Michał Stempkowski

Michał Stempkowski

„Grzegorz”, „Barbara”

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	19 września 1896 Owadno
Data i miejsce śmierci	21 lipca 1988 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego Korpus Ochrony Pogranicza 4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej Okręg Łódź Armii Krajowej
Stanowiska	kwatermistrz pułku inspektor grupy szwadronów zastępca dowódcy pułku komendant Okręgu Armii Krajowej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Grób Michała Stempkowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Michał Stempkowski, ps. „Grzegorz”, „Barbara” (ur. 19 września 1896 w Owadnie, zm. 21 lipca 1988 w Warszawie) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w chłopskiej rodzinie Jana i Wandy z Kaczkowskich . Absolwent Szkoły Handlowej Edwarda Rontalera w Warszawie (1908–1912), uzyskał maturę w Gimnazjum Realnym w Równem (1913) i rozpoczął studia w Wyższej Szkole Leśnej w morawskim Reichstacie.

Po wybuchu I wojny światowej służył ochotniczo w armii carskiej i ukończył w stopniu chorążego Nikołajewską Szkołę Piechoty. Od 1 listopada 1917 do maja 1918 w I Korpusie Polskim, uczestniczył w walkach z bolszewikami. Po powrocie na Kielecczyznę w miesiąc później, wraz z utworzonym przez siebie 300-osobowym oddziałem Polskiej Organizacji Wojskowej, rozbrajał Austriaków w Szczekocinach, a później jako porucznik kawalerii Wojska Polskiego (od 12 listopada 1918) walczył z wojskami niemieckimi na Podlasiu i sowieckim w czasie wojny z bolszewikami.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 152. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii). Jego oddziałem macierzystym był nadal 1 pułk szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Z dniem 30 września 1923 roku, na własną prośbę, został przeniesiony do rezerwy. 9 lutego 1928 roku, jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej i w wyznaczony na stanowisko dowódcy plutonu w 3. szwadronie 1 pułku szwoleżerów. 7 maja 1930 roku powierzono mu obowiązki oficera mobilizacyjnego pułku . 15 maja 1930 roku został przemianowany na oficera zawodowego w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1919 roku i 2,5. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.

17 grudnia 1931 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. 23 marca 1932 roku został wyznaczony na stanowisko kwatermistrza 1 pułku szwoleżerów w Warszawie. 7 czerwca 1934 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko Inspektora Środkowej Grupy Szwadronów KOP. W marcu 1938 roku został przeniesiony do 4 pułku strzelców konnych w Płocku na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku i 11. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.

W grudniu 1942 roku został wyznaczony na stanowisko komendanta Okręgu Łódzkiego Armii Krajowej. Obowiązki objął w styczniu następnego roku. 2 października 1944 roku został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 3 maja 1944 roku w korpusie oficerów kawalerii. 25 stycznia 1945 roku wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej na terenie podległego mu Okręgu .

Po wojnie był represjonowany i inwigilowany przez NKWD oraz UB, skazany na 10 lat więzienia w zawieszeniu na dwa lata, a następnie pracował na stanowiskach kierowniczych w rolnictwie do emerytury (1964), podczas której działał społecznie aż do śmierci. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 196-3-8).

Michał Stempkowski był żonaty z Marią z Kuglerów (1896–1985), z którą miał dwóch synów: Jana, ps. „Michał” (1921–1950) i Stefana (1930–zm. w czasie okupacji) oraz dwoje dzieci zmarłych w wieku niemowlęcym .

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 194 
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (sześciokrotnie)
• Medal Wojska (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Medal Niepodległości (23 grudnia 1933)
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami 
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 grudnia 1930)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości 
• Krzyż Armii Krajowej
• Krzyż Partyzancki
• Medal „Pro Fide et Patria”
• Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia, 1929) 
• Krzyż Złoty Odznaki Honorowej za Zasługi (Austria) 
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée) 

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Mieczysław Starczewski: Stempkowski Michał (1896–1988). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 43. Cz. 3 (z. 178). Kraków: Instytut Historii PAN, marzec 2006. ISBN 83-88909-32-0.