Wasilij Dokuczajew

Wasilij Dokuczajew, 1888.

Wasilij Wasiljewicz Dokuczajew (ros. Василий Васильевич Докучаев; ur. 1 marca 1846 w Milukowie koło Smoleńska, zm. 8 listopada 1903 w Petersburgu) – rosyjski geolog i gleboznawca, uważany za twórcę gleboznawstwa jako gałęzi nauk przyrodniczych.

Życiorys

W 1871 ukończył oddział nauk przyrodniczych Wydziału Fizyczno-Matematycznego uniwersytetu w Petersburgu. Od 1872 pracował jako opiekun gabinetu geologicznego na swoim macierzystym uniwersytecie. Od tego samego, 1872 r., był członkiem Petersburskiego Towarzystwa Przyrodników, a od 1873 członkiem Towarzystwa Mineralogicznego. W latach 1874-77 wykładał na wydziale budowlanym Instytutu Inżynierów Cywilnych. W 1880 został docentem, a w 1883 – profesorem Uniwersytetu Petersburskiego, prowadząc wykłady z zakresu mineralogii i krystalografii. Był inicjatorem utworzenia i przewodniczącym komisji glebowej przy Cesarskim Niezależnym Towarzystwie Ekonomicznym. Z jego inicjatywy powstały muzea historii naturalnej w Niżnym Nowogrodzie i Połtawie.

W latach 1892-95 pełnił funkcję dyrektora rosyjskiego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach (ówczesnej Nowej Aleksandrii). Dzięki jego staraniom instytut zyskał status równy uniwersytetom rosyjskim. Przyczynił się również do stworzenia w Puławach pierwszej w świecie katedry gleboznawstwa.

Podczas całej swojej kariery naukowej był uczestnikiem, a następnie organizatorem i kierownikiem licznych wypraw geologicznych we wszystkie zakątki Rosji. Swoimi pracami bardzo przysłużył się nauce o glebach. Był autorem pierwszej naukowej definicji gleby i klasyfikacji rodzajów gleb, jako pierwszy uznał też gleboznawstwo za odrębną naukę.

Główne prace

• Овраги и их значение („Wąwozy i ich znaczenie”; 1876).
• Способы образования речных долин Европейской России („Sposoby wykształcenia się dolin rzecznych europejskiej części Rosji”; praca magisterska, 1878).
• Картография русских почв (Kartografia rosyjskich gleb; 1879).
• По вопросу о сибирском черноземе („W sprawie syberyjskiego czarnoziemu”; 1882).
• Схематическая почвенная карта черноземной полосы Европейской России („Schematyczna mapa gleb pasa czarnoziemów w europejskiej części Rosji”; 1882).
• Материалы по оценке земель Нижегородской губернии („Materiały do oceny ziem guberni niżegorodzkiej”; 14 tomów, 1882-86, pod redakcją Dokuczajewa).
• Русский чернозём („Rosyjski czarnoziem”; praca doktorska, 1883).
• О нормальной оценке почв Европейской России (O normalnej ocenie gleb europejskiej części Rosji”; 1887).
• Материалы по оценке земель Полтавской губернии („Materiały do oceny ziem guberni połtawskiej”; 13 tomów, 1889 – 92, pod redakcją Dokuczajewa).
• К вопросу о соотношениях между возрастом и высотой местности, с одной стороны, характером и распределением черноземов, лесных земель и солонцев, с другой („Na pytanie o stosunkach pomiędzy wzrostem i wysokością obszaru, z jednej strony, a charakterem i rozmieszczeniem czarnoziemów, z drugiej strony”; 1891);
• Наши степи прежде и теперь („Nasze stepy kiedyś i teraz”; 1892);
• О происхождении русского лесса („O pochodzeniu rosyjskich gleb lessowych; 1892).

Bibliografia

• Wielka Encyklopedia Sowiecka (ros.)
• Wielki Słownik Biograficzny Brokhauza i Efrona (ros.)