Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu
1200/66 z dnia 18.02.1970 r.[1]
kościół filialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Kędzierzyn-Koźle

Adres

ul. Wojciecha Czerwińskiego 5
47-200 Kędzierzyn-Koźle

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej w Kędzierzynie-Koźlu

Wezwanie

Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Położenie na mapie Kędzierzyna-Koźla
Mapa konturowa Kędzierzyna-Koźla, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu”
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego
Mapa konturowa powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu”
Ziemia50°19′58,87″N 18°08′50,84″E/50,333019 18,147456
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu – kościół filialny parafii rzymskokatolickiej św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej w Kędzierzynie-Koźlu, w województwie opolskim, należący do dekanatu Koźle diecezji opolskiej, mający status obiektu zabytkowego, który został zbudowany w latach 1751–1753 z cegły, w stylu barokowym. Fasada z wejściem głównym usytuowana jest od ulicy Wojciecha Czerwińskiego[2].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Wejście do świątyni
Wnętrze kościoła

Kościół orientowany w stylu barokowym o przybliżonych wymiarach 29 m × 14 m składa się z prostokątnej nawy głównej z prezbiterium zamkniętym ścianą prostą oraz wejściem głównym w elewacji południowo-zachodniej[3]. Przedłużenie prezbiterium stanowią dwie prostokątne zakrystie[3]. Kościół jest murowany z cegły, otynkowany, ze ścianami o dekoracji ramowej, nakryty dachem dwuspadowym, kryty dachówką[1]. Elewacja południowo-zachodnia z wejściem bocznym usytuowanym od ulicy Bolesława Limanowskiego jest trójosiowa i trójkondygnacyjna na wysokim cokole, z podziałem podkreślonym gzymsami i pilastrami[3]. Wejście główne znajduje się w osi środkowej, zamknięte jest u góry łukiem odcinkowym, które po bokach ujęte jest ustawionymi skośnie, boniowanymi pilastrami i zwieńczone trójkątnym naczółkiem[3]. W drugiej kondygnacji (w osi środkowej) znajduje się prostokątny, zamknięty łukiem podwieszonym, otwór okienny[3]. W osiach bocznych znajdują się hemisferycznie zamknięte nisze z cokołami, w których pierwotnie najprawdopodobniej stały figury świętych[3]. Trzecią kondygnację stanowi zwieńczenie w formie falistego szczytu ze znajdującym się pośrodku otworem okiennym ujętym parami skośnie ustawionych pilastrów[3]. Pięć otworów okiennych w elewacji południowo-wschodniej i trzy w elewacji północno-zachodniej mają kształt wydłużonego prostokąta zamkniętego łukiem podwieszonym[3]. Prezbiterium oddzielone jest szerokim gurtem, nakryte sklepieniem żaglastym, a nawa i zakrystie nakryte są sklepieniami kolebkowymi z lunetami[3]. Ściany artykułowane są przyściennymi filarami i parami płaskich pilastrów dźwigających wydatny gzyms[3]. Na sklepieniu znajduje się dekoracja malarska (polichromia) wykonana przez Josefa Antona Ernsta Beyera (Bawarskiego) z Opawy w 1767 roku, umieszczona w malowanej ramie o skomplikowanym wykroju[3][4]. Na tle iluzjonistycznej architektury ukazana została starotestamentalna scena biblijna przedstawiająca króla Aswerusa i królową Esterę[4]. Estera stoi przed obliczem starego króla z siwą brodą w otoczeniu jego straży przybocznej. Jego ręka wykonuje gest przychylności, by ta wyraziła swą prośbę, o czym informuje widniejąca przy ramie malowidła na dwóch szarfach u góry i u dołu łączona łacińska inskrypcja (Est 7, 3)[5]:

DONA MIHI POPULUM MEUM

PRO QUO OBSECRO. ESTHER 7

XVIII wieczne tabernakulum zdobi rzeźba Baranka eucharystycznego i płaskorzeźba ukrzyżowania[6]. W ołtarzu nad tabernakulum umieszczono obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (kopia obrazu Beyera, znajdującego się w Jemielnicy), który namalował w latach 20. XX wieku artysta wrocławski Brabant[6][4]. Na obrazie ukazano Maryję z widzenia pochodzącego z Apokalipsy św. Jana (Ap 12, 1):

Potem wielki znak się ukazał na niebie: Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu.

Maryja w otoczeniu aniołów, z których jeden z lewej strony trzyma białą lilię (znak czystości), wskazuje spojrzeniem i małym palcem wyciągniętej lewej ręki na Ducha Świętego ukazanego w postaci gołębicy. Nad obrazem widoczne są głowy trzech aniołów, od których rozchodzą się złociste promienie (odwołujących się do symbolu Trójcy Świętej). Przy tabernakulum oraz u góry ołtarza po obu stronach malowidła umieszczono na stylizowanych wspornikach nad parami półkolumn figury aniołów. Na wejściami do zakrystii znajdują się figury świętych i doktorów Kościoła: św. Bonawentury z Bagnoregio (z lewej) i św. Augustyna z Hippony (z prawej). Ponadto na ścianach świątyni umieszczono kilka obrazów o tematyce religijnej, a pod chórem kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Blisko tego obrazu znajduje się tablica pamiątkowa z listą ofiarodawców renowacji w 2010 obrazów jakie znajdują się w kościele.

Murowany chór muzyczny wsparty został na arkadach filarowych[6]. W kościele zainstalowano w 1935 roku organy firmy Rieger (na tabliczce napis: Opus 2677 Rieger), wyposażone w 17 głosów o dwóch manuałach, dwusekcyjne piszczałki prospektowe, pneumatyczne traktury, wiatrownice stożkowe i rezerwuar (miech pływakowy)[7][8].

Historia[edytuj | edytuj kod]

W święto Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w 1431 roku książęta: Konrad VII Biały, Konrad V Kącki i Konrad VIII Młody, rycerz zakonu krzyżackiego, przy współudziale miejscowego rycerstwa oraz kozielskich mieszczan erygowali klasztor franciszkanów w Koźlu[6]. W XVII w. miejsce obserwantów zajęli franciszkanie konwentualni[6]. W lutym 1741 roku Koźle przejęli we władanie Prusacy[6]. Natychmiast przystąpiono do przebudowy twierdzy kozielskiej[6]. Na początku grudnia 1743 roku przybył z Nysy do Koźla inżynier wojskowy Petri, który miał sporządzić plan robót fortecznych[6]. Zgodnie z tym planem kościół i klasztor franciszkanów musiały być zniszczone[6]. Dlatego też budowniczy twierdzy gen. inż. Gerhard Cornelius van Wallrawe, w imieniu władz pruskich, nabył od Jana Polatzka dom przy ul. Garncarskiej (wówczas Töpfergasse) za 62 guldeny, który przekazano franciszkanom w zamian za zabrany klasztor[9][6]. Zaczęto adaptację budynku na potrzeby zakonne oraz budowę kościoła, który budowano w latach 1751–1753 według projektu Johanna Heintze[10][6]. 3 grudnia 1810 roku, w okresie sekularyzacji, klasztor został zlikwidowany, a kościół zmienił swoje przeznaczenie[11]. Od 4 stycznia 1819 roku początkowo był użytkowany jako arsenał i stajnia, a następnie jako magazyn[12][3]. W 1926 roku oba budynki zostały zakupione za 8000 marek przez tutejszą parafię św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej[12][3]. Ponowne poświęcenie kościoła po wcześniejszej restauracji wnętrza za około 100 000 marek odbyło się 30 maja 1930 roku i od tej pory świątynia pełni funkcję kościoła filialnego[12]. Kościół był dwa razy poważnie zniszczony, podczas II wojny światowej w 1945 roku (dach i sklepienia) oraz podczas powodzi, jaka nawiedziła miasto w 1997 roku (przyziemie)[3]. Po wojnie, podczas remontu kościoła zmianie uległ wystrój wnętrza. Usunięto zabytkową ambonę z baldachimem, jakie znajdowały się przy ścianie północno-zachodniej. Zamalowano dwie polichromie, jakie znajdowały się na sklepieniu kościoła oraz nad ołtarzem, a ponadto zamurowano dwie nisze nad wejściami do zakrystii oraz usunięto z nich postawione tam figury świętych: św. Barbary i św. Franciszka z Asyżu.

Pochowani w krypcie kościoła[edytuj | edytuj kod]

Pod posadzką kościoła znajduje się nieudostępniona krypta grobowa, w której pochowani są niemieccy proboszczowie parafii, o której informuje specjalna niemieckojęzyczna tablica pamiątkowa znajdująca się na ścianie północno-zachodniej pod chórem.

Lista pochowanych kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu[12]
Lp. Osoba Uwagi
1. ks. Karl Kollar (1846–1930)[13] niemiecki duchowny rzymskokatolicki, proboszcz i radca duchowny parafii
2. ks. Hugo Piegsa (1876–1929)[14] niemiecki duchowny rzymskokatolicki, proboszcz parafii
3. ks. Georg Thielmann (1862–1926)[14] niemiecki duchowny rzymskokatolicki, proboszcz parafii

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 30 [dostęp 2013-03-02].
  2. ↑ Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kędzierzynie-Koźlu (mapa) 1:1500 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2022-02-21].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Aleksandra Ziółkowska, Kościół pw. Wniebowzięcia NMP [online], zabytek.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-10-27].
  4. ↑ a b c Barokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Koźlu na starych zdjęciach Narodowego Archiwum Cyfrowego [online], lokalna24.pl, 4 stycznia 2022 [zarchiwizowane z adresu 2022-02-21].
  5. ↑ Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 59.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Zyta Zarzycka, Historia kozielskich świątyń [online], k-k.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-06-05].
  7. ↑ Kościół Wniebowzięcia NMP Kędzierzyn-Koźle (opolskie) [online], musicamsacram.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-02-21].
  8. ↑ Poźniak 2014 ↓, s. 97–98.
  9. ↑ Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 51.
  10. ↑ Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 53.
  11. ↑ Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 55.
  12. ↑ a b c d Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 57.
  13. ↑ Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 141–142.
  14. ↑ a b Gröger i Jureczko 2004 ↓, s. 142.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Kędzierzynie-Koźlu&oldid=72438879”