Cekhauz (Białystok)
 nr rej. A-241 z 17.01.1953[1]
| |
 Cekhaus – widok współczesny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Architekt |
Zenon Filipczuk |
| Rozpoczęcie budowy |
1795 |
| Ukończenie budowy |
1807 |
| Zniszczono |
1944 |
| Odbudowano |
1953-1956 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Białegostoku  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
 53°07′57,37″N 23°09′42,30″E/53,132603 23,161750
| |
Cekhauz – barokowo-klasycystyczny budynek znajdujący się w centrum Białymstoku przy Rynku Kościuszki 4. Obecnie powstaje tam nowa siedziba Galerii im. Sleńdzińskich.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Budynek wybudowany w kształcie dworku szlacheckiego przez hetmana Jana Klemensa Branickiego w latach 1795-1807. Pierwotnie przeznaczony miał on być na zbrojownię, jednak ostatecznie służył jako magazyn sprzętu strażackiego.
Na przełomie XIX i XX wieku w budynku mieściła się kuchnia prowadzona przez Białostockie Stowarzyszenie Trzeźwości. W okresie międzywojennym budynek był zagospodarowany przez sklepy i kawiarnię. Od 1919 miasto wydzierżawiło budynek Chrześcijańskiemu Stowarzyszeniu Spółdzielczemu "Zjednoczenie". Rosjanie w 1939 zaplanowali przebudowę dawnej zbrojowni na kawiarnię, co zostało zrealizowane przez niemieckich okupantów w 1941, nazywając kawiarnię „Deutsches Hauskaffe”.
W lipcu 1944 r. Cekhauz zniszczono, po wojnie w latach 1953-1956 został odbudowany według projektu Zenona Filipczuka, nie oddając pierwotnego wyglądu w dużym stopniu. W nowym budynku mieściła się Pracownia Konserwacji Zabytków Architektonicznych i siedziba Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Od 6 sierpnia 2008 na placu przed budynkiem znajduje się pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.
W latach 1960–2018 znajdowała się tam siedziba Archiwum Państwowego. Aktualnie budynek został przekazany Galerii im. Sleńdzińskich i trwają nad nim prace remontowe.[2]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Rynek Kościuszki w Białymstoku.
- Archiwum Państwowe w Białymstoku.
- Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Remont przy Rynku Kościuszki 4. [dostęp 2021-12-14].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Lechowski: Białystok: przewodnik historyczny. Białystok: Benkowski Publishing, 2009, s. 478. ISBN 978-83-60742-16-7.
