Karol Scheibler

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Romi (dyskusja | edycje) o 14:26, 25 lut 2021. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Karol Scheibler
Karl Wilhelm I Scheibler
{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia

1 września 1820
Monschau

Data i miejsce śmierci

13 kwietnia 1881
Łódź

Miejsce spoczynku

Stary Cmentarz w Łodzi

Zawód, zajęcie

fabrykant

Miejsce zamieszkania

Pałac Karola Scheiblera

Narodowość

niemiecka

Majątek

14 mln rubli

Małżeństwo

Anna Scheibler

Dzieci

Matylda Zofia
Adela Maria
Emma Paulina
Karol Wilhelm jr.
Leopold
Emil Eugeniusz
Feliks Emil Karol

podpis
Odznaczenia
Order św. Stanisława – II klasy
Multimedia w Wikimedia Commons
Księży Młyn Scheiblera, widok archiwalny
Budynek przędzalni na Księżym Młynie – widok współczesny

Karol Wilhelm Scheibler (ur. 1 września 1820 w Montjoie w Nadrenii, zm. 13 kwietnia 1881 w Łodzi)[1] – jeden z największych łódzkich przemysłowców.

Życiorys

Pochodził ze starej rodziny niemieckiej z Nadrenii wyznania ewangelicko-augsburskiego mającej swój rodowód sięgający końca XV w.[2]. Jego ojciec posiadał fabrykę sukna w Niemczech. Scheibler uczył się zawodu w Anglii, a następnie praktykował w Belgii, Francji, Szkocji, Holandii i Austrii.

W 1838 roku został dyrektorem przędzalni w fabryce swojego wuja, Gustawa Pastora w Verviers, a rok później został zatrudniony w fabryce Johna Cockerilla (jeden z największych producentów maszyn włókienniczych w Europie) w Liège, w której zdobył praktykę techniczną i menedżerską jako przedstawiciel firmy w wielu krajach europejskich[2]. W 1842 roku otworzył przedstawicielstwo kilku firm angielskich zajmujące się sprzedażą maszyn włókienniczych i osiadł w Bad Vöslau pod Wiedniem[1].

W czasie Wiosna LudówWiosny Ludów w1848 musiał opuścić AustriaAustrię wyjechał do Królestwa Polskiego. Został dyrektorem przędzalni bawełny u swego wuja Fryderyka Schloessera w Ozorkowie[2]. W 1852 założył w Łodzi spółkę, która miała importować maszyny włókiennicze, ale następnie uruchomił przędzalnię bawełny. W rozpoczęciu samodzielnej kariery przemysłowca pomógł mu bogaty ożenek w 1854 z Anną Werner, córką właściciela fabryk sukna w Zgierzu i Ozorkowie oraz cukrowni w Leśmierzu. Posag żony przewyższał dwukrotnie jego własne oszczędności[3]. Zgromadzone w ten sposób sumy, wsparte kredytami, pozwoliły na otworzenie w 1855 pierwszej fabryki – w pełni zmechanizowanej przędzalni bawełny na 5740, a od 1856 na 18 000 wrzecion[3]. Wkrótce wybudował dwie tkalnie oraz wykończalnię. Inwestowanie w najnowocześniejsze ówcześnie maszyny i nowinki techniczne pozwoliły mu na zajęcie miejsca lidera w przemyśle bawełnianym Królestwa Polskiego[4].

Przewidział kryzys na rynku bawełnianym, spowodowany wojną secesyjną w Stanach Zjednoczonych. Na przełomie lat 50. i 60. zamówił w USA dużą ilość bawełny, będącej podstawowym surowcem dla łódzkich fabryk włókienniczych. Kiedy dostawy bawełny, w wyniku wojny, zostały ograniczone Scheibler miał wystarczająco dużo surowca, by produkować wtedy, kiedy inni zamykali fabryki[3]. Miał tak wielkie zapasy, że wystarczały one nie tylko na produkcję własną, ale również na sprzedaż przędzy po trzykrotnie wyższej cenie[4][5].

Karol Scheibler swoją działalnością rozpoczął nową epokę w dziejach przemysłowej Łodzi, zapewnił jej czołowe miejsce w Europie w dziedzinie przemysłu włókienniczego. Był twórcą wielkiego imperium przemysłowego, na które składał się zespół tzw. Centrali przy Wodnym Rynku (obecnie plac Zwycięstwa), kompleks Księżego Młyna oraz zabudowa biegnąca wzdłuż obecnej ul. ks. bpa W. Tymienieckiego i sięgająca ul. Piotrkowskiej o łącznej powierzchni około 500 ha[4]. W końcu XIX w. Scheibler umcnił się na pozycji lidera w przemyśle włókienniczym w Łodzi i Królestwie Polskim[6].

Z małżeństwa z Anną z Wernerów miał siedmioro dzieci:

Dbając o rozwój przemysłu, pamiętał też zawsze o swoich współobywatelach. Zarówno sam Karol Scheibler, a po jego śmierci wdowa po nim, Anna z Wernerów, jak i syn Karol Wilhelm, córka i zięć – Matylda i Edward Herbstowie, łożyli olbrzymie sumy na budowę potrzebnych miastu gmachów: szkół, szpitali, kościołów, wspierali wszelkiego rodzaju charytatywne akcje[4].

W marcu 1879 roku car Aleksander II nadał mu Order Świętego Stanisława II klasy za usługi okazane towarzystwu opieki nad żołnierzami ranionymi i chorymi[9].

Wartość majątku, jakim dysponował u schyłku życia, wynosiła ponad 14 milionów rubli[10]. Takiej fortuny na ziemiach polskich nie dorobił się żaden inny ówczesny przemysłowiec[11].

Pochowany został w części ewangelickiej na Starym Cmentarzu w Łodzi przy ul. Ogrodowej, w Kaplicy Scheiblerów, której fundatorką była żona Anna[4].

Na jego osobie Władysław Reymont wzorował postać Hermana Bucholca w swojej powieści Ziemia obiecana.

Zobacz też

Kaplica Scheiblera, fotografia Bronisława Wilkoszewskiego, koniec XIX wieku

Przypisy

  1. ↑ a b Ilustrowany przewodnik po Łodzi i okolicach: z planem miasta i mapką okolic. polona.pl. [dostęp 2016-04-25].
  2. ↑ a b c Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 18.
  3. ↑ a b c Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 19.
  4. ↑ a b c d e Leszek Skrzydło: Rody fabrykanckie. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 36–37. ISBN 83-87522-23-6.
  5. ↑ Joanna Podolska: Łódź. Łódź: Galaktyka, 2006, s. 46–47. ISBN 83-87914-95-9.
  6. ↑ Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 21.
  7. ↑ Zbigniew Pustuła, Karol Wilhelm jr Scheibler [online], Internetowy Polski Słownik Biograficzny.
  8. ↑ Polska Akademia Dostępności – PAD, Łódzcy fabrykanci – Archiwum Państwowe w Łodzi [online], www.lodz.ap.gov.pl [dostęp 2017-04-15] (pol.).
  9. ↑ [bez autora]. Wiadomości urzędowe. „Tydzień”. Rok VII (nr 11), s. 1, 1879-03-16. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-13]. 
  10. ↑ Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 22.
  11. ↑ Piotrek D., Karol Scheibler [online], osadnicy.info [dostęp 2017-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-05].

Bibliografia

  • Dorota Berbelska i inni, Księży Młyn, wyd. I, Łódź: Urząd Miasta Łodzi, Wydział Strategii Miasta, 1998, ISBN 83-901168-1-2.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karol_Scheibler&oldid=62440549”