Parchowo
54°12′23″N 17°40′06″E/54,206389 17,668333
| wieś | |
 Kościół pw. św. Mikołaja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
1019 (1098 sołectwo) |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
77-124[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GBY |
| SIMC |
0748840 |
Położenie na mapie gminy Parchowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bytowskiego  | |
| 54°12′23″N 17°40′06″E/54,206389 17,668333[1]
| |
Parchowo (kaszub. Parchòwò) – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Parchowo.
Duża kaszubska wieś, na zachodnim skraju Pojezierza Kaszubskiego, o charakterze letniskowym, jest siedzibą sołectwa Parchowo w którego skład wchodzą również Frydrychowo, Karłowo, Parchowski Bór, Parchowski Młyn, Wiślany i Zielony Dwór.
Miejscowość jest siedzibą gminy Parchowo i leży przy trasie drogi wojewódzkiej nr 228 (Kartuzy-Klukowa Huta-Sulęczyno-Bytów), znajdują się tu również placówka Ochotniczej Straży Pożarnej i liczne kwatery agroturystyczne.
Wieś królewska położona była w II połowie XVI wieku w powiecie mirachowskim województwa pomorskiego[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0748885 | Frydrychowo | przysiółek |
| 0748856 | Karłowo | część wsi (do 2023 r.) |
| 0748891 | Parchowski Bór | przysiółek |
| 0748900 | Parchowski Młyn | przysiółek |
| 0748862 | Wiślany | część wsi |
| 0748879 | Zielony Dwór | część wsi (do 2023 r.) |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o Parchowie pochodzą z roku 1253[6]. Od roku 1309 po zdobyciu Pomorza Gdańskiego przez zakon krzyżacki pod administracją zakonną. Od roku 1466 własność królewska i siedziba starostwa niegrodowego (większość starostów pochodziła z rodów Szczepańskich i Krokowskich). Od 1772 r. Parchowo znajdowało się na terenach objętych administracją zaboru pruskiego.
Od 5 listopada 1906 r. do co najmniej końca lutego 1907 r. (lub dłużej) w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane są następujące nazwiska: Błaszkowski, Gliszczyński, F. Kuba, Kotłowski, W. Kozikowski, W. Lilla, A. Mądry, F. Neumiller, J. Pawłowski, W. Pircha, W. Radomska, W. Skwierska, Szulter, L. Waleska, W. Żywiecki. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[7].
Po I wojnie światowej Parchowo wróciło do Polski. Wieś należała do ówczesnego powiatu kartuskiego II Rzeczypospolitej. W latach okupacji niemieckiej działały tu ugrupowania ruchu oporu Gryfa Pomorskiego. Po II wojnie światowej do połowy lat 50. Parchowo znajdowało się w ówczesnym województwie gdańskim. W połowie lat 50. wieś, podobnie jak i całą gminę przyłączono do nowo utworzonego województwa koszalińskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[8] na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. św. Mikołaja z 1854, nr rej.: A-1242 z 2.11.2004.
Kościół jest neogotycki z barokowym wyposażeniem wnętrza. Ponadto we wsi znajduje się XVIII- i XIX-wieczna kaszubska zabudowa wiejska oraz pałac szlachecki z XIX wieku (obecnie siedziba ośrodka opieki społecznej)[9].
Związani z Parchowem[edytuj | edytuj kod]
- Natalia Szroeder – polska piosenkarka, autorka tekstów i prezenterka telewizyjna.
- Wiktor Żywicki – kawaler VM
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 97299
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 903 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Parchowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 862.
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 218.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 4 [dostęp 2016-08-20].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 189, ISBN 978-83-7495-133-3.
- Siedziba gminy: Parchowo
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi | |
| Przysiółki wsi |
