Imię róży

Imię róży Il nome della rosa
Autor	Umberto Eco
Typ utworu	powieść kryminalna
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Mediolan
Język	włoski
Data wydania	1980
Wydawca	Bompiani
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1987
Wydawca	Państwowy Instytut Wydawniczy
Przekład	Adam Szymanowski

Imię róży (wł. Il nome della rosa) – debiutancka powieść kryminalna Umberta Eco wydana w 1980 w Mediolanie w wydawnictwie „Bompiani”; polskie wydanie, w przekładzie Adama Szymanowskiego, ukazało się w 1987 nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego w serii Współczesna Proza Światowa.

Akcja powieści rozgrywa się w 1327 w anonimowym włoskim opactwie benedyktynów. Wszystkie wydarzenia rozgrywają się w ciągu tygodnia. Głównymi bohaterami powieści są angielski franciszkanin Wilhelm z Baskerville oraz jego uczeń – młody austriacki nowicjusz – Adso z Melku. Powieść napisana jest w formie kronikarskiej relacji Adsona.

Postacie

• Wilhelm z Baskerville – franciszkanin prowadzący śledztwo, opiekun i nauczyciel Adsa/Adsona
• Adso z Melku – nowicjusz z klasztoru benedyktynów w Melku, uczeń Wilhelma, narrator opowieści
• Abbon z Fossanovy – opat
• Adelmus z Otrantu – iluminator, od niego zaczyna się całe śledztwo
• Remigiusz z Varagine – Klucznik opactwa, mnich, były heretyk, towarzysz Salwatora. Utrzymuje potajemne stosunki z tajemniczą dziewczyną. Jego heretycka przeszłość związana była z sektą dulcynian, głoszącą skrajne ubóstwo i mordującą możnych
• Malachiasz z Hildesheimu – bibliotekarz, towarzysz brata Jorge z Burgos
• Seweryn z Sant'Emmerano – herborysta, zaprzyjaźnia się z Wilhelmem
• Mikołaj z Morimondo – szkłodziej
• Alinard z Grottaferraty – najstarszy, powszechnie szanowany mnich
• Jorge z Burgos – dawny bibliotekarz, ślepy mnich, surowy, bardzo religijny, drugi pod względem wieku w opactwie; postać ta stanowi nawiązanie do argentyńskiego pisarza Jorgego Luisa Borgesa
• Wenancjusz z Salvemec – tłumacz z greki
• Berengar z Arundel – mnich, pomocnik bibliotekarza
• Bencjusz z Uppsali – mnich
• Aimar z Alessandri, Pacyfik z Tivioli i Piotr z Sant'Albano – grupa „Italijczyków" – rdzennie włoskich mnichów sprzeciwiających się dominacji obcokrajowców w opactwie, sprzecznej z jego tradycją, skupiona wokół starca Alinarda z Grottaferraty
• Hubertyn z Casale – mistyk, postać historyczna
• Michał z Ceseny – teolog, postać historyczna
• Bertrand z Pogetto – kardynał, postać historyczna
• Bernard Gui – bezwzględny inkwizytor, postać historyczna
• Salwator – porozumiewający się wieloma językami garbus. Na pozór głupiec, okazuje się człowiekiem rozumnym
• dzieweczka – w powieści nie pojawia się jej imię – młoda, uboga wieśniaczka, której zakonnicy dają jedzenie za usługi seksualne

Opis fabuły

Wilhelm i Adso przybywają do opactwa, by wziąć udział w debacie na temat ubóstwa Jezusa Chrystusa. Opat Abbon prosi Wilhelma o pomoc w rozwiązaniu tajemnicy śmierci iluminatora Adelmusa z Otrantu, którego znaleziono martwego u stóp opactwa. Ślady zdają się wykluczać samobójstwo lub nieszczęśliwy wypadek. Sytuacja komplikuje się, gdy giną kolejni mnisi. Kolejne wydarzenia zdają się wskazywać coraz bardziej, że wszystkim zależy na zdobyciu pewnej starożytnej księgi, a klucz do rozwiązania zagadki kryje się w tajemniczej bibliotece opactwa.

Wątek kryminalny nie jest jedynym – i wcale nie najważniejszym – w powieści. Pozostałe to m.in.:

• teologiczny (dyskusja o ubóstwie, dyskusja o śmiechu)
• historyczny (m.in. historia brata Dulcyna (Fra Dolcino) opowiedziana Adsowi przez Hubertyna, konflikt polityczny na płaszczyźnie cesarz – papież)
• miłosny (dotyczący Adsa i dzieweczki)

Dopiski na marginesie «Imienia róży»

Esej Umberta Eco z 1983 roku, w którym autor wyjaśnia niektóre kwestie dotyczące powstawania dzieła. W Polsce opublikowany razem z tekstem powieści.

Ciekawostki

• Utwór zespołu Iron Maiden – „Sign of the Cross” opiera się na książce Imię róży.
• Piosenka „Salvatore” islandzkiej grupy – Retro Stefson, nosi tytuł wywodzący się od imienia jednego z bohaterów powieści Imię róży.
• Powieść w znacznym stopniu przeinacza historyczny wizerunek inkwizytora (Bernard Gui), wbrew faktom przedstawiając go jako okrutnego fanatyka, zainteresowanego jedynie prześladowaniem upatrzonych przez siebie ofiar, a nie dochodzeniem do prawdy.

Ekranizacja

Powieść została zekranizowana w 1986 roku przez Jeana-Jacques'a Annauda w filmie pod tym samym tytułem. W roli Wilhelma z Baskerville wystąpił Sean Connery, zaś Adsona zagrał Christian Slater.

Zobacz też

• 100 książek XX wieku według „Le Monde”
• 100 najlepszych powieści kryminalnych wszech czasów
• Kanon na koniec wieku „Rzeczpospolitej”

Linki zewnętrzne

• Imię róży. BiblioNETka.
• Imię róży. Lubimyczytać.pl.