Dobrzyczno (Lubosz Wielki)
52°30′41″N 16°11′24″E/52,511389 16,190000 Mapa jeziora Lubosz Wielki | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne |
Chudobczyce (←W) |
| Region | |
| Wysokość lustra |
94,3 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
94,52 ha |
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
5,5km |
| Objętość |
8784,8 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa czystości wody |
II[1] (w roku 2000) |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Kwilcz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  | |
| 52°30′41″N 16°11′24″E/52,511389 16,190000
| |
Dobrzyczno (częściej Lubosz Wielki) – jezioro morenowe w woj. wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, we wschodniej części gminy Kwilcz, na pograniczu z gminą Pniewy. Ściśle na zachodnim brzegu zbiornika położona jest wioska Chudobczyce. Około 300 m od północnego brzegu biegnie droga krajowa nr 24, a na wschodnim brzegu zlokalizowane jest kąpielisko we wsi Zamorze. Lubosz Wielki jest największym jeziorem w gminie Kwilcz.
Hydronimia[edytuj | edytuj kod]
Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Dobrzyczno[2]. Współcześnie, znacznie częściej w różnych publikacjach i mapach topograficznych jezioro to występuje pod nazwą Lubosz Wielki[3][4][5]. Czasem wspominana jest też nazwa Dobrzyczne[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jezioro jako Dobrzyczno po raz pierwszy zostało wspomniane w roku 1435. W źródłach historycznych określane było także jako Dobryczno maius[6].
Właśnie w 1435 roku jezioro zostało wymienione jako własność szlachecka Niemierza i Sędziwoja, braci z Grodziska Wlkp. Ci zapisują swojej matce, Annie, 200 grzywien posagu i wiana na wsi Lubosz z jeziorem k. Lubosza, rezerwując tylko jedną toń dla wsi Chorzewo, z jeziorami Lewoszyna, Gogoline, Oćmiech, Obierze, Czarne, Uścięcino i Dobrzyczno (rezerwując dla wsi Chudopsice w tymże jeziorze Dobrzycznie Wielkim tonie Zgon, Postrzalna, Sitna i Sosnka) oraz z obiektami nieokreślonymi: Wilcze Ostrowy i Jankowice, przynależnymi do Lubosza, a także Rozpędowo, Ochodza, Obryciec, Wierzbowiec, z folwarkiem Uścięcino i częścią jeziora zwanego Zamorskim.
Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]
Jezioro ma wydłużony kształt z kierunku północnego na południowo-zachodni. Jego muliste dno jest zróżnicowane i posiada dwa głęboczki. Linia brzegowa jest natomiast średnio rozwinięta lecz urozmaicona. Długość linii brzegowej wynosi 5,5 km[4]. Akwen posiada niskie brzegi, w znacznej części podmokłe, ale prawie bezleśne. Wzdłuż prawie całej linii brzegowej jeziora silnie rozwinięta jest roślinność wodna wynurzona.
Zlewnia jeziora położona jest w bezpośrednim dorzeczu rzeki Mogilnicy. Lubosz Wielki zasilany jest przez okresowo płynące cieki, odwadniające przyległe grunty oraz ciek wpływający od strony północnej, łączący je z odległym o około 500 m jeziorem Luboszek. Ze wschodniej części jeziora wypływa ciek łączący je z odległym o około 3 km jeziorem Pniewskim.
Zlewnia[edytuj | edytuj kod]
Zlewnia jeziora wynosi 13,7 km²[1]. Największą część zlewni bezpośredniej jeziora zajmują:
- grunty orne (przylegające do jeziora miejscami od strony północno-zachodniej i północnej) - 74,4%,
- sady - 0,7%,
- obszary leśne, łąki i tereny podmokłe wokół jeziora - 24,4%,
- zabudowania we wsi Chudobczyce - 0,3%.
Dane morfometryczne[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 94 ha[1] do 94,52 ha[5]. Jest to największe pod względem powierzchni jezioro w gminie Kwilcz[a]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 94,3 m n.p.m.[4]. Średnia głębokość jeziora wynosi 9,4 m, natomiast głębokość maksymalna 29,2 m[1].
Badania wód[edytuj | edytuj kod]
Jezioro jest zbiornikiem o wodach średniej jakości[1], umiarkowanie podatnym na wpływy zewnętrzne. Na podstawie przeprowadzonych w roku 2000 badań wód jeziora stwierdzono deficyt tlenowy latem w warstwie hypolimnionu, pozaklasowe wartości wskaźnika przewodności elektrolitycznej właściwej oraz wysokie stężenia potasu, wskazujące na dużą koncentrację soli mineralnych pochodzenia rolniczego. Badania hydrobiologiczne wykazały wysoką liczebność fitoplanktonu wiosną i bardzo wysoką latem, mianowicie:
- znaczny udział sinic wiosną,
- masowy rozwój latem bakterii nitkowatych Pelonema subtilissimum spowodowany silnym zakwitem sinicowym,
- obecność bakterii Macromonas mobilis świadcząca o warunkach beztlenowych w hypolimnionie jeziora.
Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wskazuje na wysoką eutrofię. Według badań przeprowadzonych w roku 2000, stan sanitarny wód odpowiadał II klasie czystości. W stosunku do wyników poprzednich badań (rok 1989) stwierdzono poprawę stanu sanitarnego jeziora (z klasy III do II) oraz korzystniejsze wartości wskaźników fizyczno-chemicznych (wynik punktacji w roku 1989 - 2,47, w roku 2000 - 2,27), co nie wpłynęło jednak na sumaryczną ocenę klasy czystości według tych parametrów.
Źródła zanieczyszczeń stanowią spływy z pól położonych w zlewni bezpośredniej jeziora, a także stanowiska wędkarskie i kąpielisko we wsi Zamorze.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Warunki do wędkowania[edytuj | edytuj kod]
W klasyfikacji rybackiej jezioro określane jest typem sielawowym[1].
Rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Zbiornik mimo dużego potencjału turystycznego, tylko w niewielkim stopniu wykorzystywane jest właśnie w tych celach. Na południowym brzegu we wsi Zamorze zlokalizowane jest niewielkie kąpielisko, oraz osiedle domków letniskowych. Na zachodnim brzegu usytuowany jest ośrodek wczasowy stowarzyszenia "Barka" oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w Średniowieczu, Poznań, cz. I, s. 368
- Kozierowski, akt historyczny z 1435 roku, s. 246
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Tabela.5.28. Lista jezior badanych w roku 2000 w systemie monitoringu regionalnego - 5.2.7. Jezioro Lubosz Wielki. [dostęp 2011-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lipca 2009)].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 63, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ mapa powiatu [online] [dostęp 2011-02-11].
- ↑ a b c Mapa topograficzna dostępna w serwisie geoportal.gov.pl. [dostęp 2011-02-11].
- ↑ a b c Wykaz jezior w powiecie międzychodzkim [online], wrzesień 2008, 2/2 [dostęp 2011-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-15], Cytat: pozycja 2/14.
- ↑ Dobrzyczno, Poznań, s. 368 [dostęp 2011-02-11].