludnością mówiącą po polsku (w kościele językiem kazań był język polski i niemiecki)[16].

W 1871 roku wieś została zakupiona przez Ferdinanda von Richthofen, należącego do niemieckiej arystokratycznej rodziny Richthofen, z której pochodził również Manfred von Richthofen, as myśliwski okresu I wojny światowej. W 1905 roku, po śmierci Ferdinanda, wieś odziedziczył Prätorius von Richthofen i pozostał jej właścicielem do 1949 roku[17].

Do 1945 we wsi była istniała kolejka wąskotorowej, łącząca budynki gospodarcze folwarku z dworem zlokalizowanym w sąsiedniej wsi Bratowice. Po II wojnie światowej kolejka ta została zdemontowana. Natomiast do dziś zachowały się zabytkowe zabudowania folwarku[potrzebny przypis].

Przy głównej drodze, pomiędzy wsiami Zagródki i Bratowice znajdowała się karczma Schmückekretscham, która spłonęła najprawdopodobniej pod koniec II wojny światowej[potrzebny przypis].

W dniach 11-15 lutego 1945 w okolicach wsi trwały zacięte walki pomiędzy 8. Zapasowym Pułkiem Kawalerii a Armią Czerwoną[18]. Najprawdopodobniej wtedy zniszczona została stacja załadunkowa kolejki wąskotorowej, znajdująca się w południowej części wsi obok zabudowań folwarku oraz spłonęła karczma Schmückekretscham[potrzebny przypis].

Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]

Obecnie Zagródki przeżywają intensywny rozwój. Powstają liczne domy jednorodzinne, a miejscowość powoli przekształca się w podmiejskie osiedle willowe Wrocławia. Dnia 21 listopada 2001 roku uchwalony został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Zagródki[19][20], przekształcający dużą część pól uprawnych wokół wsi na działki budowlane. Na przełomie 2010 i 2011 roku wytyczono nowe ulice. 5 listopada 2010 roku przedłużono istniejącą ulicę Kwiatową[21], następnie dnia 25 lutego 2011 kolejnym ulicom nadano nazwy: Akacjowa, Wiśniowa, Polna i Malowana[22]. Dnia 30 marca 2012 roku kolejna ulica otrzymała swoją nazwę: Motocyklowa[23]. Dnia 14 listopada 2018 roku kolejna ulica otrzymała swoją nazwę: Jesionowa[24]

Wieś posiada własne ujęcie wody, na które składają się trzy studnie głębinowe zlokalizowane na zachód od miejscowości oraz Stację Uzdatniania Wody (SUW) Bratowice, znajdującą się w miejscu, gdzie kiedyś położona była karczma Schmückekretscham.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 156539
  2. ↑ Gmina Żórawina – Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach na przestrzeni lat 2005-2017. Gmina Żórawina, 2017. [dostęp 2018-02-15]. (pol.).
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1592 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Uchwała XLV-314-2018 w sprawie podziału sołectwa Bratowice Zagródki
  5. ↑ Uchwała XLVII-330-2018 w sprawie nadania statutu sołectwu Bratowice i nadanie statutu sołectwu Zagródki
  6. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  7. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  8. ↑ Lud. Kwartalnik etnograficzny. 1911 R.17
  9. ↑ Dokument nr 823 z 30 sierpnia 1300 roku znajdujący się w Archiwum Państwowym we Wrocławiu
  10. ↑ Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. Tom 47
  11. ↑ Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego.
  12. ↑ a b Codex Diplomaticus Silesiae T.7 cz.3 Regesten zur schlesischen Geschichte. Dritter Theil. Bis zum Jahre 1300.
  13. ↑ Dokumenty Śląska – 13.04.1295, Wrocław
  14. ↑ Dokumenty Śląska – 30.08.1300, Wrocław (1)
  15. ↑ Dokumenty Śląska – 30.08.1300, Wrocław (2)
  16. ↑ Retrotek@. [dostęp 2008-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-27)].
  17. ↑ Boguslawitz. [dostęp 2011-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-16)].
  18. ↑ Kavallerie-Ersatz-Abteilung 8
  19. ↑ Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Zagródki
  20. ↑ Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Zagródki (WroSIP)
  21. ↑ Uchwała nr XXXV/304/10 z dnia 5 listopada 2010 w sprawie nadania nazwy ulicy we wsi Zagródki
  22. ↑ Uchwała nr IV/24/11 z dnia 25 lutego 2011 w sprawie nadania nazw ulicom we wsi Zagródki
  23. ↑ Uchwała nr XV/107/12 z dnia 30 marca 2012 w sprawie nadania nazwy ulicy we wsi Zagródki
  24. ↑ Uchwała XLIX-343-2018 w sprawie nadania nazwy ulicy w Zagródkach

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Domański: Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 75. (pol.).
  • Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T.7 cz.3 Regesten zur schlesischen Geschichte. Dritter Theil. Bis zum Jahre 1300. Breslau: Josef Max & Comp., 1886. (niem.).
  • Matusiak Szymon: Lud. Kwartalnik etnograficzny. 1911 R.17. Lwów: Towarzystwo Ludoznawcze, 1911, s. 186. (pol.).
  • Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. Tom 47. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 1992, s. 503. (pol.).
Gmina Żórawina
Wsie
Osada
Część wsi
Przysiółek wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zagródki_(województwo_dolnośląskie)&oldid=72590668”