Goran Bregović

Goran Bregović
Горан Бреговић
	; Goran Bregović podczas występu na Festival de Cornouaille (2013)
Pseudonim	Brega
Data i miejsce urodzenia	22 marca 1950 ; Sarajewo
Gatunki	folk, rock, elektroniczna
Zawód	kompozytor, autor tekstów, instrumentalista
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Goran Bregović (w zapisie serbską cyrylicą: Горан Бреговић; ur. 22 marca 1950 w Sarajewie^[1]) – kompozytor muzyki rockowej, elektronicznej i etnicznej z Bośni i Hercegowiny. W swojej twórczości łączy m.in. tradycyjne brzmienia ludowe z męskimi chórami i dźwiękami z syntezatora, chociaż zasłynął jako lider i autor muzyki zespołu rockowego Bijelo dugme.

Życiorys

Dzieciństwo

Jest synem Serbki i Chorwata. Wychował się w Sarajewie, stolicy i centrum kulturalnym Bośni. Ma brata Predraga, który mieszka w Nowym Jorku, i siostrę Dajanę, która mieszka w Splicie.

Kariera

W latach 70. i 80. XX wieku był liderem popularnego jugosłowiańskiego zespołu rockowego Bijelo dugme. Współpracował m.in. z reżyserem Emirem Kusturicą, tworząc ścieżkę dźwiękową do filmów Arizona Dream, Czas Cyganów, czy Underground. Współpracował także z Patrice’em Chereau, pisząc muzykę do filmu Królowa Margot. Pracował także nad muzyką dla potrzeb teatru, m.in. do sztuki multimedialnej pt. Silence of the Balkans.

Do udziału w nagraniach zapraszał wielu znanych wokalistów, takich jak Cesária Évora, Iggy Pop, Sezen Aksu, Jorgos Dalaras, Ofra Haza, Scott Walker.

W Polsce nagrał płyty z Kayah i Krzysztofem Krawczykiem. Był też autorem muzyki do polskiego filmu „Operacja Samum” oraz kilkudziesięciu innych filmów.

Kontrowersje

Bregović wielokrotnie oskarżany był o plagiatowanie kompozycji innych muzyków^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7] oraz autoplagiaty swoich wcześniejszych utworów^[8]^[9]^[10]. W 2015 roku został ukarany przez francuski sąd grzywną w wysokości 1 miliona euro na rzecz piosenkarza Enrico Maciasa za bezprawne wykorzystanie jego utworu Soleznara w swojej kompozycji In the Deathcar^[11].

Bregović twierdzi, że unika zagłębiania się w politykę. „Jugosławia to skrzyżowanie wielu światów: prawosławnego, katolickiego, muzułmanów”, mówił Bregović. „Z muzyką, nie mam do reprezentowania nikogo oprócz siebie – bo mówię pierwszym językiem świata, w którym każdy rozumie słowo muzyka”. Jednak w 2015 roku, z powodu występu na terenie zaanektowanego przez Rosję Krymu, anulowano jego koncerty na Ukrainie i w Polsce^[12]. W 2023 roku z powodu prorosyjskich sympatii zakazano mu wjazdu na teren Mołdawii^[13].

Odznaczenia

2021 – Order Gwiazdy Jerzego Czarnego I klasy^[14]

Życie prywatne

W 1993 roku Bregović poślubił swoją długoletnią narzeczoną Dženanę Sudžukę. Ceremonia ślubna odbyła się w Paryżu, gdzie mieszka partnerka muzyka. Para ma trzy córki: Emę (ur. marzec 1995), Unę (ur. luty 2002) i Lulu (ur. maj 2004). Muzyk ma też córkę Željke z poprzedniego związku.

12 czerwca 2008 roku Bregović spadł z wysokości czterech metrów z wiśniowego drzewa w ogrodzie przy swoim domu w Senjak, w wyniku czego złamał kręgosłup. Według lekarzy jego stan był stabilny, a po zabiegu muzyk szybko doszedł do zdrowia i zagrał dwa duże koncerty w Nowym Jorku.

Dyskografia

Albumy studyjne

Dom za vešanje (1990)
Arizona dream (1993)
La reine Margot (1994)
Underground (1995)
Tales and songs from weddings and funerals (1997)
Ederlezi (1998) – platynowa płyta^[15]
Silence of the Balkans (1998)
Thessaloniki – Yannena With Two Canvas Shoes (1999)
Kayah i Bregović (1999) – diamentowa płyta^[16]
Songbook (2000)
Daj mi drugie życie. Krawczyk & Bregović (2001) – złota płyta^[17]
Karmen with a happy end (2007)
Alkohol: Šljivovica (2008)
Alkohol (2008)
Champagne for Gypsies (2012)
Three Letters from Sarajevo (2017)

Źródło^[18]:

Przypisy

↑ Goran Bregović w bazie IMDb (ang.)
↑ Igor Markovich: Svi ti plagijati Gorana Bregovića. punjenipaprikas.com, 2013-06-28. [dostęp 2024-01-26]. (serb.).
↑ Bruno Serdar: Ukrao pjesmu: Goran Bregović platio milijun € zbog plagijata?. 24sata.hr, 2015-08-21. [dostęp 2024-01-26]. (chorw.).
↑ Robin Denselow: Goran Bregović – review. theguardian.com, 2013-05-21. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).
↑ Julien Radenez: Musique et droit d’auteur, l’affaire Bregović. romanimuzika.wordpress.com, 2013-08-16. [dostęp 2024-01-26]. (fr.).
↑ Jacek Cieślak: Daje sławę, zabiera piosenki. rp.pl, 2008-03-29. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).
↑ Skradziony pomysł. dziennikpolski24.pl, 2000-08-18. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).
↑ Italijani besni na Bregovića jer im je dao plagijat, a platili ga 85.000 evra!. svetplus.com, 2013-01-21. [dostęp 2024-01-26]. (serb.).
↑ Balkan music star Bregovic accused of plagiarizing self. lagazzettadelmezzogiorno.it, 2013-01-23. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).
↑ Kako je Goran Bregović razljutio Talijane?. tportal.hr, 2013-01-21. [dostęp 2024-01-26]. (chorw.).
↑ Goran Bregović zaradi plagiatorstva ob milijon evrov. 24ur.com, 2015-08-22. [dostęp 2024-01-26]. (słoweń.).
↑ mw, zbyt: Koncert Bregovicia w Polsce odwołany. Przez występ na Krymie. tvp.info, 2015-04-09. [dostęp 2015-09-13]. (pol.).
↑ Goran Bregovic a primit interdicţie de intrare pe teritoriul Republicii Moldova. jurnalul.ro, 2023-08-21. [dostęp 2024-01-26]. (rum.).
↑ Vladimir Đorđević: Orden Karađorđeve zvezde prvog stepena reditelju „Dare iz Jasenovca”, Bajagi, Bori Đorđeviću. telegraf.rs, 2021-02-15. [dostęp 2024-01-27]. (serb.).
↑ Platynowe płyty CD przyznane w 1999 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-21] .
↑ Diamentowe płyty CD przyznane w 2000 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-21] .
↑ Złote płyty CD przyznane w 2001 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-07-28] .
↑ Oficjalna strona internetowa Gorana Bregovicia.

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona Gorana Bregovića (niem. • ang. • hiszp. • fr. • wł.)
Goran Bregović w bazie portalu Jugofonika.pl – muzyka bałkańska. jugofonika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-18)].

[1] Goran Bregović w bazie IMDb (ang.)

[2] Igor Markovich: Svi ti plagijati Gorana Bregovića. punjenipaprikas.com, 2013-06-28. [dostęp 2024-01-26]. (serb.).

[3] Bruno Serdar: Ukrao pjesmu: Goran Bregović platio milijun € zbog plagijata?. 24sata.hr, 2015-08-21. [dostęp 2024-01-26]. (chorw.).

[4] Robin Denselow: Goran Bregović – review. theguardian.com, 2013-05-21. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).

[5] Julien Radenez: Musique et droit d’auteur, l’affaire Bregović. romanimuzika.wordpress.com, 2013-08-16. [dostęp 2024-01-26]. (fr.).

[6] Jacek Cieślak: Daje sławę, zabiera piosenki. rp.pl, 2008-03-29. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).

[7] Skradziony pomysł. dziennikpolski24.pl, 2000-08-18. [dostęp 2024-01-26]. (pol.).

[8] Italijani besni na Bregovića jer im je dao plagijat, a platili ga 85.000 evra!. svetplus.com, 2013-01-21. [dostęp 2024-01-26]. (serb.).

[9] Balkan music star Bregovic accused of plagiarizing self. lagazzettadelmezzogiorno.it, 2013-01-23. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).

[10] Kako je Goran Bregović razljutio Talijane?. tportal.hr, 2013-01-21. [dostęp 2024-01-26]. (chorw.).

[11] Goran Bregović zaradi plagiatorstva ob milijon evrov. 24ur.com, 2015-08-22. [dostęp 2024-01-26]. (słoweń.).

[12] w, zbyt: Koncert Bregovicia w Polsce odwołany. Przez występ na Krymie. tvp.info, 2015-04-09. [dostęp 2015-09-13]. (pol.).

[13] Goran Bregovic a primit interdicţie de intrare pe teritoriul Republicii Moldova. jurnalul.ro, 2023-08-21. [dostęp 2024-01-26]. (rum.).

[14] Vladimir Đorđević: Orden Karađorđeve zvezde prvog stepena reditelju „Dare iz Jasenovca”, Bajagi, Bori Đorđeviću. telegraf.rs, 2021-02-15. [dostęp 2024-01-27]. (serb.).

[15] Platynowe płyty CD przyznane w 1999 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-21] .

[16] Diamentowe płyty CD przyznane w 2000 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-09-21] .

[17] Złote płyty CD przyznane w 2001 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-07-28] .

[18] Oficjalna strona internetowa Gorana Bregovicia.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]