53°51′46″N 20°23′49″E/53,862778 20,396944Barkweda
|
||
 |
||
| Państwo |  Polska |
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie | |
| Powiat | olsztyński | |
| Gmina | Dywity | |
| Liczba ludności (2011) | 191[1] | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 | |
| Kod pocztowy | 11 – 001 Dywity | |
| Tablice rejestracyjne | NOL | |
| SIMC | 0472928 | |
|
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
 Barkweda
|
||
|
Położenie na mapie Polski
Barkweda
|
||
| 53°51′46″N 20°23′49″E/53,862778 20,396944 |
||
Barkweda (dawniej niem. Bergfriede) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity nad jeziorem Mosąg. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Osada położona 4 km od Brąswałdu, w szerokiej doliny rzeki Łyny. Przez wieś przebiega niebieski szlak rowerowy: Barkweda, Cerkiewnik, Różynka, Bukwałd, Barkweda[2] oraz żółty szlak rowerowy: Barkweda, Kajny, Redykajny, Dywity, Ługwałd[3]. W Barkwedzie rozpoczyna się także pieszy szlak napoleoński, o długości 39 km, na trasie Barkweda, Gutkowo, Mątki, Jonkowo, Łomy, Pupki, Gołogóra, Skolity, Dąbrówka, Konradowo[4]. Przez wieś przepływa stare koryto Łyny, nazywane Starą Łyną[5]. We wsi znajduje się sklep, zabytkowy młyn[6], pozostałości parku dworskiego, dawny cmentarz, zabytkowe aleje przydrożne.
Spis treści
Historia[edytuj]
Nazwa wsi wywodzi się z języka niemieckiego i oznaczała szaniec, umocnienie. Wskazuje to na obecność dawnego umocnienia lub grodziska Prusów. Na południowy zachód od wsi, na zachodnim brzegu Łyny, znajduje się grodzisko staropruskie (”Zameczek”), świadczące o wcześniejszej obecności osad ludzkich na tym terenie.
Wieś wymieniana w dokumentach z 1425 r., przy okazji wydania przywileju na założenie młyna na rzece Łynie. W 1425 r. nazwa wsi brzmiała: Molendinum in Bergfrede. Później pojawiły się nazwy Bergfride (1576), Bergfrieden (1629), Bergfriede (od 1701 r.)[7].
W 1789 wymieniany w Barkwedzie był majątek szlachecki i folwark z jednym zabudowaniem. Od 1880 wymieniany jest młyn. W 1910 r. majątek szlachecki obejmował 384 ha, a w folwarku znajdowały się cztery zabudowania oraz 19 gospodarstw rodzinnych. W tym czasie we wsi mieszkało 80 osób, w tym 26 Polaków i 54 Niemców[7].
W dniach 2–4 lutego 1807 r. w Barkwedzie i okolicy rozegrała się bitwa wojsk napoleońskich z wojskami rosyjskimi i pruskimi, o przeprawę na rzece Łynie[7]. Okazały dąb, rosnący przy cmentarzu i kaplicy, został nazwany przez ludność miejscową „dębem Napoleona”. Według tradycji cesarz Napoleon miał pod drzewem swój punkt dowodzenia, a nawet miał nocować w obszernej dziupli[8]. Jako pomnik przyrody przetrwał do 1922 r.[9], (spalony w wyniku pożaru). Według pomiarów z 1897 r., wykonanych przez ks. Barczewskiego z pobliskiego Brąswałdu, dąb miał 9 m obwodu (tak zwana pierśnica, czyli na wysokości „piersi”, – 1,3 m). W dębie znajdowała się obszerna dziupla o wysokości 4 m i średnicy 1,75 m[8].
W okresie PRL wieś PGRowska z młynem (działał jeszcze w 1993 r., obecnie nieczynny). Dawny staw młyński obecnie jest suchy i zarośnięty krzakami.
Galeria[edytuj]
-
Współczesna kapliczka w Barkwedzie, przykład żywej tradycji i warmińskiej religijności
-
Kapliczka w Barkwedzie
-
Na terenie Barkwedy znajduje się przystanek kolejowy Bukwałd
-
Tablica informacyjna z opisem szlaku napoleońskiego
Bibliografia[edytuj]
- Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok
- Daniela Lewicka, Ryszard Tomkiewicz, 1994. „Gmina Dywity. Teraźniejszość i przeszłość”, Wyd. OBN w Olsztynie, Olsztyn, 85 str.
- Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5
Przypisy
- ↑ BIP, Dane statystyczne z dnia 31.12.2011 r.. [dostęp 19-07-2012].
- ↑ Rowerowy szlak niebieski: Cerkiewnik – Barkweda – Cerkiewnik. www.szlaki.mazury.pl. [dostęp 2010-07-25].
- ↑ Rowerowy szlak żółty: Dywity – Barkweda – Dywity. www.szlaki.mazury.pl. [dostęp 2010-07-25].
- ↑ Szlak Napoleona. www.szlaki.mazury.pl. [dostęp 2010-07-25].
- ↑ Plan Odnowy Miejscowości Barkweda w Gminie Dywity na lata 2009–2015. www.dywity.nowoczesnagmina.pl (strona Biuletynu Informacji Publicznej). [dostęp 2010-07-25]. s. 13.
- ↑ Zabytki techniki / Gmina Dywity. www.domwarminski.pl. [dostęp 2012-03-16].
- ↑ a b c Plan Odnowy Miejscowości Barkweda w Gminie Dywity na lata 2009–2015. www.dywity.nowoczesnagmina.pl (strona Biuletynu Informacji Publicznej). [dostęp 2010-07-25]. s. 5.
- ↑ a b Plan Odnowy Miejscowości Barkweda w Gminie Dywity na lata 2009–2015. www.dywity.nowoczesnagmina.pl (strona Biuletynu Informacji Publicznej). [dostęp 2010-07-25]. s. 6.
- ↑ według innych opracowań dąb spłonął w 1992 r., być może błąd literowy w opracowaniu: D. Lewicka, R. Tomkiewicz, 1994. „Gmina Dywity. Teraźniejszość i przeszłość”, Wyd. OBN w Olsztynie, Olsztyn, 85 str.,
|
|||||||||||
