Żmudź (gmina)

Żmudź
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	chełmski
TERC	0603142
Wójt	Edyta Niezgoda (2010)
Powierzchnia	135,83 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 3177
• gęstość	23,3 os./km²
Nr kierunkowy	82
Tablice rejestracyjne	LCH
	Adres urzędu:22-114 Żmudź
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	17
Liczba miejscowości	22
	Położenie na mapie województwa;
	51°01′00″N 23°40′00″E/51,016667 23,666667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Żmudź – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie chełmskim.

Siedziba gminy to Żmudź.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 3461 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku^[5] gminę zamieszkiwało 3055 osób.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Gmina Żmudź położona jest w południowo-wschodniej części powiatu chełmskiego. Powierzchnia tej jednostki terytorialnej wynosi 144 km², które zamieszkuje 3,7 tys. osób. Jest to gmina wiejska, w skład której wchodzi 17 sołectw, w skład których wchodzi 22 miejscowości. Gęstość zaludnienia wynosi ok. 26 osób na km². Odległość od siedziby powiatu wynosi 20 km, od stolicy województwa lubelskiego ponad 90 km. Przez obszar gminy przebiega odcinek (10,7 km) drogi wojewódzkiej z Chełma do Hrubieszowa. Do 1998 roku w nomenklaturze oznaczeń drogowych nosiła nazwę drogi krajowej. Prowadzi ona do przejścia granicznego z Ukrainą.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	3461	100	1765	51	1696	49
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	25,5		13		12,5

Piramida wieku mieszkańców gminy Żmudź w 2014 roku^[1].

Przyroda[edytuj | edytuj kod]

Jest to gmina typowo rolnicza. Na jej terenie występują obszary o dużych walorach przyrodniczych, przez które przepływają rzeki Krzywólka i Udal. Znajduje się tu 5 zbiorników retencyjnych, przy których można ciekawie spędzić wolny czas. W północnej części gminy znajduje się największy zbiornik retencyjny „Dębowy las” (27 ha), przy którym wyznaczono pola namiotowe i plażę. Atrakcyjne położenie i walory przyrodnicze corocznie przyciągają ogromne rzesze turystów. Można tu wędkować.

W gminie funkcjonuje stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Chełmskiej „Puszcza”, skupiające gospodarstwa agroturystyczne z szeroką ofertą wypoczynkową.

Występują tu pomniki przyrody:

dąb szypułkowy o obwodzie pnia 520 cm, wysokości 26 m, rzucie korony 18 m.
lipa drobnolistna, rosnąca w miejscowości Bielin, o obwodzie pnia 290 cm, wysokości 22 m, rzucie korony 18 m.
W miejscowości Żmudź znajduje się rezerwat przyrody Żmudź o pow. 5,81 ha^[6]. Występuje w nim unikatowa roślinność kserotermiczna i jedyna tego typu zbiorowość lnu złocistego w Europie. Rezerwat utworzono w celu zachowania unikatowych form erozyjnych, zbudowanych ze skał kredowych, oraz ochrony stanowisk roślin kserotermicznych.

Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy znajdują się obiekty administracji samorządowej, organizacji społecznych, posterunek policji, dwa kościoły katolickie oraz bank. W miejscowości gminnej znajduje się GS. Na terenie gminy funkcjonuje 8 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych (3 jedn. typu „S”, 5 jedn. typu „M”).

Od kilku lat rokrocznie gmina pozyskuje wsparcie finansowe z różnych funduszy. Z większych inwestycji w ostatnich kilku latach należy wymienić: budowę hali sportowej wraz z łącznikiem przy Zespole Szkół w Żmudzi, budowę drogi Leszczany – Koczów, budowę wodociągów w Wólce Leszczańskiej i w Pobołowicach, odbudowę spalonej w 2004 r. Szkoły Podstawowej w Wólce Leszczańskiej i inne. Obecnie samorząd gminny zabiega o pozyskanie unijnych środków na wiele inwestycji poprawiających infrastrukturę gminy i mających na celu zatrzymanie przed migracją jej mieszkańców.

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Zespół Szkół im. H. Sienkiewicza w Żmudzi (szkoła podstawowa i gimnazjum)– 391 uczniów
Szkoła Podstawowa w Wołkowianach, w klasach I-VI uczy się 83 uczniów, a w oddziale przedszkolnym 14 uczniów. W Szkole Filialnej w Roztoce w klasach II i III uczy się 8 uczniów.
Szkoła Podstawowa w Leszczanach, uczęszcza do niej 23 uczniów klas I-III oraz 10 dzieci oddziału przedszkolnego.
Szkoła Podstawowa w Wólce Leszczańskiej, uczęszcza do niej 29 uczniów.

Wszystkie dzieci mogą korzystać z dożywiania w stołówkach szkolnych.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy występują liczne obiekty zabytkowe:

Dryszczów: krzyż kamienny z XIX w.,; kapliczka św. Jana Chrzciciela na źródle, drewniana, z 1857 r., remont ok. 1975 r. i 2002 r.
Klesztów: zespół sakralny
Pobołowice: młyn wodno-gazowy
Puszcza: kapliczka św. Jana Nepomucena, murowana, 1 poł. XIX w.
Zajazd w Wólce Leszczańskiej
Żmudź: Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego; kapliczka, murowana, koniec XIX w.,; budynek Urzędu Gminy, murowany z 1905 r.,; pozostałości zespołu dworskiego: dwór (obecnie Biuro GS Żmudź, murowany, XIX, przebudowany), gorzelnia (własność AWRSP Żmudź, mur., XIX w.), magazyn gorzelni (własność AWRSP, mur., XIX w.), budynek gospodarczy (własność GS Żmudź, mur., XIX w.),
Pozostałe cmentarze i mogiły: Bielin – cmentarz ewangelicki, k. XIX w.,; Klesztów – cmentarz rzymskokatolicki, 1 poł. XX w.,; Leszczany – cmentarz greckokatolicki (1 poł. XIX w.), cmentarz ewangelicki (k. XIX w.), cmentarz prawosławny (k. XIX w.),; Maziarnia Kol. – mogiły żołnierzy radzieckich, XX w., (1944),; Pobołowice – cmentarz prawosławny, 2 poł. XIX w.,; Roztoka – cmentarz prawosławny, 1 poł. XX w.,; Syczów – cmentarz ewangelicki, XIX w.,; Żmudź – cmentarz rzymskokatolicki (2 poł. XIX w.), cmentarz jeńców radzieckich (XX w. 1942-44).

Kultura i sport[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Gminy funkcjonuje klub sportowy „Victoria” Żmudź, zrzeszający 64 członków. W skład klubu wchodzą sekcje: piłki nożnej, sportowego połowu ryb, tenisa stołowego, strzelecka.

Zadania własne gminy w dziedzinie kultury realizuje Gminny Ośrodek Kultury, w skład którego wchodzi biblioteka gminna oraz klub sportowy.

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Annopol, Bielin, Dryszczów, Kazimierówka, Klesztów, Ksawerów, Leszczany, Lipinki, Maziarnia, Pobołowice, Roztoka, Rudno, Stanisławów, Syczów, Wołkowiany, Wólka Leszczańska, Żmudź^[2].

Miejscowości podstawowe bez statusu sołectwa: Gałęzów, Majdan, Pobołowice-Kolonia, Podlaski, Puszcza.

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Białopole, Dorohusk, Dubienka, Kamień, Leśniowice, Wojsławice

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Żmudź w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy, sołtysi
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Lublinie
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Żmudź (lubelskie) » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, regon, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, statystyki, urzędy, wsie [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-02] (pol.).
↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubelskiego, RDOŚ Lublin stan na 4 czerwca 2012. [dostęp 2014-02-05].

[populacja2016-1] Gmina Żmudź w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[sol-2] Strona gminy, sołtysi

[us-3] Urząd Statystyczny w Lublinie

[autonazwa1-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Gmina Żmudź (lubelskie) » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, regon, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, statystyki, urzędy, wsie [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-02] (pol.).

[6] Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubelskiego, RDOŚ Lublin stan na 4 czerwca 2012. [dostęp 2014-02-05].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Wsie	Bielin Dryszczów Klesztów Ksawerów Leszczany Lipinki Pobołowice Puszcza Roztoka Rudno Stanisławów Syczów Wołkowiany Wólka Leszczańska Żmudź
Kolonie	Annopol Gałęzów Kazimierówka Maziarnia Pobołowice-Kolonia
Osady leśne	Majdan Podlaski
Integralne cz. miejscowości	Antonin Banki Borodyska Borysowiec Brzeźniak Bukijowiec Chełmska Cztery Słupy Dębinki Dębowy Las Dubienka Folwark Góra (Leszczany) Góra (Rudno) Huby Kalinówka Kępa Kolonia Leszczany-Kolonia Mariampol Modrynie Nowa Wieś Nowinki Ogródki Pacówka Poczekajka Podkoczowie Podlesie Poręb (Lipinki) Poręb (Roztoka) Przyczynki Roztoka-Kolonia Stara Wieś (Leszczany) Stara Wieś (Pobołowice) Szkolna Teresin Zarowie Żmudź-Kolonia

Miasta	Rejowiec Rejowiec Fabryczny Siedliszcze
Gmina miejska	Rejowiec Fabryczny
Gminy miejsko-wiejskie	Rejowiec Siedliszcze
Gminy wiejskie	Białopole Chełm Dorohusk Dubienka Kamień Leśniowice Rejowiec Fabryczny Ruda-Huta Sawin Wierzbica Wojsławice Żmudź

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1912) gubernia chełmska* (1912–15) woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. lubelskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Chełm (do 1951 →) Pawłów (do 1870) Puchaczów (do 1870) Rejowiec (do 1870) Rejowiec Fabryczny (od 1962) Sawin (do 1870) Wojsławice (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Rejowiec Fabryczny (1958–62)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Brzeziny (1868–1914 →) Bukowa (do 1954) Chełm (do 1874) Chełm (od 1973) Cyców (do 1930 i od 1973) Dorohusk (do 1874) Dorohusk (od 1973) Krzywiczki (1874–1954) Leśniowice (od 1973) Liszno (do 1870) Łańcuchów (do 1868) Olchowiec (do 1954) Pawłów (1870–1954) Rakołupy (do 1954) Rejowiec Rejowiec Fabryczny (od 1973) Ruda-Huta (od 1973) Sawin (od 1973) Siedliszcze Staw (1877–1954) Stołpie (do 1877) Świerże (do 1954) Turka (1874–1954) Wierzbica (od 1973) Wiszniewice (1930–54) Wojsławice Żmudź
Gromady (1954–72)	Aleksandria Krzywowolska (1954–57) Andrzejów (1954–59) Anusin (1954–57) Barki (1954–57) Bezek (1954–59) Brzeźno (1954–61) Bukowa Wielka (1954–68) Chojeniec (1961–72) Chojno Nowe (1954–61) Chutcze (1954–57) Cyców (1954–72) Czułczyce (1954–59) Dorohucza (1954–57 (→)) Dorohusk (1954–72) Garbatówka (1954–61) Horodysko (1954–59) Horodyszcze (1954–57) Huta (1954–57) Kamienna Góra (1954–57) Kamień (1954–72) Kanie (1954–59) Kukawka (1954–59) Kulik (1954–59) Kumów Plebański (1954–59) Leśniczówka (1954–59) Leśniowice (1954–72) Liszno (1954–72) Ludwinów (1954–61) Łowcza (1954–68) Łukówek Piękny (1954–59) Majdan Nowy (1954–57) Marynin (1954–57) Mogilnica (1954–59) Morawinek (1954–57) Nadrybie (1954–59) Niedziałowice (1954–59) Nowosiółki (1954–72) Okszów (1954–72) Olchowiec (1954–61) Ostrów (1954–59) Ostrów Kolonia (1954–59) Pawłów (1954–72) Pobołowice (1954–57) Pokrówka (1954–72) Putnowice (1954–57) Rejowiec (1954–72) Rostoka (1954–61) Ruda-Huta (1954–72) Rudka (1954–57) Sarniak (1954–59) Sawin (1954–72) Siedliszcze (1954–72) Sielec (1954–72) Staw (1954–72) Strachosław (1954–59) Strupin Duży (1954–59) Świerszczów (1954–59) Świerszczów (1962–72) Świerże (1954–72) Turka (1954–72) Turowiec (1958–61) Wierzbica (1954–72) Wojsławice (1954–72) Wola Korybutowa (1954–59) Wola Żulińska (1954 →) Wólka Okopska (1954–57) Wólka Tarnowska (1954–59) Zagroda (1954–68) Zawadówka (1954–72) Żalin (1954–57) Żmudź (1954–72)
Legenda	* oprócz gminy Brzeziny (pozostała w gub. lubelskiej)