Lublin R.XII
 Prototyp samolotu Lublin R.XII | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
górnopłat o konstrukcji mieszanej |
| Załoga |
2–3 |
| Historia | |
| Data oblotu |
jesień 1930 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
11,5 m |
| Długość |
7,62 m |
| Wysokość |
2,36 m |
| Powierzchnia nośna |
18,54 m² |
| Masa | |
| Własna |
504 kg |
| Użyteczna |
325 kg |
| Startowa |
829 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
156 km/h |
| Prędkość przelotowa |
135 km/h |
| Prędkość minimalna |
73 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
4,3 m/s |
| Pułap |
4750 m |
| Zasięg |
550 km |
| Dane operacyjne | |
Lublin R.XII (LR-12) – polski samolot sportowy marki Lublin w układzie górnopłatu z lat 30. XX wieku, konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Prototyp został oblatany jesienią 1930 roku, jednak z powodu dużej masy i niższych od zakładanych osiągów nie podjęto jego produkcji seryjnej. Lublin R.XII był pierwszym i jedynym samolotem sportowym zaprojektowanym i zbudowanym w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na początku lat 30. XX wieku, w związku z rozwojem w II Rzeczypospolitej lotnictwa sportowego, w wielu polskich wytwórniach lotniczych powstały projekty samolotów tej klasy[1]. W połowie 1929 roku w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie powstał na zamówienie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej projekt samolotu sportowego konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego[2][3]. Zamówienie to było rezultatem dążenia kierownictwa LOPP do ujednolicenia szkolenia lotniczego w oparciu o sprzęt wyprodukowany w krajowych wytwórniach oraz popierania rozwoju sportu lotniczego[3]. Rozwiązania konstrukcyjne oznaczonego Lublin R.XII (LR-12) samolotu bazowały na zbudowanym na początku 1930 roku samolocie pasażerskim Lublin R.XI, a jego dokumentacja techniczna opracowana została przez inżynierów Jerzego Teisseyre i Mariana Bartolewskiego[1][4][a]. Budowa prototypu rozpoczęła się na początku 1930 roku i trwała do wiosny[4][5].
Prototyp, ze znakami rejestracyjnymi SP-AFB, został oblatany jesienią 1930 roku na fabrycznym lotnisku w Lublinie przez pilota Władysława Szulczewskiego[1][4][b]. Samolot miał znacznie większą masę własną niż projektowana, co pociągnęło za sobą spadek osiągów[1][4]. Z powodu przekroczenia dopuszczalnej masy nie dopuszczono go do udziału w III Krajowym Konkursie Awionetek[1][6]. Pilotowany przez płk Jerzego Kossowskiego R.XII wziął udział jedynie w dniach 30 stycznia – 1 lutego 1931 roku w I Lubelsko-Podlaskich Zimowych Zawodach Lotniczych (poza konkursem)[1][4]. Po odbyciu jeszcze kilku lotów samolot stał przez kilka lat nieużywany w hangarze macierzystych zakładów, po czym został skasowany[1][6].
Lublin R.XII był pierwszym (i jedynym) samolotem sportowym zaprojektowanym i zbudowanym w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz[1][6].
Opis konstrukcji i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]
Lublin R.XII był jednosilnikowym, dwu- lub trzymiejscowym samolotem sportowym o konstrukcji mieszanej, w układzie wolnonośnego górnopłatu[1][7]. Kadłub o przekroju prostokątnym tworzyła kratownica ze spawanych rur stalowych, kryta płótnem[1][8]. Konstrukcja sekcji tylnej wzmocniona była drutem fortepianowym[9]. Kabina załogi dwumiejscowa, zakryta, z drzwiami z obu stron kadłuba, z miejscami obok siebie; wyposażona była w podwójne sterownice składające się z pedałów steru kierunku i umieszczonego centralnie pojedynczego wolantu, przekładanego przed lewy lub prawy fotel[1][9]. Do kabiny tylnej, gdzie było miejsce na opcjonalny trzeci fotel lub bagaż, prowadziły drzwi umieszczone z lewej strony kadłuba[1][9].
Płat o obrysie eliptycznym, dwudźwigarowy, niedzielony, konstrukcji drewnianej, kryty sklejką[1][7]. Skrzydło miało rozpiętość 11,5 metra i powierzchnię nośną 18,54 m², a do kadłuba było zamocowane przy pomocy czterech sworzni[1][9]. Współczynnik grubości cięciwy wynosił 17%, a współczynnik kształtu wynosił 7[10]. Na płatach umieszczono niekompensowane lotki o wąskiej cięciwie[9]. Obciążenie powierzchni wynosiło 44,7 kg/m²[1].
Długość samolotu wynosiła 7,62 metra, a wysokość 2,36 metra[1][9]. Masa własna płatowca wynosiła 504 kg, masa użyteczna 325 kg, zaś masa całkowita (startowa) 829 kg[1][9]. Usterzenie klasyczne, spawane z rur stalowych, kryte płótnem, z przestawialnym w locie statecznikiem poziomym[1][9]. Statecznik pionowy pokryty był sklejką i usztywniony cięgnami z drutu, a statecznik poziomy pokryty był płótnem (z wyjątkiem wykonanej ze sklejki krawędzi natarcia) i usztywniony zastrzałami i drucianymi cięgnami[11]. Podwozie dwukołowe, trójgoleniowe, z zamocowanymi do przednich dźwigarów skrzydeł amortyzatorami olejowo-powietrznymi firmy Aerol[1][11]. Z tyłu znajdowała się wykonana z blachy duralowej płoza ogonowa, amortyzowana sznurem gumowym[1][11].
Napęd stanowił chłodzony powietrzem 5-cylindrowy silnik gwiazdowy Armstrong Siddeley Genet o mocy nominalnej 59 kW (80 KM) przy 2200 obr./min, mocy startowej 65 kW (88 KM) i masie 95 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące Szomański[1][9]. Średnica wykonanego z siedmiu warstw drewna jesionowego śmigła wynosiła 1830 mm, a jego skok 1230–1290 mm; krawędź natarcia okuta była blachą[12]. Łoże silnika wykonane zostało ze spawanych rur stalowych, osłona silnika z blachy aluminiowej[1][6]. Silnik oddzielony był od reszty kadłuba ścianą przeciwogniową[7]. Obciążenie mocy wynosiło 9,4 kg/KM[1][9]. Zbiornik paliwa zabudowany był w skrzydle, nad kokpitem[7][9][c].
Prędkość maksymalna na poziomie morza wynosiła 156 km/h, prędkość przelotowa 135 km/h, zaś prędkość minimalna 73 km/h[1][9]. Przelotowe zużycie paliwa wynosiło 21 litrów/h[13]. Maszyna osiągała pułap 4750 metrów z prędkością wznoszenia wynoszącą 4,3 m/s[1][9]. Zasięg wynosił 550 km[1][9].
Malowanie[edytuj | edytuj kod]
Prototyp samolotu Lublin R.XII pomalowany był następująco: kadłub, osłona silnika, śmigło i usterzenie w kolorze kremowym, z wyjątkiem pomalowanych na ciemnoczerwono przodu, spodu i grzbietu kadłuba, krawędzi natarcia skrzydeł i usterzenia oraz pasów na kadłubie; skrzydło miało kolor czerwonokremowy, a na obu bokach kadłuba został namalowany konik polny[14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Identycznie podają Cynk 1971 ↓, s. 294 i Krawyciński 2023 ↓, s. 346. Natomiast Kronikapolska 1929 ↓, s. 303 i za nią Majewski 2009 ↓, s. 156 podają, że konstrukcja R.XII była rozwinięciem koncepcji R.X.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 294 podaje, że R.XII został oblatany wczesną wiosną 1931 roku.
- ↑ Glass 2004 ↓, s. 208 i Krawyciński 2023 ↓, s. 346 podają, że zbiornik paliwa znajdował się w kadłubie, za silnikiem.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Glass 2004 ↓, s. 208.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 294.
- ↑ a b Majewski 2009 ↓, s. 155.
- ↑ a b c d e Majewski 2009 ↓, s. 156.
- ↑ Kronikapolska 1930 ↓, s. 154.
- ↑ a b c d Krawyciński 2023 ↓, s. 346.
- ↑ a b c d Pawłowicz 1958 ↓, s. 8.
- ↑ Majewski 2008 ↓, s. 37.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Cynk 1971 ↓, s. 295.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 294–295.
- ↑ a b c Krawyciński 2023 ↓, s. 347.
- ↑ Krawyciński 2023 ↓, s. 353.
- ↑ Glass 2004 ↓, s. 207.
- ↑ Krawyciński 2023 ↓, s. 348.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893–1939. London: Putman & Company Limited, 1971. ISBN 0-370-00085-4.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 1. Sandomierz: Stratus, 2004. ISBN 83-916327-8-4.
- Aleksander Krawyciński: Lotniczy Lublin. Wyd. 3. Lublin: Fundacja Lotniczy Lublin, 2023. ISBN 978-83-963154-6-0.
- Kronika polska. „Młody Lotnik”. Nr 12. VI, 1929. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- Kronika polska. „Młody Lotnik”. Nr 5–6. VII, 1930. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- Mariusz Wojciech Majewski: Przemysł lotniczy w Lublinie 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2009. ISBN 978-83-61529-31-6.
- Mariusz Wojciech Majewski: Samoloty i zakłady lotnicze II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2008. ISBN 978-83-922944-5-0.
- Feliks Pawłowicz. Samolot turystyczny Lublin R-XII. „Skrzydlata Polska”. Nr 35, 1958. Wydawnictwa Komunikacyjne.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Sylwetka samolotu Lublin R.XII w serwisie samolotypolskie.pl. samolotypolskie.pl. [dostęp 2024-02-29]. (pol.).
- Sylwetka samolotu Lublin R.XII w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2024-02-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-12-07)]. (ros.).
