Język banjar
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
3,5 mln (2015) | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| Status oficjalny | |||||
| Ethnologue | 3 środek szerszej komunikacji↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-3 | bjn | ||||
| IETF | bjn | ||||
| Glottolog | banj1241 | ||||
| Ethnologue | bjn | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język banjar, bandżar (bahasa Banjar) – język austronezyjski używany w południowej i wschodniej części wyspy Borneo (Kalimantan), gdzie służy jako lingua franca. Według danych z 2015 roku posługuje się nim ponad 3,5 mln ludzi[1]. Jest głównym językiem ludu Bandżarów[2]. Pewni jego użytkownicy zamieszkują też Sumatrę i Malezję[3].
Dzieli się na szereg dialektów, m.in. banjar hulu (mający trzy samogłoski) i banjar kuala (mający pięć samogłosek)[4]. Obie grupy wchodzą ze sobą w regularny kontakt i rozumieją się wzajemnie[5]. Banjar służy jako język kontaktowy między użytkownikami języków lokalnych (takich jak ma’anyan czy bakumpai)[4]. Ma dużo większy prestiż niż języki barito, które zanikają wskutek jego ekspansji[6]. W użyciu jest również język indonezyjski[1].
Należy do grupy języków malajskich, według klasyfikacji Ethnologue stanowi część tzw. makrojęzyka malajskiego[1]. Bywa także klasyfikowany jako dialekt języka malajskiego[4][7]. Leksykostatystycznie nie jest szczególnie bliski ani standardowemu malajskiemu, ani dialektom malajskim z Sumatry (podobnie jak iban, przeważnie uważany za odrębny język)[8].
W odróżnieniu od wielu innych języków malajskich z Borneo nie jest autochtoniczny dla tej wyspy. Przypuszcza się, że rozwinął się w niewielkiej kolonii malajskiej, która została założona za czasów królestwa Śriwidżaja[9]. J.T. Collins (2022) uważa, że jest blisko spokrewniony z odmianami kutai i berau[10].
Wykazuje silne wpływy słownictwa jawajskiego[1][11]. W porównaniu do literackiego języka malajskiego cechuje się konserwatywną morfologią[4].
Jest zapisywany alfabetem łacińskim[12]. Dawniej wykorzystywano pismo jawi[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Banjar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Bandżarowie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05].
- ↑ Hapip, Kawi i Noor 1981 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d Adelaar i in. 1996 ↓, s. 680.
- ↑ Hapip, Kawi i Noor 1981 ↓, s. 8, 13.
- ↑ Steinhauer 1994 ↓, s. 771.
- ↑ Collins 2006 ↓, s. 47.
- ↑ Robert A. Blust: The Austronesian Languages. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2009, s. 62, seria: Pacific Linguistics 602. ISBN 0-85883-602-5. OCLC 320478203. (ang.).
- ↑ Blust 2005 ↓, przyp. 11, s. 49.
- ↑ Collins 2022 ↓, 6. Malay in Other Settings. Cytat: [...] Along the east coast are varieties closely related to Banjarese, such as Upriver Kutai and Berau Malay.
- ↑ Tadmor 2003 ↓, s. 23–24.
- ↑ Durdje Durasid, Djantera Kawi: Bahasa Banjar Hulu. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1978, s. 3. OCLC 14069170. [dostęp 2023-11-13]. (indonez.).
- ↑ Oman Fathurahman: Filologi Indonesia: Teori dan Metode. Jakarta: Prenada Media, 2015, s. 128. ISBN 978-623-218-153-3. OCLC 1001307264. [dostęp 2022-09-07]. (indonez.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- K. Alexander Adelaar, David J. Prentice, Cornells D. Grijns, Hein Steinhauer, Aone van Engelenhoven: Malay: its history, role and spread. W: Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.): Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996, s. 673–693, seria: Trends in Linguistics. Documentation 13. DOI: 10.1515/9783110819724.2.673. ISBN 978-3-11-081972-4. OCLC 1013949454. [dostęp 2021-08-11]. (ang.).
- Robert Blust: The Linguistic Macrohistory of the Philippines: Some Speculations. W: Hsiu-chuan Liao, Carl R. Galvez Rubino (red.): Current Issues in Philippine Linguistics and Anthropology: Parangal Kay Lawrence A. Reid. Manila: Linguistic Society of the Philippines, 2005, s. 31–68. ISBN 971-780-022-7. OCLC 71352409. [dostęp 2023-03-06]. (ang.).
- James T. Collins: Malayic variants of eastern Borneo. W: Fritz Schulze, Holger Warnk (red.): Insular Southeast Asia: Linguistic and Cultural Studies in Honour of Bernd Nothofer. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 2006, s. 37–51. ISBN 978-3-447-05477-5. OCLC 85770625. [dostęp 2021-08-11]. (ang.).
- James T. Collins: The Geographic and Demographic Expansion of Malay. W: Salikoko S. Mufwene, Anna María Escobar (red.): The Cambridge Handbook of Language Contact. T. 1: Population Movement and Language Change. Cz. 3: Language Spread. Cambridge: Cambridge University Press, 2022, s. 327–357, seria: Cambridge Handbooks in Language and Linguistics. DOI: 10.1017/9781316796146.016. ISBN 978-1-009-09864-9. OCLC 1330434857. (ang.).
- Abdul Djebar Hapip, Djantera Kawi, Basran Noor: Struktur bahasa Banjar Kuala. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1981. OCLC 64856270. [dostęp 2023-11-13]. (indonez.).
- Alfred F. Majewicz: Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989. ISBN 83-01-08163-5. OCLC 749247655.
- Hein Steinhauer. The Indonesian language situation and linguistics: Prospects and possibilities. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 150 (4), s. 755–784, 1994. DOI: 10.1163/22134379-90003070. ISSN 0006-2294. OCLC 6015306165. JSTOR: 27864615. (ang.).
- Uri Tadmor: Final /a/ mutation: a borrowed areal feature in western Austronesian languages. W: John Lynch (red.): Issues in Austronesian Historical Phonology. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2003, s. 15–36, seria: Pacific Linguistics 550. DOI: 10.15144/PL-550.15. ISBN 0-85883-503-7. OCLC 60341160. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Banjar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-12-25] (ang.).
- Banjar language. Global Recordings Network. [dostęp 2023-11-13]. (ang.).
- Banjarese language and alphabet. Omniglot. [dostęp 2023-11-13]. (ang.).