Księga Powtórzonego Prawa
Księga Powtórzonego Prawa [Pwt] (hebr. דברים Dwarim, słowa; gr. Δευτερονόμιον, Powtórzone Prawo; łac. Deuteronomium) – ostatnia, piąta księga Tory. Zawiera między innymi przepisy prawa, które Bóg podyktował Mojżeszowi na górze Horeb (tzw. kodeks deuteronomiczny), poprzedzone Dekalogiem. W księdze tej umieszczony jest również hymn Mojżesza. Księga Powtórzonego Prawa kończy się śmiercią Mojżesza i wkroczeniem Izraelitów do Ziemi Obiecanej. Dalsze wydarzenia opisuje Księga Jozuego. Przepisy prawne z Księgi Powtórzonego Prawa uważane są za najstarszą część Pięcioksięgu.
Treść Księgi Powtórzonego Prawa
[edytuj | edytuj kod]- Pierwsza mowa Mojżesza
- rozkaz opuszczenia Synaju
- ustanowienie sędziów
- w Kadesz-Barnea
- wysłanie zwiadowców
- bunt ludu i kara
- nieskuteczna wyprawa
- ostrzeżenia dotyczące Edomitów, Moabitów i Ammonitów
- zwycięstwo nad Sichonem
- wojna z Ogiem, królem Baszanu
- podział Zajordania
- zarządzenia Mojżesza
- zachowanie przykazań mądrością
- o unikaniu bałwochwalstwa
- odstępstwo powodem utraty ziemi
- wielkość Bożego wybrania
- Miasta Ucieczki
- Druga mowa Mojżesza
- Dziesięcioro Przykazań
- Mojżesz pośrednikiem
- miłość Boga
- Izrael narodem wybranym
- wybranie dowodem umiłowania Bożego
- potęga Boga Jahwe
- próba na pustyni
- zwycięstwo darem Boga
- bałwochwalstwo na Synaju
- modlitwa Mojżesza z powodu występków Izraela
- Arka Przymierza, wybór Lewiego
- obrzezanie serca
- Boże miłosierdzie
- błogosławieństwo w Palestynie
- Kodeks deuteronomiczny
- miejsce kultu
- ofiary, dziesięciny i ubój
- kult kananejski
- bałwochwalstwo inne zabobonne praktyki
- podział zwierząt na czyste i nieczyste
- roczne dziesięciny
- dziesięciny trzyletnie
- rok szabatowy
- pierworodne ze zwierząt
- Święto Pesach
- Święto Tygodni
- Święto Namiotów
- pielgrzymki
- sędziowie
- nadużycia w zakresie kultu
- sądy lewickie
- królowie
- kapłani-lewici
- kulty potępione
- prawo zemsty i miasta ucieczki
- słupy graniczne
- świadkowie i prawa odwetu
- wojna
- zdobywanie miast
- przypadek nieznanego mordercy
- małżeństwo i rodzina
- kara powieszenia
- znaleziona zguba
- świętość małżeństwa
- wyłączenie ze społeczności Izraela
- czystość obozu Izraelitów
- rozwód
- ochrona słabych
- chłosta
- dobroć dla zwierząt
- prawo lewiratu
- przyzwoitość
- chciwość w handlu
- wypędzenie Amalekitów
- pierwociny
- dziesięciny trzeciego roku
- Spisanie Prawa
- Błogosławieństwa i przekleństwa
- Trzecia mowa Mojżesza
- przekleństwo za występki
- pomoc Boga a niewdzięczność ludu
- wierność wobec przymierza
- powrót z niewoli
- dwie drogi
- Ostatnie polecenia Mojżesza
- Hymn Mojżesza
- Zapowiedź śmierci Mojżesza
- Błogosławieństwa Mojżesza
- Śmierć Mojżesza
Historia kompozycji
[edytuj | edytuj kod]W 1806 roku Wilhelm Martin Leberecht de Wette zauważył, że przepisy prawne i kultowe z rozdziałów 12-26 Księgi Powtórzonego Prawa odpowiadają reformie króla Jozjasza, datowanej na 622 rok p.n.e. i opisanej w rozdziale 23 2 Księgi Królewskiej. De Wette uznał, że księga powstała dla uzasadnienia centralizacji państwa i ustanowienia wyłącznego kultu jerozolimskiego boga Jahwe[1][2]. W XX wieku zauważono, że tekst przymierza, jakie Bóg zawarł z Mojżeszem, wzorowany był na ówczesnych traktatach asyryjskich[3].
Księga była później rozbudowywana o kolejne elementy - dodano do niej między innymi Dekalog. Jej bezpośrednią kontynuację stanowi Księga Jozuego. Księgi od Powtórzonego Prawa do Drugiej Księgi Królewskiej tworzą tak zwaną "historię deuteronomistyczną", napisaną przez autorów o zbliżonym stylu i światopoglądzie. Przedmiotem kontrowersji pozostaje, czy historia deuteronomistyczna powstawała niezależnie od pozostałych ksiąg Pięcioksięgu (zwanych też Tetrateuchem, a więc Czteroksięgiem) aż do momentu ostatecznej redakcji Tory (jak chciał Martin Noth)[4][5].
Teologia deuteronomiczna
[edytuj | edytuj kod]Teologia deuteronomiczna ukształtowała się prawdopodobnie pod wpływem proroków z królestwa północnego.[6] W centrum Księgi Powtórzonego Prawa stoi przymierze, jakie Bóg zawarł z Mojżeszem na górze Horeb (przez późniejszych autorów Pięcioksięgu zwanej górą Synaj). Przymierze ma charakter warunkowy: Bóg będzie stał po stronie Żydów tak długo, jak będą przestrzegać jego prawa i bilateralny. W rezultacie pierwsi prorocy okresu wygnaniowego tłumaczyli niewolę babilońską właśnie złamaniem przymierza.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jean-Louis Ska: Introduction to Reading the Pentateuch. Winona Lake, Indiana: Eisenbraus, 2006. ISBN 978-1-57506-122-1.
- John Van Seters: The Pentateuch. A Social-Science Commentary. London-New Dehli-New York-Sydney: Bloomsbury, 2015. ISBN 978-0-56765-879-1.
