Brzeg Głogowski
51°41′40″N 15°55′01″E/51,694444 15,916944
 |
Ten artykuł od 2012-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
.jpg) Spojrzenie na Brzeg Głogowski | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
482[2] |
| Strefa numeracyjna |
76 |
| Kod pocztowy |
67-232[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DGL |
| SIMC |
0368763 |
Położenie na mapie gminy Żukowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu głogowskiego  | |
| 51°41′40″N 15°55′01″E/51,694444 15,916944[1]
| |
_ID_590910.jpg)
Brzeg Głogowski (niem. Brieg) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie głogowskim, w gminie Żukowice, w Pradolinie Głogowskiej, 16 km na zachód od Głogowa, na lewym brzegu Odry. Jest to trzecia spośród największych wsi w Gminie Żukowice (po miejscowościach Kromolin i Nielubia).
We wsi znajduje się szkoła podstawowa, do której uczęszcza młodzież z tutejszej wsi oraz ze wsi Czerna. Przy szkole usytuowany jest również kort tenisowy, boisko do gry w koszykówkę i piłkę nożną. W Brzegu Głogowskim znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, wieś posiada salę wiejską. Przez Brzeg Głogowski przebiega ważna linia kolejowa Wrocław – Szczecin ("Odrzanka"). Usytuowany jest tu także dworzec kolejowy. Przez wieś biegnie również ważny węzeł transportu drogowego – droga wojewódzka nr 292. We wsi znajduje się jeden sklep spożywczy. Mieszkańcy mogą korzystać również z usytuowanej w tej miejscowości filii Biblioteki Publicznej w Nielubi. W Brzegu Głogowskim znajduje się również niewielki park.
Wieś w 1998 roku została zgazyfikowana, posiada również sieć wodociągową oraz sieć telefoniczną. We wsi znajduje się pięć studni głębinowych, z których czerpie wodę Huta Miedzi Głogów, mieszkańcy wsi Brzeg Głogowski oraz okoliczne miejscowości.
W roku 2003 dokonano wymiany wodociągu przy pomocy Programu SAPARD. W najbliższych planach strategicznych gminy planuje się wybudować kanalizacje we wsi.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa pochodzi od nazwy brzeg rzeki. Wieś wzmiankowana po raz pierwszy zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Breg” w łacińskim dokumencie z 1222 roku, w którym Jarosław obejmuje patronat nad kościołem w Bytomiu Odrzańskim[4]. W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol."Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego") miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Brseger alias Brega[5][6]. Nazwę wsi zanotowano również jako Brega oraz Brseger w (1305 r.).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze wzmianki o kościele i rezydencji rycerskiej w Brzegu Głogowskim pochodzą z 1319. Właścicielami Brzegu Głogowskiego przez długi czas, bo aż do połowy XVI wieku, byli członkowie rodu von Glaubitz. W 1929 w Brzegu Głogowskim mieszkało 553 protestantów i 76 katolików.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa legnickiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[7]:
Kościół z XIII wieku[edytuj | edytuj kod]
Jedną z najstarszych budowli ziemi głogowskiej jest kościół parafialny pw. Bożego Ciała, znajdujący się w Brzegu Głogowskim. Mimo wielu przeróbek zachowało się wiele elementów XIII-wiecznej architektury romańskiej. Kościół został wzniesiony z kamienia i cegły. Najstarszymi jego elementami, pochodzącymi z XIII stulecia, są zachowane w całości romańskie mury nawy głównej. Część wschodnia romańskiego założenia składała się z prezbiterium i kolistej absydy. Ściany nawy zdobił arkadowy fryz. Wieżę dobudowano w pierwszej połowie XIV wieku, a trzy stulecia później prezbiterium rozbudowano o dwie kaplice - północną i południową. Kaplice oraz prostokątna absyda posiadają sklepienia krzyżowe bez żebrowe (z bogatą barokową sztukaterią), nawa zaś – żagielkowe. W XVIII wieku dobudowano zakrystię. W wyposażeniu wnętrza, w którym znajdują się fragmenty architektury romańskiej, dominują elementy renesansowe i barokowe. Po stronie północnej położona jest drewniana ambona wykonana w stylu renesansowym. W centralnej części prezbiterium umieszczono na płótnie obraz olejny "Wieczerzy Pańskiej" z pierwszej połowy XVIII wieku, który choć jest w stylu barokowym, posiada renesansowe ramy. W prezbiterium zawieszona jest także srebrna lampa ufundowana przez rodzinę von Canon w 1720. Najciekawszym elementem wyposażenia kościoła jest znajdujący się w południowej kaplicy ołtarz – epitafium głogowskiego starosty Georga Rudolpha von Zedlitz i jego żony Barbary Wiedelbach. Na uwagę zasługują także nagrobki Wolfa von Glaubitza i jego żony Marii, pochodzące z drugiej połowy XVI wieku, które umieszczono w przedsionku. Po stronie południowej, na ścianie zewnętrznej kościoła wmurowane są epitafia poświęcone pastorowi Spechtowi. Przed głównym wejściem stoi kamienna figurka Matki Bożej, ufundowana w 1691 r.
- cmentarz, wraz z kościołem otoczony jest murem
- plebania, z pocz. XIX w.
Zespół pałacowy z XVIII–XIX wieku[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się dobrze zachowany zespół pałacowy. Pałac usytuowany jest na wzgórzu, stromo opadającym od północy na obszar łąk nadodrzańskich. Po jego wschodniej stronie położony jest park, pochodzący prawdopodobnie z połowy XIX wieku, choć założenie parkowe istniało już w XVIII stuleciu. Pierwsza rezydencja rycerska powstała w średniowieczu. Najprawdopodobniej był to dwutraktowy renesansowy dwór z początku XVI wieku, który byt podstawą obecnej budowli. Bernhard von Herberstein przebudował go w latach 1671–1685, powiększając o część południową. Pałac początkowo posiadał szczyty i wieżę. Elewacja południowa, północna i wschodnia zachowały dekoracje płycinowe z drugiej polowy wieku XVII, a w zachodniej części pałacu umieszczony jest ozdobny kamienny portal z drugiej połowy XVIII stulecia. Pałac przebudowywano jeszcze dwukrotnie: w 1866 i na początku XX wieku. W tej dwukondygnacyjnej budowli ocalały na parterze (w części północnej i środkowej) pomieszczenia z oryginalnymi sklepieniami. Sień posiada strop zwierciadlany, zaś pomieszczenia części południowej pokryte są stropami. Z drugiej połowy XVIII wieku pochodzą dwie oficyny w portalach, w których wykuto datę 1667.
- park, znajduje się po wschodniej stronie budowli, pochodzi z połowy XIX wieku, ale samo założenie parkowe jest kilkadziesiąt lat starsze
- dwie oficyny.
Pozostałe informacje[edytuj | edytuj kod]
Na wschód od ul. Lawendowej znajduje się cmentarz parafialny[8].
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10798
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 96 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 114.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 20. [dostęp 2012-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Cmentarz parafii pw. Bożego Ciała, Brzeg Głogowski, gmina Głogów [online], cmentarze24.pl [dostęp 2021-09-30] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Colmar Grünhagen, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).
