Évora

Évora
	gmina
Herb	Flaga
Państwo	Portugalia
Dystrykt	Évora
Kraina historyczna	Alto Alentejo
Region (NUTS 2)	Alentejo
Podregion (NUTS 3)	Alentejo Central
Powierzchnia	1308,25 km²
Populacja (2011); • liczba ludności	; 56 596
• gęstość	43,26 os./km²
Kod pocztowy	7000
	Adres urzędu:Praça de Sertório
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	19
	Położenie na mapie Portugalii;
	38°33′N 7°57′W/38,550000 -7,950000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Évora – miasto w Portugalii, w dystrykcie Évora, historyczna stolica regionu Alentejo w podregionie Alentejo Central. Jest siedzibą gminy o tej samej nazwie. Historyczne centrum miasta wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO w 1986 roku.

Historia

Położone na prawym brzegu rzeki Anas miasto istniało już w starożytności jako stolica celtyckiego plemienia Celtici. Po podboju przez Rzymian w 57 r. p.n.e., kolonia rzymska Ebora w prowincji rzymskiej Luzytania. Od IV w. siedziba biskupstwa. W 584 r. podbita przez wizygockiego króla Leowigilda. W średniowieczu dostało się pod panowanie Maurów (715 r.). Rekonkwista dotarła tu w 1166 r. Największy rozkwit przypada jednak na okres między XIV a XVI wiekiem, kiedy Évora znajdowała się we władaniu portugalskiego rodu Avis. Wzniesiono tu wówczas istniejące do dziś liczne pałace, a także budynki w stylu manuelińskim i renesansowym. W 1559 roku powstał tu także uniwersytet jezuicki, założony przez ówczesnego kardynała, a późniejszego króla Henryka I. Uniwersytet został zamknięty w XVIII wieku na polecenie markiza de Pombal, reaktywowany dopiero w latach 70. XX wieku. Miasto straciło na znaczeniu po przejęciu kontroli nad Portugalią przez władców hiszpańskich w 1580 roku. Évora była w kolejnych stuleciach prowincjonalnym ośrodkiem handlowym, chociaż tutejszy uniwersytet działał jeszcze do 1759 roku. Współcześnie mieszka tu 50 tys. mieszkańców, a więc dwukrotnie mniej niż w średniowieczu.

Zabytki

Najstarsze zabytki w okolicach Évory, to megalityczne Menir dos Almendres (menhir), Anta Grande do Zambujeiro (dolmen) i Cromeleque dos Almendres (kromlech).

Z czasów rzymskich w Évorze zachowała się świątynia (Templo Romano), będąca najlepiej zachowaną starożytną świątynią w Portugalii. Nie wiadomo dokładnie, jakiemu bóstwu była poświęcona, istnieją hipotezy mówiące o kulcie Diany w tym miejscu, jednak bardziej prawdopodobne jest, że była to świątynia Jowisza. Budowla pochodzi z II wieku n.e., a jej dobry stan zachowania wynika z faktu, że wykorzystywano ją także w czasach późniejszych – w średniowieczu było to miejsce egzekucji ofiar Świętej Inkwizycji, arsenał, teatr, później zaś – aż do 1870 roku – istniała tu rzeźnia.

Z czasów panowania Maurów w Évorze zachował się oryginalny układ uliczek z wybielanymi wapnem domami.

Tuż po odbiciu miasta przez Portugalczyków w XII wieku wzniesiono tu także romańską katedrę (Sé) – budowę rozpoczęto w 1186^[2] roku, świątynię konsekrowano w 1204^[2]. Obiekt ten był w późniejszych stuleciach wielokrotnie przebudowywany i masywne, romańskie wieże obronne kontrastują dziś z późniejszymi gotyckimi elementami architektonicznymi. W katedrze tej Vasco da Gama poświęcił proporce przed wyprawą do Indii^[3]. Przy katedrze działa muzeum, mieszczące się w dawnym pałacu arcybiskupim.

Z XV wieku pochodzi natomiast Kościół św. Franciszka (Igreja de São Francisco) i przylegająca do niego Capela dos Ossos – "kaplica kości". Ściany i kolumny kaplicy pokryte są kośćmi ponad 5 tysięcy mnichów. W XV i XVI wieku w okolicach Evory znajdowało się ponad 40 cmentarzy klasztornych, a ponieważ ziemia była wówczas cenna, tutejsi mnisi zgromadzili szczątki umarłych w jednym miejscu. Przy wejściu do kaplicy umieszczony jest napis Nós osso que aqui estamos, pelos vossos esperamos (Nasze kości, które tu spoczywają, na wasze kości czekają).

Mury obronne wokół miasta wznieśli Rzymianie w I w. n.e., ale do dnia dzisiejszego zachowały się tylko ich fragmenty. Właściwe fortyfikacje z 40 basztami i 10 bramami wybudowano w XIV w., a podwyższono je po 1640 r. dla obrony przed Hiszpanami.

Do innych zabytków miasta zaliczają się między innymi pustelnia São Bras (Ermida de São Brás), uważana za jedną z prac Diogo de Boitaca, Kościół Matki Bożej Łaskawej (Igreja Nossa Senhora da Graça) z XVI-wiecznym frontonem z rzeźbami Atlasów podtrzymujących kule ziemskie (motyw ten występuje w herbie króla Manuela), klasztor Calvario z 1570 roku, kościół i klasztor Klarysek i inne.

Demografia

Liczba ludności gminy Évora (1801–2011)
1801	1849	1900	1930	1960	1981	1991	2001	2004	2011
18 620	16 995	25 563	35 903	50 095	51 572	53 754	56 519	55 619	56 596^[1]

Sołectwa

Sołectwa gminy Évora (ludność wg stanu na 2011 r.):^[1]

Bacelo – 9309 osób
Canaviais – 3442 osoby
Horta das Figueiras – 10 006 osób
Malagueira – 12 373 osoby
Nossa Senhora da Boa Fé – 322 osoby
Nossa Senhora da Graça do Divor – 486 osób
Nossa Senhora da Tourega – 686 osób
Nossa Senhora de Guadalupe – 465 osób
Nossa Senhora de Machede – 1123 osoby
Santo Antão – 1323 osoby
São Bento do Mato – 1151 osób
São Mamede – 1724 osoby
São Manços – 938 osób
São Miguel de Machede – 794 osoby
São Sebastião da Giesteira – 760 osób
São Vicente do Pigeiro – 364 osoby
Sé e São Pedro – 1691 osób
Senhora da Saúde – 8924 osoby
Torre de Coelheiros – 715 osób

Współpraca

Galeria

Évora
Praca de Giraldo
Senhor Jesus da Pobreza
Casa Cordovil
Ulica w Évorze
Capela dos Ossos
Cmentarz
Igreja da Graca
Sao Francisco

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Statistics Portugal [online], www.ine.pt [dostęp 2018-02-11] (ang.).
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Sztuka Romańska. red. Rolf Toman. Tandem Verlag GmBH, 2008, s. 198. ISBN 978-83-7512-972-4.
↑ Fiona Dunlop: Portugalia – Przewodnik National Geographic. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo G+J RBA Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa, 2005, s. 178. ISBN 83-600-0608-3.

Bibliografia

Ellingham Mark, Fisher John, Kenyon Graham, Portugalia, seria: Praktyczny przewodnik, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2000, str. 465-472

[US-1] Statistics Portugal [online], www.ine.pt [dostęp 2018-02-11] (ang.).

[sr-2] Praca zbiorowa: Sztuka Romańska. red. Rolf Toman. Tandem Verlag GmBH, 2008, s. 198. ISBN 978-83-7512-972-4.

[3] Fiona Dunlop: Portugalia – Przewodnik National Geographic. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo G+J RBA Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa, 2005, s. 178. ISBN 83-600-0608-3.

[1]

[2]

[3]