Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Bereście

Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Bereście
obecnie kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy

752 z dnia 5.09.1964
kościół parafialny
Widok od wejścia
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Berest
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Bereście
Wezwanie	Matki Bożej Nieustającej Pomocy (obecnie) Świętych Kosmy i Damiana (poprzednio)
Historia Data zakończenia budowy 1842 Poprzednie wyznanie Kościół Greckokatolicki w Polsce do 1947 r.
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno
Położenie na mapie gminy Krynica-Zdrój Berest, cerkiew
Położenie na mapie Polski Berest, cerkiew
Położenie na mapie województwa małopolskiego Berest, cerkiew
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Berest, cerkiew
49°30′09″N 20°58′17″E

Wnętrze

Cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Bereście – dawna drewniana cerkiew greckokatolicka zbudowana w 1842, znajdująca się w miejscowości Berest.

Po 1947 zamieniona na kościół rzymskokatolicki i od 1951 pełni funkcję kościoła parafialnego pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Cerkiew znajduje się na Szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim.

Opis

Jest to cerkiew łemkowska, typ północno-zachodni, wariant młodszy, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: prezbiterium zamknięte trójbocznie, szersza kwadratowa nawa i prostokątny babiniec. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z lekko nadwieszoną pseudoizbicą. Słupy wieży obejmują zachodnią część babińca. Wokół wieży zachata. Wszystkie ściany pobite są gontem, jedynie izbica jest odeskowana pionowo, a łączenia desek zakryto wąskimi listwami.

Nad nawą dach namiotowy z jednym uskokiem w dolnej części, nad wieżą dach namiotowy bez załamań. Nad zachodnią częścią prezbiterium, przylegającą do nawy dach kalenicowy, przechodzący płynnie w dach namiotowy z jednym załamaniem nad wschodnią częścią prezbiterium, krótki dach kalenicowy nad częścią babińca, której nie obejmuje wieża. Wszystkie dachy kryte blachą. Nad wszystkimi częściami jednolite ośmioboczne hełmy baniaste z latarniami pozornymi i żelaznymi krzyżami.

• 
  Elewacja północna
• 
  Widok od prezbiterium
• 
  Elewacja południowa

Wewnątrz nad nawą i prezbiterium stropy z fasetami, w babińcu strop płaski. Na ścianach polichromia ornamentalna i figuralna z 1922 r. (w prezbiterium) i 1928 r. (nawa i babiniec). Między prezbiterium a nawą kompletny ikonostas, zbudowany w XIX w. z wykorzystaniem ikon pochodzących z XVII i XVIII w. W prezbiterium XIX w. ołtarz z wprawionymi w boczne ściany skrzyni ołtarzowej XVII-wiecznymi ikonami. W nawie barokowe ołtarze boczne z XVIII w. W północnym słynąca łaskami ikona Opieki Bogurodzicy (Pokrow) z 1721 r., która do 1928 r. znajdowała się w cerkwi w Izbach. Na ścianach kilka innych zabytkowych ikon.

Wokół cerkwi kamienny mur. Na linii cerkwi drewniana bramka z daszkiem namiotowym i hełmem takim samym, jak nad cerkwią. Na zewnątrz muru współczesna, drewniana dzwonnica wykonana w 2003 r. według projektu Zygmunta Lewczuka, nawiązująca proporcjami i baniastym hełmem do samej cerkwi.

Bibliografia

• Ryszard Brykowski: Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986;
• PawełP. Kutaś PawełP., Berest. Cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana, Zakrzów: Wydawnictwo PROMO, 2013, ISBN 978-83-60941-34-8, OCLC 909998037 .brak strony (książka)
• Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku (zbior.), wyd. Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997;
• M. i A. Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat, Rewasz, Pruszków, 2003.