Michał Oczapowski

Michał Oczapowski
	; Michał Oczapowski – grafika stworzona przez Maksymiliana Fajansa
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1788 ; Pociejki
Data i miejsce śmierci	9 stycznia 1854 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Wawrzyszewski
Zawód, zajęcie	agronom
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Michał Oczapowski (ur. 11 maja 1788 w Pociejkach koło Nowogródka, zm. 9 stycznia 1854 w Warszawie) – polski agronom, profesor Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, pionier doświadczalnictwa rolniczego, teoretyk rolnictwa^[1].

Rodzina

Jego braćmi byli: Jan i Antoni Oczapowscy. Jego synem był Józef Bohdan Oczapowski, przedstawiciel nauki administracji i prawa administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego do 1876.

Życiorys

Absolwent gimnazjum w Słucku. Ukończył studia matematyczno-fizyczne na uniwersytecie w Wilnie w 1812 w stopniu doktora. W latach 1812–1819 administrował dobrami barona Rönne na Litwie i w Królestwie Polskim. Wprowadził tam nowoczesną gospodarkę rolną oraz zniósł pańszczyznę. Jednocześnie ogłaszał pierwsze prace naukowe w „Dzienniku Wileńskim”. Prowadząc starania o objęcie Katedry Gospodarstwa Wiejskiego na uniwersytecie w Wilnie (wakującej od 1803), odbył w latach 1819–1822 podróż naukową do Niemiec (studia m.in. u A. Thaera w Moglin), Holandii, Francji i Anglii. Od 1822 był profesorem rolnictwa na uniwersytecie w Wilnie do chwili jego zamknięcia w 1832. W tym czasie obok wykładów uniwersyteckich prowadził doświadczenia rolnicze w majątkach należących do uniwersytetu, ogłosił liczne prace naukowe i podręczniki z różnych gałęzi rolnictwa (propagujące m.in. racjonalną uprawę i przeróbkę lnu i konopi).

Dzięki jego staraniom uruchomiono w Warszawie drugą w Europie (po Rothemstead w Anglii) stację doświadczalną uprawy roślin pod nazwą Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa znajdującą się na Marymoncie^[2]. W latach 1836–1853 był dyrektorem tej instytucji. Powszechnie uznawany za prekursora rozwoju nowoczesnego rolnictwa na ziemiach polskich. Członek – korespondent Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (1846-1854)^[3].

Upamiętnienie

Od 1962 na warszawskich Bielanach jest ulica jego imienia.
W 1974 na sesji naukowej Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych PAN oraz Komitetu Ekonomii Rolniczej PAN złożono propozycję stworzenia Medalu im. Michała Oczapowskiego, którym byliby nagradzani wybitni naukowcy z dziedziny nauk rolniczych. Z okazji 200 rocznicy urodzenia Michała Oczapowskiego w 1988 na sesji Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych PAN wręczono pierwszy medal jego imienia^[4]^[5].
Był patronem Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Centralna Biblioteka Rolnicza w Warszawie nosiła jego imię.
W 1991 założona została Fundacja im. Michała Oczapowskiego.

Prace

Gospodarstwo wiejskie obejmujące w sobie wszystkie gałęzie przemysłu rolniczego teoretyczno-praktycznie wyłożone przez Michała Oczapowskiego (t. 1-12), Warszawa 1835-1857:
- T. 1. Agronomia, czyli Nauka o gruntach, ich własnościach, wpływie na nie zewnętrznych okoliczności, oraz o klasyfikacyi ich ekonomicznej dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 2. O nawozach zwierzęcych, roślinnych i mineralnych a mianowicie ich przyrodzeniu, przysposobieniu, użyciu i skuteczności dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 3. Uprawa mechaniczna gruntu wraz z opisaniem potrzebnych do tego narzędzi dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 4. Uprawa, czyli Rozmnażanie roślin w ogólności dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 5. Uprawa zbóż i roślin groszkowych dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 6. Uprawa roślin fabrycznych, czyli handlowych dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 7. Uprawa roślin okopowych i pastewnych wraz z nauką o łąkach i pastwiskach dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 8. Zasady ogólne hodowli bydląt domowych, a w szczególności chów owiec dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 9. Hodowla koni obejmująca w sobie poprawę ich, uszlachetnianie tudzież pielęgnowanie i utrzymanie tak w stadach jako też w gospodarstwie dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 10. Hodowla bydła rogatego i świń wraz z wykładem gospodarstwa nabiałowego, tuczenia i innych korzyści dla pożytku praktycznych gospodarzy.
- T. 11. Nauka ekonomii, czyli zarządu gospodarstwa. t. 1.
- T. 12. Nauka ekonomii, czyli zarządu gospodarstwa. t. 2.
Zasady chemii rolnej. 1818.
Zasady agronomii, czyli nauki o gruntach. Wilno 1819.
Zasady rolnictwa rozumowanego Albrechta Thaera. Wykład skrócony przez Michała Oczapowskiego. cz. 1, Wilno 1819.
Sposób klasyfikowania gruntów. 1825.
O roli jej uprawie i pielęgnowaniu roślin gospodarskich. Wilno 1825.
O nauce gospodarstwa wiejskiego w ogólności, a mianowicie: o potrzebie i pożytkach szkół praktycznych rolniczych. Warszawa 1834.
Uprawa buraków cukrowych podług najnowszych doświadczeń dla pożytku praktycznych gospodarzy. Warszawa 1837.
Rzut oka na teraźniejszy stan gospodarstwa w klimacie północnym. t. 1-2, Wilno 1828-1830.

Nagrody i odznaczenia

Za swoją służbę otrzymał odznaczenia^[4]:

Order Świętej Anny II klasy z koroną
Order Świętego Stanisława III klasy
(1846) otrzymał szlachectwo z herbem nazwanym Oczapowski.

Przypisy

↑ Iłowiecki 1981 ↓, s. 190.
↑ Iłowiecki 1981 ↓, s. 191.
↑ Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 562; 1851, s. 626; 1852, s. 611; 1853, s. 619; 1854, s. 635.
↑ ^a ^b Stanisław Mercik. Michał Oczapowski – prekursor nauk rolniczych w Polsce (1788-1854). „Postępy Nauk Rolniczych”. 5–6, s. 139–145, 2009. ISSN 0032-5547.
↑ Medal im. Michała Oczapowskiego na stronie Polskiej Akademii Nauk (dostęp 25.02.2024)

Bibliografia

Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
Biogram Michała Oczapowskiego w: Adam Mieczyński. Marymont pod Warszawą. „Tygodnik Ilustrowany”. 71, 7 maja 1869.
Jan Pająk, Michał Oczapowski Warszawa 1951.
Irena Godlewska, Michał Oczapowski Warszawa 1965.
Stanisław Brzozowski. Życie i działalność Michała Oczapowskiego. „Postępy Nauk Rolniczych”. R. 36(41), 1989. ISSN 0032-5547.
Leszek Malicki, Michał Oczapowski – prekursor nauk agrotechnicznych w Polsce. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.
Stanisław Moskal, Michał Oczapowski jako gleboznawca i chemik rolny. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.
Maria Radomska, Chów i hodowla zwierząt w pracach Michała Oczapowskiego. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989
Antoni Rutkowski, Oczapowski na tle rozwoju wiedzy i nauki rolniczej. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.
Zygmunt Wojtaszek, Poglądy Michała Oczapowskiego na organizację i ekonomikę rolnictwa. Postępy Nauk Rolniczych R. 36(41) 1989.

Linki zewnętrzne

Wanda Mierzecka: Biogram Michała Oczapowskiego na stronie Centralnej Biblioteki Rolniczej. [dostęp 2024-05-13].
Michał Oczapowski wspominany na stronie o Historii Ośrodka Nauk Rolniczych w Puławach. [dostęp 2014-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)].
Publikacje Michała Oczapowskiego w serwisie Polona.pl

[CITEREFIłowiecki1981190-1] Iłowiecki 1981 ↓, s. 190.

[CITEREFIłowiecki1981191-2] Iłowiecki 1981 ↓, s. 191.

[3] Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 562; 1851, s. 626; 1852, s. 611; 1853, s. 619; 1854, s. 635.

[prekursor-4] Stanisław Mercik. Michał Oczapowski – prekursor nauk rolniczych w Polsce (1788-1854). „Postępy Nauk Rolniczych”. 5–6, s. 139–145, 2009. ISSN 0032-5547.

[5] Medal im. Michała Oczapowskiego na stronie Polskiej Akademii Nauk (dostęp 25.02.2024)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Dyrektorzy SA/IA (1816–1831, 1836–1840)	Jerzy Beniamin Flatt (1816–1831) Michał Oczapowski (1836–1840)
Dyrektorzy IGWiL (1840–1861)	Michał Oczapowski (1840–1853) Seweryn Zdzitowiecki (1853–1859) Stanisław Przystański (1859–1861)
Dyrektorzy IPiR-L (1862–1869)	Dominik Okiński (1862–1865) Antoni Zieliński (1865–1869)
Dyrektorzy IGWiL (1869–1914)	Wasilij Dokuczajew (1892–1895) Aleksiej Potylicyn (1895–1900) Władimir Bielajew (1901–1902) Piotr Budrin (1902–1905) Aleksandr Skworcow (1905–1907) Anton Sanocki (1907–1911) Iwan Kaługin (1911–1914)
Rektorzy SGGW (od 1918)	Józef Mikułowski-Pomorski (1918–1920) Tadeusz Miłobędzki (1920–1921) Stefan Biedrzycki (1921–1922) Wacław Dąbrowski (1922–1923) Jan Sosnowski (1923–1925) Zdzisław Ludkiewicz (1925–1926) Władysław Grabski (1926–1928) Józef Mikułowski-Pomorski (1928–1929) Stefan Biedrzycki (1929–1932) Jan Sosnowski (1932–1933) Marian Górski (1933–1936) Jan Miklaszewski (1936–1944) Franciszek Staff (1944–1947) Marian Górski (1947–1949) Antoni Kleszczycki (1949–1955) Kazimierz Krysiak (1955–1962) Antoni Kleszczycki (1962–1969) Zbigniew Muszyński (1969–1975) Henryk Jasiorowski (1975–1981) Maria Joanna Radomska (1981–1987) Wiesław Barej (1987–1990) Jan Górecki (1990–1996) Włodzimierz Kluciński (1996–2002) Tomasz Borecki (2002–2008) Alojzy Szymański (2008–2016) Wiesław Bielawski (2016–2020) Michał Zasada (od 2020)