Henryk Sławik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Andros64 (dyskusja | edycje) o 11:33, 28 lut 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Henryk Sławik
{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia

16 lipca 1894
Szeroka, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1944
KL Mauthausen, III Rzesza

Przyczyna śmierci

wyrok śmierci przez powieszenie za pomoc w ukrywaniu Żydów i organizację przerzutów polskich żołnierzy na Węgrzech do armii gen. Sikorskiego[1]

Zawód, zajęcie

dziennikarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Partia

Polska Partia Socjalistyczna (PPS)

Małżeństwo

Jadwiga Sławik (z domu Purzycka)

Dzieci

córka – Krystyna Kutermak, z domu Sławik

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Tablica pamiątkowa przy ul. Świętego Jana w Katowicach
Pomnik Henryka Sławika i Józsefa Antalla seniora w Katowicach

Henryk Sławik (ur. 16 lipca 1894 w Szerokiej, zm. 23 sierpnia 1944 w KL Mauthausen) – polski dziennikarz, powstaniec śląski, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej. W czasie wojny jeden z organizatorów pomocy polskim uchodźcom (w tym Żydom), którzy znaleźli się na Węgrzech. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Życiorys

Od urodzenia związany z Górnym Śląskiem, uczestnik wszystkich trzech powstań śląskich, aktywny działacz plebiscytowy. Od 1928 redaktor naczelny „Gazety Robotniczej”, w latach 1929–1930 radny Katowic, od 1934 członek Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej. Był także delegatem do Ligi Narodów oraz działaczem związkowym.

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 znalazł się na Węgrzech, gdzie stanął na czele Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi, potem został również mianowany delegatem Ministra Pracy Rządu RP na Uchodźstwie. Organizował pomoc dla internowanych wojskowych i dla uchodźców cywilnych, pomagał w wyjazdach na Zachód, we współpracy z delegatem węgierskiego rządu Józsefem Antallem wystawiał uchodźcom dokumenty, które wielu z nich – zwłaszcza uciekającym z Polski Żydom – uratowały życie.

Pomagał także ratować żydowskie dzieci, dla których wraz z dr. Józsefem Antallem oraz Zdzisławem Antoniewiczem, ks. prałatem dr. Miklósem Beresztóczym, biskupem Vácu – ks. dr. Árpádem Hanauerem, a przede wszystkim prymasem kardynałem Jusztiniánem Serédim pomógł utworzyć sierociniec w Vácu pod Budapesztem, oficjalnie – Dom Sierot Polskich Oficerów. Szacuje się, że Henryk Sławik uratował życie prawie 30 000 polskim uchodźcom, wśród których było ok. 5000 Żydów[2].

Aresztowany w 1944 po wkroczeniu Niemców na Węgry, w śledztwie całą odpowiedzialność wziął na siebie, nie przyznając się do znajomości z Antallem. Zamordowany 23 sierpnia w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. Żona Henryka Sławika, Jadwiga, przeżyła obóz Ravensbrück i po wojnie odnalazła swoją córkę Krystynę, którą przechowała rodzina Antallów.

Dzięki staraniom swego żydowskiego współpracownika, późniejszego izraelskiego polityka i dyplomaty Cewiego Zimmermana[3] za ratowanie Żydów z narażeniem własnego życia Sławik został pośmiertnie w 1990 uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata przez izraelski Instytut Jad Waszem. Według różnych szacunków dzięki Sławikowi i jego współpracownikom ratujące życie dokumenty wystawiono pięciu tysiącom polskich Żydów, którzy w czasie II wojny światowej znaleźli się na Węgrzech.

Odznaczenia i wyróżnienia

Upamiętnienie

Jego działalność na Węgrzech została opisana m.in. w książce Grzegorza Łubczyka Henryk Sławik – polski Wallenberg (Wydawnictwo RYTM, 2003), adaptacja filmowa pt. Mój tata, Henryk Sławik w reż. G. Łubczyka i M. Maldisa, (2004) zdobyła nagrodę Kryształ TV Polonia, tłumaczenie węg. A lengyel Wallenberg (Polski Wallenberg) oraz Czerwony ołówek Elżbiety Isakiewicz.

Henryk Sławik jest patronem następujących szkół: Gimnazjum nr 3 w Jastrzębiu-Zdroju (dzielnica Szeroka), Gimnazjum nr 19 w Katowicach, Zespół Szkół Budowlanych w Rybniku.

20 sierpnia 2010 na fasadzie kamienicy na rogu Rynku i ul. św. Jana w Katowicach odsłonięto tablicę pamiątkową ku jego czci[8][9][10].

12 listopada 2014 w Galerii Historii Miasta Jastrzębie-Zdrój otwarto pierwszą w Polsce stałą ekspozycję zatytułowaną „Henryk Sławik z Szerokiej”[11][12].

21 marca 2015 pod gmachem Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach został odsłonięty pomnik Henryka Sławika i Józsefa Antalla[13].

18 września 2015 cześć wybrzeża Dunaju w Budapeszcie nazwano imieniem Henryka Sławika[14].

24 października 2015 Krajowa Rada Honorowego Krwiodawstwa PCK nadała imię Henryka Sławika Miejskiemu Klubowi Honorowych Dawców Krwi PCK przy Oddziale Rejonowym PCK w Jastrzębiu-Zdroju[15][16].

26 listopada 2015 Rada Miasta uchwałą nr XVIII/331/15 nadała placowi przed „Spodkiem” w Katowicach nazwę „Plac Sławika i Antalla”. W obrębie placu znajduje się pomnik Sławika i Antalla, a Międzynarodowe Centrum Kongresowe uzyskało adres: Plac Sławika i Antalla 1[17].

8 listopada 2016 w warszawskiej Dolinie Szwajcarskiej odsłonięto Pomnik Henryka Sławika i Józsefa Antalla seniora[18].

26 czerwca 2017 bliźniaczą ławeczkę Sławika i Antalla uroczyście odsłonięto w Budapeszcie[19].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Dokładnie według Księgi zgonów KL Mauthausen: Auf Befehl des Reichsführer SS – erhängt- 23.8.1944 - 16.10 Uhr justifiziert. = Hanged on the order of the RF SS - 23.8.1944 - egzekucja o godzinie 16.10
  2. ↑ Henryk Sławik – Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
  3. ↑ Dr. Henryk Slawik – a Polish Raoul Wallenberg?. holocaustforgotten.com. [dostęp 2017-02-20]. (ang.).
  4. ↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 września 2014 r. upamiętniająca 70. rocznicę śmierci Henryka Sławika oraz 40. rocznicę śmierci Józsefa Antalla seniora (M.P. z 2014 r. poz. 885)
  5. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 lutego 2010 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2010 r. nr 31, poz. 449)
  6. ↑ a b Więcej o Henryku Sławiku. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2017-09-04].
  7. ↑ a b Encyklopedia Powstań Śląskich. Instytut Śląski w Opolu, 1982, s. 510.
  8. ↑ Odsłonięto tablicę powstańca Henryka Sławika. www.katowice.naszemiasto.pl. [dostęp 2011-01-06]. (pol.).
  9. ↑ Katowice. Tablica i rajd motocyklowy pamięci Henryka Sławika. www.wnp.pl. [dostęp 2011-01-06]. (pol.).
  10. ↑ Odsłonięto tablicę upamiętniającą Henryka Sławika. www.polskalokalna.pl. [dostęp 2011-01-06]. (pol.).
  11. ↑ RG: Wernisaż wystawy. www.mok.jastrzebie.pl. [dostęp 2017-08-02]. (pol.).
  12. ↑ RG: Galeria IZBY PAMIĘCI. mok.jastrzebie.pl. [dostęp 2017-08-02].
  13. ↑ Odsłonięto pomnik Henryka Sławika i Józefa Antalla. Ratowali polskich Żydów. www.gazetaprawna.pl. [dostęp 2015-03-25]. (pol.).
  14. ↑ Część wybrzeża w Budapeszcie nazwana imieniem Polaka. 2015-09-18. [dostęp 2015-09-20]. (pol.).
  15. ↑ RG: Uchwała nr 4/2015. www.pck.jasnet.pl. [dostęp 2016-10-23]. (pol.).
  16. ↑ RG: Akt nadania imienia. www.pck.jasnet.pl. [dostęp 2016-10-23]. (pol.).
  17. ↑ Odsłonięto pomnik Henryka Sławika i Józefa Antalla. Ratowali polskich Żydów. www.gazetaprawna.pl. [dostęp 2015-03-25]. (pol.).
  18. ↑ Polak i Węgier ratowali Żydów. Doczekali się wspólnego pomnika. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2016-11-09]. (pol.).
  19. ↑ PAP: Węgry: odsłonięto pomnik bohaterów – Sławika i Antalla

Bibliografia, literatura, linki

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Sławik&oldid=52602229”