Józef Lubomirski (1751–1817)

Józef Lubomirski
	; portret pędzla Giovanni Battisty Lampiego z około 1791 roku
	; Szreniawa bez Krzyża
Rodzina	Lubomirscy herbu Szreniawa bez Krzyża
Data urodzenia	1751
Data i miejsce śmierci	30 lipca 1817 ; Równe
Ojciec	Stanisław Lubomirski
Matka	Ludwika Pociejówna
Żona	Ludwika Sosnowska
Rodzeństwo	Ludwika (Potocka); Franciszek Ksawery Lubomirski; Aleksander Lubomirski (zm. 1804); Michał Lubomirski (1752–1825)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. w 1751 roku^[1]^[2] – zm. 30 lipca 1817 roku w Równem) – polski książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, generał lejtnant wojsk koronnych, kasztelan kijowski, starosta romanowski, członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej, wolnomularz^[3], członek konfederacji targowickiej^[4], kawaler maltański (w zakonie od 1804 roku, kawaler Honoru i Dewocji w Wielkim Przeoracie Katolickim w Rosji^[5].

Życiorys

Syn Stanisława Lubomirskiego wojewody kijowskiego i bracławskiego, rodzony brat Michała, również generała lejtnanta, dziedzic Równego z przyległościami. Żonaty z Ludwiką Sosnowską, niegdyś ukochaną Tadeusza Kościuszki, która wniosła mu w posagu olbrzymie dobra szarogrodzkie (jej ojciec hetman Józef Sylwester Sosnowski wygrał je w karty w 1768 roku). Mieli troje dzieci, Henryka Ludwika i Fryderyka Wilhelma oraz córkę Helenę.

Od 1774 roku starosta romanowski i dowódca chorągwi pancernej. Poseł na sejm 1778 roku z województwa kijowskiego^[6]. Poseł na sejm 1782 roku z województwa kijowskiego^[7]. W latach 1786–1788 szef 12 regimentu pieszego koronnego. Potem szef 5 regimentu konnego koronnego^[8]. W 1791 roku wziął pożyczkę w banku holenderskim pod zastaw majątku Równe^[9]. Generał lejtnant z 1792 r. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego^[10]. Poparł Konstytucję 3 Maja, jednak nie walczył w jej obronie, wymawiając się złym stanem zdrowia. Pozostał w służbie za czasów przejęcia władzy przez Konfederację Targowicką, przydzielony do 4 Dywizji w Kamieńcu Podolskim. Rychło zredukowany ze względu na brak znajomości służby liniowej. Od 1790 r. kasztelan kijowski.

Początkowo jeden z najbogatszych magnatów polskich. Pionier uprzemysłowienia kraju. Zakładał manufaktury i fabryki m.in. znaną wytwórnię fajansu w Korcu. W grudniu 1794 roku w obliczu bankructwa przekazał cały swój majątek żonie Ludwice Sosnowskiej, która doprowadziła go do dobrego stanu.

Był członkiem loży wolnomularskiej Doskonała Tajemnica w 1786 roku i mistrzem loży Polak Dobroczynny w 1787 roku^[11].

Kawaler Orderu Orła Białego i Orderu Świętego Stanisława, w 1773 roku odznaczony został Orderem Świętego Huberta^[12].

Założyciel Józefgrodu, czyli późniejszej Bałty.

Przypisy

↑ JerzyJ. Kowecki JerzyJ., Józef Lubomirski, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2024-02-26] . Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII, Instytut Historii PAN, 1973 .
↑ Lubomirski, Józef (1751-1817) [online], Deskryptory Biblioteki Narodowej [dostęp 2024-02-26] .
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, 865.
↑ Korrespondent Warszawski Donoszący Wiadomości Kraiowe y Zagraniczne. 1792, no 53, s. 465.
↑ Jerzy Baranowski, Marcin Libicki, Andrzej Rottermund, Maria Starnawska, Zakon Maltański w Polsce, Warszawa 2000, s. 213.
↑ Witold Filipczak, Sejm 1778 roku, Warszawa 2000, s. 347.
↑ Dyaryusz Seymu Wolnego Ordynaryinego Warszawskiego Szescio-Niedzielnego Roku [...] MDCCLXXXII, Warszawa [1782], [b.n.s].
↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 462.
↑ Państwowy Instytut Sztuki [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (72.2010) [online], digi.ub.uni-heidelberg.de [dostęp 2020-01-02] (niem.).
↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 311.
↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 248.
↑ Stanisław Łoza, Order domowy rycerski p.w. świętego Huberta, w: Broń i Barwa, 1935, r. II, nr 3, s. 63.

Bibliografia

Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
H. P Kosk, Generalicja polska, t. 1, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1998.

[IPSB-1] JerzyJ. Kowecki JerzyJ., Józef Lubomirski, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2024-02-26] . Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII, Instytut Historii PAN, 1973 .

[BN-2] Lubomirski, Józef (1751-1817) [online], Deskryptory Biblioteki Narodowej [dostęp 2024-02-26] .

[3] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, 865.

[4] Korrespondent Warszawski Donoszący Wiadomości Kraiowe y Zagraniczne. 1792, no 53, s. 465.

[5] Jerzy Baranowski, Marcin Libicki, Andrzej Rottermund, Maria Starnawska, Zakon Maltański w Polsce, Warszawa 2000, s. 213.

[6] Witold Filipczak, Sejm 1778 roku, Warszawa 2000, s. 347.

[7] Dyaryusz Seymu Wolnego Ordynaryinego Warszawskiego Szescio-Niedzielnego Roku [...] MDCCLXXXII, Warszawa [1782], [b.n.s].

[CITEREFMachyniaSrzednicki2002462-8] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 462.

[9] Państwowy Instytut Sztuki [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (72.2010) [online], digi.ub.uni-heidelberg.de [dostęp 2020-01-02] (niem.).

[10] Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 311.

[11] Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 248.

[12] Stanisław Łoza, Order domowy rycerski p.w. świętego Huberta, w: Broń i Barwa, 1935, r. II, nr 3, s. 63.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]