David Gilly
| |
| Data i miejsce urodzenia |
7 stycznia 1748 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 maja 1808 |
| Zawód, zajęcie |
architekt |
David Gilly (ur. 7 stycznia 1748 w Schwedt/Oder, zm. 5 maja 1808 w Berlinie) – niemiecki architekt epoki klasycyzmu, działający w Prusach.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Gilly był synem hugenockiego imigranta Jacques'a Gilly'ego i jego żony Marii Villemain[1]. Bratem Davida był znany lekarz Charles Gilly[1].
W 1770, w wieku zaledwie 22 lat, uzyskał stanowisko krajowego mistrza budowlanego[1]. W latach 1772–1782 działał w Stargardzie[1]. Około 1777 poślubił Friederike Ziegenspeck, z którą miał dwoje dzieci – późniejszego znanego architekta Friedricha Gilly'ego i córkę Minnę, żonę polityka Friedricha Gentza. W 1779 został dyrektorem budowlanym Pomorza, w 1782 został przeniesiony do Szczecina[1]. Projektował m.in. porty w Świnoujściu (1785)[2] i Kołobrzegu. W 1783 założył w Szczecinie prywatną uczelnię budowlaną[3].
W 1788 powołano go do wyższego departamentu ds. budownictwa w Berlinie[1], w tym samym roku uzyskał tytuł tajnego radcy budowlanego, cztery lata później zaś – wicedyrektora departamentu. W latach 1792–1801 działał przy budowie Kanału Bydgoskiego, projektował rozbudowę i przebudowę portów w Gdańsku i Elblągu[1].
W 1793 Gilly otworzył swoją uczelnię budowlaną w Berlinie[3], pięć lat później został współzałożycielem Akademii Budowlanej (późniejszej Technische Hochschule, obecnie Uniwersytet Techniczny w Berlinie)[1].
Po śmierci syna Friedricha (3 sierpnia 1800) David Gilly stracił siły twórcze i zajmował się jedynie mniejszymi pracami. Nie zmieniła tego podróż do Paryża w latach 1803–1804. W 1804 zmarła żona Gilly'ego, po czym poślubił jej siostrę, Juliane. Zmarł w wieku 60 lat w Berlinie.
Działalność[edytuj | edytuj kod]
Gilly rozwinął teorię i praktykę architektury wiejskiej na terenie Prus, kładąc nacisk na funkcjonalność projektowanych budowli[4]. Jego berlińska Akademia Budowlana, bazująca na modelu École polytechnique w Paryżu, stała się najważniejszym ośrodkiem niemieckiego klasycyzmu[5]. Do uczniów Gilly'ego należał m.in. Karl Friedrich Schinkel.
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Handbuch der Landbaukunst, 1797–1811[5]
- Sammlung nützlicher Aufsätze und Nachrichten, 1797–1806[5]
- Sammlung von Aufsätzen und Nachrichten die Baukunst betreffend (jedno z pierwszych czasopism o budownictwie i architekturze)
Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]
Architektura[edytuj | edytuj kod]
- 1796 – domek gotycki w Paretz koło Poczdamu dla króla Fryderyka Wilhelma III
- 1797–1804 – pałac Paretz[1]
- 1798 – pałacyk we Freienwalde dla królowej Luizy[2]
- 1798 – willa dla Karla Friedricha von Beymego w Steglitz[2]
- 1801 – projekt siedziby wydawnictwa Eduarda Viewega w Brunszwiku[2]
- 1801 – rozbudowa zamku Steinhöfel dla Ludiwga von Massowa[1]
- 1802-1804 – Arkadia w Poznaniu
- 1804 – dom w Owińskach (obecnie szkoła)
- 1803 – dwupiętrowy budynek więzienia publicznego w Płocku
Urbanistyka[edytuj | edytuj kod]
- Górne Miasto w Poznaniu
- Nowe Miasto i al. Józefiny w Kaliszu
Kartografia[edytuj | edytuj kod]
- 1802–1803 – mapa Prus Południowych (II zaboru)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Alste Horn-Oncken: Gilly, David. W: N. T. 6. s. 399. (niem.).
- ↑ a b c d David Gilly. W: Hermann Schmitz: Berliner Baumeister vom Ausgang des Achtzehnten Jahrhunderts. 1914. (niem.).
- ↑ a b Harry Francis Mallgrave: Modern architectural theory: a historical survey, 1673-1968. Cambridge University Press, 2005, s. 94. ISBN 0-521-79306-8. [dostęp 2010-07-22]. (ang.).
- ↑ Paul Corby Finney: Seeing beyond the word: visual arts and the Calvinist tradition. Wm. B. Eerdmans Publishing, 1999, s. 272. ISBN 0-8028-3860-X. [dostęp 2010-07-22]. (ang.).
- ↑ a b c Hanno-Walter Kruft, Elsie Callander, Ronald Taylor, Antony Wood: A history of architectural theory: from Vitruvius to the present. Princeton Architectural Press, 2003, s. 294. ISBN 1-56898-010-8. [dostęp 2010-07-22]. (ang.).