Józef Friedlein
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Krakowa | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Józef Edward Friedlein (ur. 4 lutego 1831 w Krakowie, zm. 25 maja 1917 tamże) – prezydent Krakowa, księgarz, wydawca, kolekcjoner i bibliofil.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Krakowie[1]. Pochodził ze znanej krakowskiej rodziny księgarzy i wydawców zamieszkałej pod Wawelem od 1796. Ukończył Gimnazjum św. Anny[1] w 1848. Następnie uczęszczał na tzw. „filozofię” tj. przygotowawczy rok studiów[1]. Od 1850 do 1853 studiował geologię na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Po śmierci ojca Daniela Edwarda Friedleina w 1855 odziedziczył rodzinną działalność wydawniczą, uruchomił księgarnię w Kamienicy Hetmańskiej na Rynku Głównym. Rozwinął dział antykwaryczny, gromadził ryciny (rozpoczęty przez ojca zbiór powiększył do 2000[1]), portrety królów Polski (przekazany do Warszawy)[1], mapy, numizmaty. Wydawał dzieła naukowe, publikował prace Juliana Dunajewskiego, Józefa Szujskiego, podręczniki, albumy, mapy i nuty. Pełnił funkcję przewodniczącego Stowarzyszenia Księgarzy Krakowskich.
W 1866 znalazł się w składzie Rady Miejskiej w Krakowie. Wszedł w skład sekcji ekonomicznej zajmującej się sprawami gospodarczymi miasta. Zajął się organizacją straży pożarnej. W latach 1884–1893 pełnił funkcję wiceprezydenta Krakowa, był najbliższym współpracownikiem prezydenta Feliksa Szlachtowskiego, którego po rezygnacji 24 maja 1893 zastąpił na stanowisku prezydenta Krakowa[2]. Ponownie został wybrany na to stanowisko 15 czerwca 1899.
Jako prezydent Krakowa zajął się gospodarką, kulturą i higieną w mieście. Za czasów jego prezydentury dokonano:
- ukończenia budowy wodociągów miejskich ze stacją pomp na Bielanach,
- rozbudowano szpitale, klinikę chorób wewnętrznych (1901), Collegium Medicum UJ (1895),
- elektryfikacji i rozbudowy miejskiej komunikacji tramwajowej (1902),
- rozbudowy szkolnictwa, otwarto pierwszą szkołę dla dorosłych analfabetów na Kleparzu w 1896,
- założenia w 1896 Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, które w 1902 zorganizowało pierwszy kurs na przewodników miejskich dla studentów.
Jako wiceprezydenta zatrudnił Juliusza Lea; obaj w 1902 po raz pierwszy podnieśli problem rozszerzenia granic Krakowa. Friedleina zmuszono do rezygnacji ze stanowiska prezydenta, 30 czerwca 1904 złożył on dymisję, którą Rada Miasta przyjęła 7 lipca 1904 powołując na stanowisko prezydenta dotychczasowego wiceprezydenta Juliusza Lea. Radnym pozostawał do 1906[1].
Został członkiem honorowym Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie[3].
W 1856 w kościele na Bielanach poślubił Marię z domu Majer, w 1906 oboje obchodzili złote gody[4].
Na emeryturze Friedlein zajął się porządkowaniem swoich zbiorów w mieszkaniu przy ulicy Brackiej 4 Pochowany został na cmentarzu Rakowickim, mowę pogrzebową nad jego mogiłą wygłosił prezydent Krakowa Juliusz Leo.
Imieniem Józefa Friedleina nazwano jedną z ulic na terenie dzisiejszej Dzielnicy V Miasta Krakowa, przecznica ulicy Wrocławskiej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Zgon byłego prezydenta miasta Krakowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 22, s. 2-3, 2 czerwca 1917.
- ↑ Dominika Hołuj, Rola samorządu terytorialnego w kształtowaniu procesu rozwoju Miasta Krakowa w okresie autonomii (1866-1918), „Zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni”, 5, s. 50.
- ↑ Pamiętnik Sokoła Krakowskiego 1885-1896, Kraków 1896, s. 30.
- ↑ Złote wesele, „Nowości Illustrowane”, Nr 39, 29 września 1906, s. 2.
