Józef Michalski (1889–1947)

Józef Michalski

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	17 lutego 1889 Gelsenkirchen, Królestwo Prus, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	29 sierpnia 1947 Nysa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1910–1912 1914–1918 1919–1922 1939–1945
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Jednostki	POW G.Śl. Armia „Kraków” 14 pułk piechoty
Stanowiska	d-ca POW na okręg wodzisławski komendant ekspozytury wojskowej w Piotrowicach szef dowództwa POW w południowej części pow. rybnickiego komendant POW na okręg wodzisławski dowódca pułku dowódca III (wodzisławskiego) Batalionu Obrony Narodowej organizator tajnej akcji „Ewa” na Węgrzech
Główne wojny i bitwy	powstania śląskie II wojna światowa
Późniejsza praca	prezes Rady Miejskiej w Wodzisławiu Śląskim poseł na Sejm Śląski IV kadencji
Odznaczenia

Redagowana przez ppor. rez. Józefa Michalskiego „Gazeta Śląska” (s. 1)

Redagowana przez ppor. rez. Józefa Michalskiego „Gazeta Śląska” (s. 2)

Redagowana przez ppor. rez. Józefa Michalskiego „Gazeta Śląska” (s. 3)

Redagowana przez ppor. rez. Józefa Michalskiego „Gazeta Śląska” (s. 4)

Józef Michalski (ur. 17 lutego 1889 w Gelsenkirchen, zm. 29 sierpnia 1947 w Nysie) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego, powstaniec śląski, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na okręg wodzisławski, dowódca 14 Wodzisławskiego pułku piechoty, prezes Rady Miejskiej w Wodzisławiu Śląskim, redaktor „Gazety Śląskiej”, poseł na Sejm Śląski IV kadencji, dowódca III (wodzisławskiego) batalionu Obrony Narodowej, współpracownik Alfonsa Zgrzebnioka i Stanisława Krzyżowskiego, zwolennik Wojciecha Korfantego.

Życiorys

Był synem Franciszka i Pauliny z domu Konopka. Absolwent szkoły kupieckiej w Mikołowie i szkoły drogistów w Katowicach. Jego rodzice wyjechali do Gelsenkirchen w Westfalli po otrzymaniu pruskiego nakazu opuszczenia Górnego Śląska z powodu polskiej działalności patriotycznej, wrócili wraz z dziećmi w 1896 i zamieszkali w Rydułtowach. Działalność narodowowyzwoleńczą rozpoczął w wieku 17 lat, wstępując do Sokoła w Królewskiej Hucie. Później należał także do stowarzyszenia Eleusis w Rydułtowach i Towarzystwa św. Józefa w Biertułtowach. Działaczem Sokoła był też w Starogardzie, do którego wyjechał na kilka lat i w którym ukończył szkołę dla drogerzystów. W latach 1910–1912 służył w armii niemieckiej w 162 pułku piechoty stacjonującym w Lubece. Po powrocie na Śląsk otworzył w 1913 na Rynku w Wodzisławiu Śląskim Drogerię św. Barbary. Od 3 sierpnia 1914 zmobilizowany do armii niemieckiej, walczył na froncie zachodnim i wschodnim. Przeniesiony do rezerwy 5 stycznia 1919.

Pod koniec I wojny światowej wrócił na Śląsk i na początku 1919 został dowódcą Okręgu Wodzisławskiego Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a w maju 1919 – komendantem ekspozytury wojskowej (pod koniec lipca 1919 – komendantem obozu polskich uchodźców) w Piotrowicach. W I powstaniu śląskim był szefem dowództwa POW G.Śl. w południowej części powiatu rybnickiego. Od 1920 pełnił funkcję komendanta POW G.Śl. i zastępcy kierownika Polskiego Komitetu Plebiscytowego na okręg wodzisławski. W czasie II powstania śląskiego na czele swoich oddziałów zajął Wodzisław Śląski. Podczas bitwy o miasto został ranny. W III powstaniu śląskim był dowódcą 14 Wodzisławskiego pułku piechoty (z przerwą na leczenie ran).

„Za wybitne zasługi i udział w trzech powstaniach śląskich odznaczony Orderem Virtuti Militari”.

W 1922 został w Wodzisławiu Śląskim komendantem miasta, potem wiceburmistrzem, a następnie – prezesem Rady Miejskiej (do 1939). Ponadto w okresie międzywojennym pełnił funkcję komendanta Związku Powstańców Śląskich na pow. rybnicki oraz wiceprezesa jego Zarządu Głównego. W 1924 wszedł do kierowanej przez Alfonsa Zgrzebnioka Rady Naczelnej Powstańców Śląskich (w sierpniu 1925 przystąpił do Związku b. Powstańców i Żołnierzy) i w latach 1924–1926 był redaktorem „Gazety Śląskiej”.

We wrześniu 1939 stanął w Wodzisławiu Śląskim na czele III batalionu Obrony Narodowej, z którym później przedostał się na Węgry. W Szob został starszym obozu, organizował tajną akcję „Ewa” (ewakuacja) i umożliwiał wyjazdy do Francji zdolnym do dalszej walki żołnierzom Wojska Polskiego. Potem przeniósł się do Budapesztu i współpracował z Delegaturą Rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Do Polski wrócił w 1945 i zamieszkał w Nysie, gdzie stworzył pierwszy powojenny Zarząd Miejski. Zmarł w Nysie, pochowany na cmentarzu w Rybniku w kwaterze powstańczej.

Życie prywatne

W 1912 ożenił się z Heleną Kuberską, z którą miał troje dzieci: Halinę (ur. 1921), Danutę (ur. 1922) i Włodzimierza (ur. 1925).

Awanse

• podporucznik – listopad 1921

Według informacji prasowej z 1925 był porucznikiem rezerwy.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6615
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Gwiazda Górnośląska
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
• Odznaka O Śląsk
• Odznaka za Rany i Kontuzje

Upamiętnienie

Imieniem Józefa Michalskiego nazwana jest ulica w Wodzisławiu Śląskim.

Bibliografia

• Krzysztof Brożek: Józef Michalski, w: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982.
• Edward Długajczyk: Oblicze polityczne i własnościowe prasy polskiej w województwie śląskim 1922–1939. Katowice: Muzeum Śląskie, 1990. ISBN 83-85039-08-2.
• Józef Grzegorzek: Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku z zarysie. Katowice: nakładem autora, 1935.Sprawdź autora:1.
• Piotr Hojka: Czas zmian. Wodzisław i ziemia wodzisławska pomiędzy Cesarstwem Niemieckim a II Rzeczpospolitą. Wodzisław Śląski: Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, 2018. ISBN 978-83-941590-5-4.
• Przemysław Michalski: Józef Michalski – dowódca 14 Pułku Powstańców Śląskich. www.powiatwodzislawski.pl, 2008. [dostęp 2017-08-30].
• „Gazeta Śląska” z 19 kwietnia 1925, nr 16.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.