Dowództwo Żandarmerii Wojskowej

Dowództwo Żandarmerii Wojskowej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1921
	Tradycje
Rodowód	Inspektorat Żandarmerii Wojskowej
Kontynuacja	Wydział II Żandarmerii; Departamentu I MSWojsk.
	Dowódcy
Pierwszy	gen. ppor. Eugeniusz Dąbrowiecki
Ostatni	płk art. Władysław Jaxa-Rożen
	Działania zbrojne
	wojna polsko-bolszewicka
	Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	żandarmeria
Podległość	Minister Spraw Wojskowych

Dowództwo Żandarmerii Wojskowej – fachowy organ pracy Ministra Spraw Wojskowych w sprawach żandarmerii.

Historia

Z dniem 1 marca 1920 roku weszła w życie nowa organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych. Tego samego dnia swoje funkcjonowanie rozpoczęło Dowództwo Żandarmerii Wojskowej. Dowództwo zostało utworzone na podstawie rozkazu L.dz. 1925/Org. z 25 lutego 1920 roku oraz na bazie dotychczasowego Inspektoratu Żandarmerii Wojskowej. Dowództwo podlegało bezpośrednio Ministrowi Spraw Wojskowych. Siedziba dowództwa mieściła się przy ulicy Królewskiej 41 w Warszawie^[1].

Na stanowisko dowódcy Żandarmerii Wojskowej został wyznaczony generał podporucznik Eugeniusz Dąbrowiecki, dotychczasowy Inspektor Żandarmerii Wojskowej. Jego zastępcą został pułkownik artylerii Władysław Jaxa-Rożen, dotychczasowy zastępca Inspektora Żandarmerii Wojskowej, natomiast stanowisko szefa sztabu zachował podpułkownik żandarmerii Wacław Harasymowicz^[2].

Dowództwu Żandarmerii Wojskowej podlegały:

Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 1 w Warszawie,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 2 w Lublinie,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 3 w Kielcach,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 4 w Łodzi,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 5 w Krakowie,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 6 we Lwowie,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 7 w Poznaniu,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 8 w Grudziądzu,
Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 9 w Grodnie,
Szkoła Żandarmerii Wojskowej w Warszawie,
Dowództwo Żandarmerii Krajowej w Cieszynie^[3].

7 kwietnia 1921 roku dowództwo otrzymało nowy etat^[4].

Na podstawie rozkazu L.dz. 594/Pfn. z 19 sierpnia 1921 roku Dowództwo Żandarmerii Wojskowej zostało przekształcone w Wydział II Żandarmerii Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych. W skład Wydziału II Żandarmerii weszły sekcje I i III oraz Wojskowy Referat Inwigilacyjny dotychczasowego Dowództwa Żandarmerii Wojskowej, natomiast sekcje II i IV zostały zlikwidowane^[5].

**Organizacja Dowództwa Żandarmerii Wojskowej**
w 1920 roku^[6]	w 1920 roku^[7]	7 kwietnia 1921 roku^[4]	w 1921 roku^[5]
dowódca Żandarmerii Wojskowej	dowódca Żandarmerii Wojskowej	dowódca Żandarmerii Wojskowej	dowódca Żandarmerii Wojskowej
zastępca dowódcy	zastępca dowódcy	zastępca dowódcy	zastępca dowódcy
szef sztabu	szef sztabu	adiutant	adiutant
Oddział Organizacyjno-Mobilizacyjny	Oddział I Organizacyjno-Mobilizacyjny	Oddział I Organizacyjny	Sekcja I Organizacyjno-Mobilizacyjna
Oddział Służby Policyjnej, Wojskowej i Bezpieczeństwa	Oddział II Bezpieczeństwa	Oddział II Śledczy	Sekcja II Bezpieczeństwa
Oddział Spraw Personalnych	Oddział III Ewidencyjno-Personalny	Oddział III Personalny	Sekcja III Personalna
Oddział Dyscyplinarny	Oddział IV Dyscyplinarny	Oddział IV Dyscyplinarny	Sekcja IV Dyscyplinarno-Prawna
V Kancelaria	V Kancelaria	–	–
Oddział Regulaminów i Wyszkolenia	–	Referat Inwigilacyjny	–
Oddział Ewidencji	–	Komisja Gospodarcza	–
–	–	Oddział Sztabowy Dowództwa Żandarmerii Wojskowej	–
–	–	Korpus Sądowy Oddziału I Org.-Mob. MSWojsk.	–
–	–	Wojskowa Komisja Śledcza przy Sejmie Ustawodawczym	–

Obsada personalna

Dowódcy Żandarmerii Wojskowej:

gen. ppor. Eugeniusz Dąbrowiecki (III 1920 - II 1921 → stan spoczynku)
płk art. Władysław Jaxa-Rożen (II - VIII 1921 → szef Wydziału 2 Żandarmerii)

Oficerowie:

mjr KS dr Filip Marian Zawada (szef Sekcji II^[8])
rtm. żand. Jan Szybalski (adiutant)^[9]

Obsada personalna Dowództwa Żandarmerii Wojskowej 1 czerwca 1921 roku^[10]

płk art. Władysław Jaxa-Rożen z 4 pap
ppłk żand. Wacław Harasymowicz z 6 dyonu → dowódca 6 dżand
ppłk żand. Witold Sokołowski z 1 dyonu
mjr żand. Bolesław Greffner z 4 dyonu
rtm. żand. Felicjan Plato Bałaban z 8 dyonu
rtm. żand. Alfred Fleszar z 1 dyonu
rtm. żand. Konstanty Heumann z 5 dyonu
rtm. żand. Apolinary Jagodziński z 1 dyonu
rtm. żand. Stanisław Kuciel z 8 dyonu
rtm. żand. Wojciech Kuś z 3 dyonu
rtm. żand. Adam Paweł Popowicz z 6 dyonu
por. żand. Tadeusz Marian Barbacki z 6 dyonu
por. żand. Józef Paweł Hand z 8 dyonu (ur. 2 IX 1891)
por. żand. Mieczysław I Janowski z 8 dyonu (ur. 29 VIII 1894)
por. żand. Leon Walicki z 1 dyonu
por. żand. Bolesław Wolniewicz z 4 dyonu
ppor. żand. Roman Czerwiński z 1 dyonu
ppor. żand. Stanisław Grec z 8 dyonu
ppor. żand. Karol Stanisław Gwoźdź z 3 dyonu
ppor. żand. Jerzy Pepłowski z 1 dyonu^[11]
ppor. żand. Rudolf Franciszek Petz
ppor. żand. Witold Stephani z 1 dyonu^[12]

Przypisy

↑ Regina Czarnecka, Organizacja ..., s. 100, 107. Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116. Jan Suliński, Żandarmeria ..., s. 84, 87. Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 93.
↑ Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 115. Jan Suliński, Żandarmeria ..., s. 84.
↑ Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 93-94.
↑ ^a ^b Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116.
↑ ^a ^b Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 199.
↑ Regina Czarnecka, Organizacja ..., s. 107.
↑ Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 93.
↑ D. Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116. Spis oficerów ..., s. 413, 966 major Korpusu Sprawiedliwości doktor Filip Marian Zawada.
↑ D. Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116.
↑ Spis oficerów ..., s. 283, 401-405.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 80 z 23 grudnia 1923 roku, s. 744. Kapitan Jerzy Pepłowski urodził się 24 grudnia 1894 roku w Warszawie, zamordowany wiosną 1940 roku w Katyniu. Z dniem 15 listopada 1923 roku jako oficer rezerwy powołany do służby czynnej został przydzielony do Dywizjonu Samochodowego Nr V w Krakowie z równoczesnym odkomenderowaniem do Obozu Szkolnego Wojsk Samochodowych. Absolwent IV Kursu doszkolenia w Obozie Szkolnym Wojsk Samochodowych..
↑ Witold Stephani, Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku [1].

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z 24 września 1921 roku.
Regina Czarnecka, Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918-1921, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 27, Centralne Archiwum Wojskowe, Warszawa 2005.
Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria Polowa i Wojskowa w latach 1918-1939, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 24, Centralne Archiwum Wojskowe, Warszawa 2001.
GrzegorzG. Ratajczyk GrzegorzG., Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004, ISBN 83-89706-20-2, OCLC 309915820 .
Jan Suliński, Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945, Drukarnia KOMPAS II, Warszawa 2003, ISBN 83-912638-5-1.

[1] Regina Czarnecka, Organizacja ..., s. 100, 107. Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116. Jan Suliński, Żandarmeria ..., s. 84, 87. Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 93.

[2] Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 115. Jan Suliński, Żandarmeria ..., s. 84.

[3] Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 93-94.

[ReferenceA-4] Danuta Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116.

[ReferenceB-5] Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 199.

[6] Regina Czarnecka, Organizacja ..., s. 107.

[7] Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria ..., s. 93.

[8] D. Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116. Spis oficerów ..., s. 413, 966 major Korpusu Sprawiedliwości doktor Filip Marian Zawada.

[9] D. Poźniakowska-Hanak, Żandarmeria ..., s. 116.

[10] Spis oficerów ..., s. 283, 401-405.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_80_z_23_grudnia_1923_roku,_s._744._Kapitan_'''Jerzy_Pepłowski'''_urodził_się_24_grudnia_1894_roku_w_Warszawie,_zamordowany_wiosną_1940_roku_w_Katyniu._Z_dniem_15_listopada_1923_roku_jako_oficer_rezerwy_powołany_do_służby_czynnej_został_przydzielony_do_[[5_Dywizjon_Samochodowy|Dywizjonu_Samochodowego_Nr_V]]_w_Krakowie_z_równoczesnym_odkomenderowaniem_do_Obozu_Szkolnego_Wojsk_Samochodowych._Absolwent_IV_Kursu_doszkolenia_w_Obozie_Szkolnym_Wojsk_Samochodowych.-11] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 80 z 23 grudnia 1923 roku, s. 744. Kapitan Jerzy Pepłowski urodził się 24 grudnia 1894 roku w Warszawie, zamordowany wiosną 1940 roku w Katyniu. Z dniem 15 listopada 1923 roku jako oficer rezerwy powołany do służby czynnej został przydzielony do Dywizjonu Samochodowego Nr V w Krakowie z równoczesnym odkomenderowaniem do Obozu Szkolnego Wojsk Samochodowych. Absolwent IV Kursu doszkolenia w Obozie Szkolnym Wojsk Samochodowych..

[12] Witold Stephani, Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku [1].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Rodowód	Polska Siła Zbrojna Armia Polska we Francji Armia Wielkopolska Legiony Polskie Samoobrona Litwy i Białorusi Wojsko Litwy Środkowej Wojsko Polskie na Wschodzie
Naczelne władze wojskowe	Naczelnik Państwa (1918–1922) Prezydent RP (1922–1939) Naczelne Dowództwo WP Ministerstwo Spraw Wojskowych Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Sztab Generalny (Główny) Kwatera Główna Naczelnego Wodza
Rodzaje sił zbrojnych	Wojsko Marynarka Wojenna
Formacje	Wojska Wartownicze i Etapowe (1919–1921) Korpus Ochrony Pogranicza (1924–1939) Obrona Narodowa (1937–1939)
Bronie	Piechota Kawaleria Artyleria Bronie pancerne (1937–1939) Lotnictwo Saperzy Wojska Kolejowe (do 1928) Wojska Samochodowe (do 1937) Tabory Żandarmeria
Służby	duszpasterska geograficzna intendentury inżynieryjno-saperska kolejowa remontu sprawiedliwości zdrowia weterynarii uzbrojenia lotnictwa żeglugi śródlądowej łączności etapowa jeniecka poborowa
WP w 1939	OdeB pokojowe Plan mob. „W” Mobilizacja OdeB wojenne Kampania wrześniowa Plan „Zachód” Plan „Wschód”
Inne	Bunt Żeligowskiego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego Centrum Wyszkolenia Saperów Centrum Wyszkolenia Łączności Centrum Wyszkolenia Żandarmerii Centrum Wyższych Studiów Wojskowych Fundusz Obrony Narodowej Główny Urząd Zaopatrywania Armii Instytut Wojskowo-Techniczny Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Oficerska Szkoła Topografów Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP Rada Wojenna Rada Wojskowa Wojna polsko-bolszewicka Wojskowa Komisja Ustawodawcza Wyższa Szkoła Wojenna