Budynek mieszkalny przy ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86 we Wrocławiu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Budynek mieszkalny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Adres

ul. J. Piłsudskiego 80-86

Typ budynku

mieszkalno-usługowy

Styl architektoniczny

socrealizm

Architekt

Stanisław Tokarowski

Kondygnacje

5

Rozpoczęcie budowy

1954 r.

Ukończenie budowy

1955 r.

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek mieszkalny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek mieszkalny”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynek mieszkalny”
51°06′02,382″N 17°02′00,831″E/51,100662 17,033564
Multimedia w Wikimedia Commons
Ul. marsz. J. Piłsudskiego, po lewej budynek

Budynek mieszkalny przy ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86 – budynek mieszkalny, z użytkowym parterem, położony we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Świdnickie. Adres budynku to ulica marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86. Budynek został zbudowany w latach 1954-1955 r. Jego architektura zaliczana jest do nurtu realizmu socjalistycznego. Budynek został ujęty w ewidencji zabytków, a wcześniej znajdował się na liście wrocławskich dóbr kultury współczesnej.

Położenie i otoczenie[edytuj | edytuj kod]

Budynek położony jest we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Świdnickie[1], w dawnej dzielnicy Stare Miasto. W stosunkowo niedużej odległości znajduje się dworzec kolejowy Wrocław Główny[2][3][4]. Adres budynku to ulica marszałka Józefa Piłsudskiego 80-86A[a][5][6][7]. Dłuższe skrzydło budynku współtworzy północną pierzeję ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego, a krótsze współtworzy zachodnią pierzeję ulicy Stawowej[6][7].

Teren, na którym posadowiony jest budynek, to obszar zabudowy śródmiejskiej[8][9], gęsto wypełniony tkanką miejską[10], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu[11]. Obszar ten pod względem podziału na dzielnice urbanistyczne określany jest jako śródmieście, jednostka urbanistyczna Przedmieścia Świdnickiego i Oławskiego. Ponadto pod względem funkcjonalnym wskazano układ pasmowy miasta, a ulica leży w paśmie określanym jako pasmo działalności gospodarczej[12][13] (centralne pasmo aktywności gospodarczej[14]). Występująca tu wysoka intensywność wykorzystania terenu, przy dominującej funkcji mieszkaniowej, skutkuje także wysoką gęstością zaludnienia, pomimo lokalizacji w tym obszarze największej liczby obiektów usługowych[11][15]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa zabudowa wzdłuż ulic[11]. Sama ulica przy której stoi budynek stanowi ogólnomiejski rdzeń przestrzeni publicznych o charakterze reprezentacyjnym[16]. Jest to także droga zbiorcza, stanowiąca przy tym główny korytarz tramwajowy. Główny dworzec kolejowy, dworzec autobusowy (położony po południowej stronie dworca kolejowego) wraz z licznymi przystankami autobusowymi i tramwajowymi, stacjami roweru miejskiego w ramach rowerowej strefy centralnej, parkingami, razem stanowią śródmiejski węzeł przesiadkowy o charakterze miejsko-aglomeracyjnym[17].

Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego[18]. Obszar ten cechuje się najlepszym dostępem do infrastruktury komunikacyjnej[4], zarówno ze względu na wymieniony dworzec kolejowy, jak i dużą liczbę przystanków, zarówno przystanków tramwajowych jak i przystanków autobusowych oraz dużą liczbę linii komunikacyjnych wyznaczonych w okolicy w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej[4][19][20].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed powstaniem budynku[edytuj | edytuj kod]

Teren, na którym leży budynek, to obszar niegdysiejszego przedpola fortyfikacyjnego Starego Miasta, rozpościerającego się przed Bramą Świdnicką. W XVI wieku nazywany był Wygonem Świdnickim (Schweidnitzer Vorstadt), a obejmował zakres od podwala do współczesnej estakady kolejowej oraz od Stawowej i Dworcowej. Na początku XIX wieku wzdłuż obecnej ulicy Józefa Piłsudskiego położone były wiejskie domy ogrodników. Teren ten został włączony do miasta w 1808 r.[2][3][21]. Intensywny rozwój tej okolicy, wynikający także z postępującego ówcześnie dynamicznego rozwoju całego miasta, związany był niewątpliwie z budową wyżej wspomnianego dworca kolejowego Wrocław Główny, która była przyczynkiem do powstania zabudowy miejskiej w całej okolicy[21][22]. W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. pod koniec II wojny światowej część zabudowy uległa zniszczeniu, a wolne parcele przeznaczono pod zabudowę[2][3][23][24].

Kontekst[edytuj | edytuj kod]

Potrzeby mieszkaniowe zrujnowanego miasta sprawiły, że budownictwo mieszkaniowe było jednym z ważniejszych działów, stosunkowo skromnych we Wrocławiu, w porównaniu do innych wielkich miast Polski, inwestycji budowlanych okresu socrealizmu. Budowa budynków mieszkalnych ówcześnie koncentrowała się na uzupełnieniu zachowanej zabudowy przedwojennej. Najwięcej takich inwestycji powstawało w dwóch rejonach miasta. Jednym z takich obszarów było Przedmieście Świdnickie i rejon ulicy Tadeusza Kościuszki, placu jego imienia oraz ulicy marsz. Józefa Piłsudskiego (ówcześnie ul. Karola Świerczewskiego) i ich przecznic, przy których to ulicach i placach powstało kilka inwestycji wkomponowanych w inwestującą zabudowę. Nowa zabudowa, choć uwzględniająca wymagania obowiązującej doktryny zasadniczo zachowywała dotychczasowe linie zabudowy oraz nawiązywała do gabarytów budynków sąsiednich[25].

Powstanie budynku i użytkowanie[edytuj | edytuj kod]

W latach 50 XX. wieku jedną z takich inwestycji, jak wspomnianej wyżej, była budowa budynku, który wypełnił wolną przestrzeń narożnika ulic: Stawowej i marszałka Józefa Piłsudskiego (a ówcześnie ulicy Karola Świerczewskiego)[2][3][23][25] i który domknął kwartał zabudowy[26]. Zdecydowano o budowie budynku mieszkalnego z użytkowym parterem[5][27], którego projektantem był Stanisław Tokarowski[5][25][26]. Projekt opracowany został w 1952 r.[5][26]. Budowę zrealizowano w latach 1954-1955[27].

Po przemianach ustrojowych w Polsce budynek został podzielony na sześć odrębnych nieruchomości: nr 80[28], 82[29], 84[30], 84A[31], 86[32], 86A[33].

Architektura, odbiór[edytuj | edytuj kod]

Architekturę budynku określa się jako socrealizm[26]. Niektórzy autorzy publikacji dotyczących architektury wrocławskiej wskazują ten budynek jako warty zauważenia. Szczególną uwagę jaką zwracają na ten obiekt uzasadniają między innymi tym, że budynek stanowi jeden z wyjątkowych i wybitnych przykładów udanej, historyzującej architektury powojennej[24]. Charakter budynku sprawia, iż można spotkać w publikacjach wobec tego obiektu określenie jako kamienica[25][24].

Jak wyżej wspomniano budynek podzielony jest współcześnie sześć odrębnych nieruchomości. Ma 5 kondygnacji nadziemnych. Według Klasyfikacji Środków Trwałych zaliczany jest do rodzaju m - budynki mieszkalne (110). Łączna powierzchnia zabudowy wynosi 1.039 m². Składają się na nią następujące wielkości: nr 80 – 193 m²[34], 82 – 175 m²[35], 84 – 175 m²[36], 84A – 168 m²[37], 86 – 276 m²[38], 86A – 52 m²[39]. Działki na których jest posadowiony budynek mają przypisany klasoużytek B - tereny mieszkaniowe[40].

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Ochrona budynku[edytuj | edytuj kod]

Budynek ujęty został w ewidencji zabytków[27][41][42]. Rodzaj ochrony określono jako: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego[b][27][43], przy czym ochronie podlegają: bryła i gabaryty budynków, forma architektoniczna, artykulacja i sposób opracowania elewacji, podziały i detale elewacji, formy dachów. Określono także dopuszczalny zakres ewentualnej rozbudowy oraz ograniczenia dotyczące montażu elementów i urządzeń[44].

Obiekt uznany był za dobro kultury współczesnej i znajdował się na wrocławskiej liście takich dóbr[26][45][46], zawartej w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z 2010 r.[45]. Przed uchwaleniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Wrocławia z 2018 r. podczas prac i analiz dotyczących jakie obiekty uznać za dobra kultury współczesnej ten budynek był również jedną z propozycji[47], która została uwzględniona i budynek ten również wówczas znalazł się na wrocławskiej liście tych dóbr[46].

Ochrona obszaru[edytuj | edytuj kod]

Obszar, na którym położony jest budynek, to historyczny układ urbanistyczny Przedmieścia Południowego we Wrocławiu, który jako założenie przestrzenne objęte jest ochroną w ramach gminnej ewidencji zabytków oraz ujęty jest w wojewódzkim wykazie zabytków[48][49][50]. Układ ten kształtowany był począwszy od XIII wieku, a następnie od około 1840 r, do początku lat 60. XX wieku. Rodzaj ochrony określony jest na inny[48][51]. Stan zachowania obszaru oceniany jest na: 4 – dobry / 5 – bardzo dobry[51].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W niektórych publikacjach można znaleźć także przypisanie do tego budynku adres przy ulicy Stawowej 17[25]. Jest to niewątpliwie zaszłość, bowiem współcześnie nie ma numeru adresowego 17 przy ulicy Stawowej[6][52].
  2. ↑ Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego[27]: uchwała nr LXIX/1799/23 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 22 czerwca 2023 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Hugona Kołłątaja i Tadeusza Rejtana we Wrocławiu[53].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedla Wrocławia.
  2. ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 673 (Piłsudskiego Józefa).
  3. ↑ a b c d Antkowiak 1970 ↓, s. 263-267 (Świerczewskiego).
  4. ↑ a b c UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Dostęp do infrastruktury komunikacyjnej miasta.
  5. ↑ a b c d Molicki i Zwierzchowski 2001 ↓, s. 94, 98 (poz. 4).
  6. ↑ a b c UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/u/1057/ul.Stawowa.
  7. ↑ a b UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/u/84/ul.Piłsudskiego.
  8. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018.
  9. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
  10. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 32.
  11. ↑ a b c Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
  12. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25-26, 132, 359-360 (KJU A8).
  13. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018, Rys. 5.
  14. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 131.
  15. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25-26, 359-360 (KJU A8).
  16. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018, Rys. 11.
  17. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018, Rys. 14.
  18. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25-26.
  19. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Komunikacja i transport.
  20. ↑ UMWr SKM 2023 ↓, Schematy.
  21. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 723 (Przedmieście Świdnickie).
  22. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 835 (Stawowa).
  23. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 244-245 (Stawowa).
  24. ↑ a b c Prastowski 2011 ↓, wia5-3266-8883.
  25. ↑ a b c d e Mmaciek 2023 ↓, id: 10174050.
  26. ↑ a b c d e Kokoszkiewicz 2017 ↓, Inne budynki mieszkalne.
  27. ↑ a b c d e UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Gminna ewidencja zabytków.
  28. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/26.
  29. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/12.
  30. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/10.
  31. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/8.
  32. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/16.
  33. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.85/1.
  34. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/26.1_BUD.
  35. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/12.1_BUD.
  36. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/10.1_BUD.
  37. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/8.1_BUD.
  38. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/16.1_BUD.
  39. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.85/1.1_BUD.
  40. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB: 026401_1.0001.AR_35.17/26, .17/12, .17/10, .17/8, .17/16, .85/1.
  41. ↑ WUOZ 2024 ↓, wiersz 6051.
  42. ↑ UMWr ZW 2024 ↓, Identyfikator obiektu: 6373.
  43. ↑ Uchwała RMWr nr LXIX/1799/23 2023 ↓, §8 pkt 3 lit. b.
  44. ↑ Uchwała RMWr nr LXIX/1799/23 2023 ↓, §8 pkt 5.
  45. ↑ a b UMWr SIP Studium 2010 ↓, s. 253 (pkt 10 ppkt 11), 259 (pkt 19 ppkt 11).
  46. ↑ a b UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 254–255 (pkt 10.6).
  47. ↑ Zabłocka-Kos, Duda, Gabiś ↓, s. 2 (poz. A.5).
  48. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  49. ↑ WUOZ 2024 ↓, wiersz 10423.
  50. ↑ UMWr ZW 2024 ↓, Identyfikator obiektu: 51.
  51. ↑ a b WUOZ 2018 ↓, Karta ewidencyjna: Przedmieście Południowe.
  52. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB.
  53. ↑ Uchwała RMWr nr LXIX/1799/23 2023 ↓, Uchwała RMWr nr LXIX/1799/23.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Piłsudskiego 80-86 - Stawowa 17, [w:] Polska / woj. dolnośląskie / Wrocław / Przedmieście Świdnickie / ul. Piłsudskiego Józefa, marsz.; Polska / woj. dolnośląskie / Wrocław / Przedmieście Świdnickie / ul. Stawowa [online], fotopolska.eu, ID: b8962 [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  • Kamienica nr 80-86 (17), [w:] Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Przedmieście Świdnickie / ul. Piłsudskiego Józefa, marsz.; Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Przedmieście Świdnickie / ul. Stawowa [online], polska-org.pl, ID: 528208 [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  • ul. marsz. Józefa Piłsudskiego, 80-82, 84-84a, 86 [online], wikimapia.org [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  • Fotomapy ukośne 2015 [online], geoportal.wroclaw.pl; Urząd Miejski Wrocławia [dostęp 2024-04-16] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Budynek_mieszkalny_przy_ulicy_marszałka_Józefa_Piłsudskiego_80-86_we_Wrocławiu&oldid=73540544”