Buk (województwo podkarpackie)
49°14′37″N 22°23′25″E/49,243611 22,390278| wieś | |
 Rzeka Solinka koło Buku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-607[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RLS |
| SIMC |
0347784[5] |
Położenie na mapie gminy Cisna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |
| 49°14′37″N 22°23′25″E/49,243611 22,390278[1]
| |
Buk – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna, nad rzeką Solinką[5][6].
Wieś prawa wołoskiego w latach 1551-1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza informacja o istnieniu wsi pochodzi z 1552 roku, była to wieś prywatna lokowana na prawie wołoskim[8]. Prawdopodobnie została założona po 1543 roku dzięki akcji osadniczej prowadzonej przez Matjasza III Bala[8]. Należała do klucza terczańskiego i pozostawała następnie w rodzie Balów do XVIII wieku[8]. Przed 1790 rokiem właścicielem wsi został Franciszek hr. Łoś[9].
W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Buku był Karol hr. Łoś[10]. Przed I wojną światową majątek ziemski w Buku był własnością rodziny Zatorskich, a w okresie międzywojennym Chwapiłów i Wóijtowiczów[9]. Powierzchnia wsi wynosiła wówczas ok. 1270 ha, znajdował się w niej młyn wodny i tartak parowy[11]. Podczas I wojny światowej i w 1939 roku wieś nie ucierpiała, w 1944 roku podczas przejścia frontu spalone zostały dwa domy[11].
Na początku 1945 roku doszło w Buku do potyczki patrolu Milicji Obywatelskiej z Cisnej z partyzantami UPA, a w nocy 21 kwietnia do dłuższej walki[12]. 30 kwietnia 1945 r. partyzanci UPA zastrzelili sołtysa Michała Duba za współpracę z milicją[12]. Podczas akcji wysiedleń, Wojsko Polskie przymusowo wysiedliło na Ukrainę 13 rodzin i spaliło część domów, a resztę – 45 rodzin wysiedlono na ziemie zachodnie podczas akcji Wisła w kwietniu-maju 1947 roku i spalono wówczas ostatnie budynki[12]. Ponownie kilka domów powstało w latach 60. XX wieku[13].
W 1785 roku wieś liczyła 155 mieszkańców, w 1918 – 356, w 1938 – 412 (wszyscy wyznania greckokatolickiego)[14]. W 1938 roku we wsi było 59 domów[14]. W 1995 roku we wsi było 12 domów, w większości wzniesionych przez nadleśnictwo, i 52 mieszkańców[15].
W czasach I Rzeczypospolitej istniała we wsi cerkiew parafialna drewniana. Parafię zlikwidowano w 1819 roku[16]. Następnie we wsi istniała drewniania cerkiew filialna pw. św.św. Piotra i Pawła zbudowana w 1870 lub 1880 roku, zniszczona po 1947 roku[16]. Zachowały się fragmenty podmurówki cerkwi i dzwonnicy[17]. W południowej części wsi był dwór drewniany z zabudowaniami dworskimi[18]. W połowie lat 30. XX wieku zbudowano we wsi szkołę czteroklasową[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 13096
- ↑ Wieś Buk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-18].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 105 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
- ↑ a b c Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 51.
- ↑ a b Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 52.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 27.
- ↑ a b Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 52-53.
- ↑ a b c d Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 54.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 55.
- ↑ a b Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 56.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 56, 64.
- ↑ a b Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 59.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 59-60.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 62-63.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Kryciński (opr.): Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część 2. Gmina Cisna. Warszawa: Wydawnictwo Stanisław Kryciński, 1996. ISBN 83-85531-07-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Buk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 455.
