Jałówka (gmina Michałowo)
53°00′19″N 23°54′19″E/53,005278 23,905278
| wieś | |
 Cerkiew prawosławna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Jałówce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-050[6] |
| Tablice rejestracyjne |
BIA |
| SIMC |
0034312[7] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
Położenie na mapie gminy Michałowo  | |
| 53°00′19″N 23°54′19″E/53,005278 23,905278[1]
| |
Jałówka – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Michałowo[8][7].
Wieś jest siedzibą sołectwa Jałówka w skład którego wchodzą: Jałówka, Kondratki, Kituryki, Mostowlany-Kolonia, Dublany, Gonczary[9].
Jałówka uzyskała lokację miejską w 1545 roku, zdegradowana przed 1897 rokiem[10]. W II RP siedziba gminy Jałówka w powiecie wołkowyskim.
W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jałówka, po jej zniesieniu w gromadzie Szymki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Prawa miejskie (magdeburskie) otrzymała w 1545 roku, za czasów króla Zygmunta I Starego. Miasto królewskie położone w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym jałowskim w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego[11].
W czasie powstania styczniowego miejsce zgrupowań powstańców – patriotów. Przed II wojną światową miasteczko, zamieszkiwane przez ok. 4000 osób, z tego połowę stanowiła ludność żydowska. Funkcjonowały dwie parafie (dwa kościoły) rzymskokatolickie – Przemienienia Pańskiego i św. Antoniego (obecnie w ruinie), dwie synagogi oraz cerkiew prawosławna. Od sierpnia 1941 do lipca 1944 roku znajdował się tam areszt niemieckiej żandarmerii, w którym przetrzymywano mieszkańców Jałówki i okolicznych wsi, których następnie wywożono na roboty przymusowe do III Rzeszy, obozów koncentracyjnych i więzień[12]. Jesienią 1942 roku ludność żydowską wywieziono do obozu przejściowego w Wołkowysku[13].
Po 1945 roku w Jałówce znajdowała się strażnica WOP.
Do dziś zachował się miejski układ przestrzenny Jałówki z rynkiem – parkiem w centrum.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- rozplanowanie przestrzenne d. miasta – obecnej wsi, XVI, nr rej.: A-345 z 19.06.1986
- ruiny kościoła pw. św. Antoniego, 1910–15, nr rej.: j.w.
- cmentarz grzebalny, XIX, nr rej.: j.w.
- kościół par. pw. Przemienienia Pańskiego, ul. Kościelna 1, 1859, 1922, nr rej.: A-5 z 25.11.1999
- zespół cerkwi prawosławnej, nr rej.:A-69 z 20.07.2002 :
- cerkiew par. pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1956–1960
- dzwonnica – kaplica pw. Świętych Równych Apostołom Konstantyna i Heleny, 1990
- cmentarz cerkiewny
- ogrodzenie (mur) z bramą i furtką[14]
Obiekty sakralne
[edytuj | edytuj kod]- kościół rzymskokatolicki Przemienienia Pańskiego
- cerkiew prawosławna Podwyższenia Krzyża Świętego (parafialna)
- kaplica prawosławna Świętych Konstantyna i Heleny
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 43544
- ↑ Uchwała nr VI/25/90 Rady Gminy w Michałowie z dnia 28 grudnia 1990 r. w sprawie podziału Gminy Michałowo na sołectwa, 28 grudnia 1990.
- ↑ Uchwała nr VII/66/07 Rady Gminy Michałowo z dnia 18 kwietnia 2007 r. w sprawie połączenia sołectw. „Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego”. Nr 120, poz. 1094, s. 10729, 2007-05-24. Wojewoda Podlaski. [dostęp 2014-10-30].
- ↑ Wieś Jałówka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2014, s. 363 [zarchiwizowane 2014-10-31].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 692, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-10-09].
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Strona gminy, sołtysi
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34-35.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 97.
- ↑ Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 202. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Yitzak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press, 1999, s. 397. ISBN 978-0-253-21305-1.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 8 [dostęp 2014-10-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jałówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 388.
- Historia i dzień dzisiejszy, zdjęcia wsi
- Historia Żydów w Jałówce. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. na portalu Wirtualny Sztetl
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonie | |
| Osada | |
| Osady leśne | |
| Część wsi | |
| Kolonie wsi | |
| Część kolonii | |
| Dawna miejscowość |
