Zawrocie-Nowiny
52°56′23″N 22°31′21″E/52,939722 22,522500| wieś | |
 Wjazd do wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-200[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0410749[5] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
| 52°56′23″N 22°31′21″E/52,939722 22,522500[1]
| |
Zawrocie-Nowiny – wieś sołecka[6] w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Wysokie Mazowieckie[5][7].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Jana Chrzciciela w Wysokiem Mazowieckiem[8].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Majątek Zawrocie alias Wysokie Mazowieckie[edytuj | edytuj kod]
Majątek Zawrocie to resztówka dawnych Dóbr Wysokie Mazowieckie, w skład których wchodziły folwarki: Bryki, Osipy i Wandzin.[9] W roku 1827 naliczono tu 12 domów i 105 mieszkańców[10].
Do 1863 r. należał do Fiszerów. Po rozsiekaniu właściciela przez Kozaków ziemia ta zmieniała właścicieli. Byli wśród nich także Żydzi[9]. Pod koniec XIX w. wieś i folwark Zawrócie należały do powiatu mazowieckiego, gmina i parafia Wysokie Mazowieckie. Powierzchnia gruntów rolnych wynosiła 3893 morgów. Mieszkała tu drobna szlachta oraz włościanie. Przy folwarku: gorzelnia, browar i destylarnia[10]. Tutejszy folwark wraz z przylegającym Reży wchodził w skład tzw. dóbr Wysokie[11].
Na początku XX w. folwark kupił Henryk Łączyński, który w 1917 r. odprzedał 330 ha użytków rolnych Marianowi Kiełczewskiemu. 300 ha lasu kupiła spółka tutejszych Żydów. Pa całkowitym wyrąbaniu lasu, grunty poleśne wydzierżawiono pobliskim rolnikom na pastwiska. Marian Kiełczewski zmarł w 1933 r. Drogą spadku majątek przeszedł na dzieci: Zygmunta, Bohdana i Marię[9].
W roku 1921 w folwarku Zawrocie-Wysokie Mazowieckie było 10 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 155 mieszkańców (55 mężczyzn i 100 kobiet). Narodowość polską zgłosiło 138 osób, 16 białoruską, a 1 inną[12].
W 1944 r. majątek został w części rozparcelowany. Spory kawałek ziemi zajęto pod lotnisko polowe. W południowej części rozrosło się miasto Wysokie Mazowieckie. Na obszarze zajętym pod zabudowania dworskie zbudowano Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego[9].
Wieś Zawrocie-Nowiny[edytuj | edytuj kod]
Miejsce gdzie współcześnie znajduje się wieś Zawrocie-Nowiny stanowiło niegdyś część majątku ziemskiego Zawrocie. W połowie XIX w. rozciągał się tam las. Na przełomie XIX i XX w. las przejęli Żydzi z Wysokiego Mazowieckiego, wycięli go i rozparcelowali[13]. Zawrocie-Nowiny powstały na przełomie lat 20. i 30. XX w. Na mapie z 1935 r. wyszczególniono tu 6 domów.
W 2007 r. mieszkały tu 23 osoby.[13]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160169
- ↑ Wieś Zawrocie-Nowiny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1598 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Wykaz sołectw w Gminie Wysokie Mazowieckie. Urząd Gminy Wysokie Mazowieckie. [dostęp 2012-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-15)].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b c d J. Włodek, Pamiętniki historyczne tom I, Ciechanowiec 2005, str. 185-188
- ↑ a b Zawrócie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 502.
- ↑ Wysokie Mazowieckie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 138.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Wysokie Mazowieckie
- ↑ a b L. Zugaj, Historia gminy Wysokie Mazowieckie, Wysokie Mazowieckie 2008, str. 105
- Siedziba gminy: Wysokie Mazowieckie
