Milan Hodža

Milan Hodža
Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1878 ; Sučany
Data i miejsce śmierci	27 czerwca 1944 ; Clearwater
	P.o. prezydenta Czechosłowacji
Okres	od 14 grudnia 1935; do 18 grudnia 1935
Przynależność polityczna	Partia Republikańska Rolników i Chłopów
Poprzednik	Tomáš Garrigue Masaryk
Następca	Edvard Beneš
	Premier Czechosłowacji
Okres	od 5 listopada 1935; do 22 września 1938
Przynależność polityczna	Partia Republikańska Rolników i Chłopów
Poprzednik	Jan Malypetr
Następca	Jan Syrový
	Minister zjednoczenia Czechosłowacji
Okres	od 6 grudnia 1919; do 25 maja 1920
Przynależność polityczna	Partia Republikańska Rolników i Chłopów
Poprzednik	urząd nie istniał
Następca	Vavro Šrobár
	Minister szkolnictwa Czechosłowacji
Okres	od 12 października 1926; do 20 lutego 1929
Przynależność polityczna	Partia Republikańska Rolników i Chłopów
Poprzednik	Jan Krčmář
Następca	Anton Štefánek
	Minister spraw zagranicznych Czechosłowacji
Okres	od 18 grudnia 1935; do 29 lutego 1936
Przynależność polityczna	Partia Republikańska Rolników i Chłopów
Poprzednik	Edvard Beneš
Następca	Kamil Krofta
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Milan Hodža (ur. 1 lutego 1878 w Sučanach, zm. 27 czerwca 1944 w Clearwater) – czechosłowacki dziennikarz i polityk, wieloletni minister oraz premier Czechosłowacji (1935–1938), p.o. prezydenta Republiki (1935).

Życiorys

Studiował na Uniwersytetach w Budapeszcie i Wiedniu. W roku 1897 rozpoczął karierę jako dziennikarz w Budapeszcie. Trzy lata później założył „Slovenský denník”, którego został redaktorem naczelnym, następnie prowadził gazetę „Slovenský týždenník” (1903–1914). W roku 1905 objął mandat posła do parlamentu węgierskiego, który sprawował do 1910 roku. Pełnił obowiązki wiceprzewodniczącego Słowackiej Partii Narodowej (1906–1914).

W czasie I wojny światowej mieszkał w Wiedniu, gdzie pracował w biurze prasowym (1916–1918). Działał politycznie na rzecz stworzenia wspólnego państwa Czechów i Słowaków. Był członkiem Słowackiej Rady Narodowej oraz sygnatariuszem Deklaracji Narodu Słowackiego, w której działacze słowaccy wyrazili chęć zjednoczenia z Czechami.

Po zakończeniu wojny był przedstawicielem rządu czechosłowackiego w Budapeszcie (1918–1919). W tym samym roku objął mandat posła do Zgromadzenia Narodowego Czechosłowacji, który sprawował do 1938 roku. W Czechosłowacji został jednym z liderów Czechosłowackiej Partii Agrarnej oraz jednym z liderów światowego ruchu ludowego. Założył Międzynarodowe Biuro Agrarne (ang. International Agrarian Bureau), w którego prezydium zasiadał.

W roku 1919 pełnił obowiązki sekretarza stanu w ministerstwie spraw wewnętrznych. Był również ministrem ds. unifikacji prawa (1919–1920) oraz organizacji administracji (1926–1929), rolnictwa (1922–1926 i 1932–1935), oświaty (1926–1929) oraz spraw zagranicznych (1935–1936). Jako pierwszy Słowak stanął na czele rządu Republiki (1935–1938). Był autorem projektu związania Czechosłowacji, Austrii, Węgier, Rumunii i Jugosławii unią celną mającej być pierwszym krokiem do integracji gospodarczej i politycznej w Europie Środkowej. W 1938 roku jego rząd musiał jednak zaakceptować porozumienia monachijskie, oznaczające okrojenie kraju na rzecz Niemiec.

Był nie tylko politykiem, ale również wykładowcą historii współczesnej na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie.

W czasie II wojny światowej mieszkał na emigracji w Szwajcarii, Francji, Wielkiej Brytanii i USA. Przewodniczył Słowackiej Radzie Narodowej w Paryżu (1939–1940), która w styczniu 1940 roku połączyła się z Czeską Radą Narodową w Czechosłowacką Radę Narodową. Ta ostatnia była ośrodkiem konkurencyjnym wobec Czechosłowackiego Komitetu Narodowego Benesza. W październiku 1939 roku Hodża sporządził memorandum na temat położenia Słowacji wewnątrz wspólnego państwa, w którym domagał się prawa do autonomii dla ziem słowackich. Po zajęciu przez Niemców Francji Rada została zlikwidowana, a Hodża usunął się w cień przyjmując stanowisko w londyńskiej Radzie Państwa. W 1941 roku znalazł się w USA, gdzie kontynuował prace nad projektem federacji środkowoeuropejskiej. Zmarł na Florydzie, rok przed zakończeniem wojny.

27 czerwca 2002 roku szczątki doczesne Milana Hodży zostały pochowane uroczyście na Cmentarzu Narodowym w Martinie.

Publikacje

„Články, reči, štúdie 1-6" (1930–1934)
„Federation in Central Europe”, 1942

Odznaczenia

Order Tomáša Garrigue Masaryka I Klasy – CSRF, 1991, pośmiertnie^[1]^[2]

Bibliografia

Biografia na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych (cz.)

Przypisy

↑ Řád Tomáše Garrigue Masaryka I. třídy – SEZNAM NOSITELŮ. ARCHIV KANCELÁŘE PREZIDENTA REPUBLIKY, 14 grudnia 2012. [dostęp 2024-10-31]. (cz.).
↑ Odznaczeni Orderem T. G. Masaryka (1990–1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2024-10-31]. (cz.).

[1] Řád Tomáše Garrigue Masaryka I. třídy – SEZNAM NOSITELŮ. ARCHIV KANCELÁŘE PREZIDENTA REPUBLIKY, 14 grudnia 2012. [dostęp 2024-10-31]. (cz.).

[2] Odznaczeni Orderem T. G. Masaryka (1990–1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2024-10-31]. (cz.).

[a-3] W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka

[b-4] Na uchodźstwie

[c-5] W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna

[a-6] W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka

[b-7] Na uchodźstwie

[c-8] W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna

[1]

[2]

[A]

[B]

[C]

[A]

[B]

[C]

Republika Czechosłowacka^[A]	Karel Kramář (1918–1919) Vlastimil Tusar (1919–1920) Jan Černý (1920–1921) Edvard Beneš (1921–1922) Antonín Švehla (1922–1926) Jan Černý (1926) Antonín Švehla (1926–1929) František Udržal (1929–1932) Jan Malypetr (1932–1935) Milan Hodža (1935–1938) Jan Syrový (1938)
Republika Czecho-Słowacka	Jan Syrový (1938) Rudolf Beran (1938–1939)
Tymczasowy Rząd Czechosłowacji	Jan Šrámek (1940–1945)^[B]
Republika Czechosłowacka	Zdeněk Fierlinger (1945–1946) Klement Gottwald (1946–1948)
Republika Czechosłowacka Czechosłowacka Republika Socjalistyczna	Klement Gottwald (1948) Antonín Zápotocký (1948–1953) Viliam Široký (1953–1963) Jozef Lenárt (1963–1968) Oldřich Černík (1968–1970) Lubomír Štrougal (1970–1988) Ladislav Adamec (1988–1989) Marián Čalfa (1989–1990)
Czeska i Słowacka Republika Federacyjna^[C]	Marián Čalfa (1990–1992) Jan Stráský (1992)

Republika Czechosłowacka^[A]	Tomáš Garrigue Masaryk (1918–1935) Milan Hodža (p.o., 1935) Edvard Beneš (1935–1938) Jan Syrový (p.o., 1938)
Republika Czecho-Słowacka	Emil Hácha (1938–1939)
Tymczasowy Rząd Czechosłowacji	Edvard Beneš (1940–1945)^[B]
Republika Czechosłowacka	Edvard Beneš (1945–1948) Klement Gottwald (p.o., 1948) Klement Gottwald (1948–1953) Antonín Zápotocký (p.o., 1953) Antonín Zápotocký (1953–1957) Viliam Široký (p.o., 1957) Antonín Novotný (1957–1960)
Czechosłowacka Republika Socjalistyczna	Antonín Novotný (1960–1968) Jozef Lenárt (p.o., 1968) Ludvík Svoboda (1968–1975) Gustáv Husák (1975–1989) Marián Čalfa (p.o., 1989) Václav Havel (1989–1990)
Czeska i Słowacka Republika Federacyjna^[C]	Václav Havel (1990–1992) Jan Stráský (p.o., 1992)