Podmokle Wielkie
52°11′31″N 15°49′17″E/52,191944 15,821389| wieś | |
 Kościół pw. św. Józefa Rzemieślnika | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
324[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-110[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FZI |
| SIMC |
0907585 |
Położenie na mapie gminy Babimost  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |
| 52°11′31″N 15°49′17″E/52,191944 15,821389[1]
| |
Podmokle Wielkie (od XIX wieku niem. Groß Posemuckel[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Babimost[5][6].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Według danych urzędu gminy Babimost sołectwo ma powierzchnię 1357,53 ha i 343 mieszkańców[7].
Na terenie wsi znajduje się kościół filialny parafii w Babimoście pw. św. Józefa Rzemieślnika[8].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0907591 | Zdzisław | przysiółek |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Po raz pierwszy wymieniana w łacińskojęzycznym dokumencie z 1334 jako Podmocle, 1435 Podmoklie, 1438 duplex Podmocle (wraz z sąsiednią wsią Podmokle Małe), 1462 utraque Podmokle, 1489 Pothmocle Maius, 1493 Podmoklye Wyelkye, 1510 Podmoklye, 1571 Podmoklie Wielgie, od XIX wieku Gross Posemukel, 1944 Gross Posenbrück[4].
Wieś była własnością królów polskich leżącą w tenucie starostwa babimojskiego. W 1440 w imieniu króla Władysława II Jagiełły tenutariuszem babimojskim oraz zarządcą przynależących do nich wsi był Dobrogost Koleński. W 1462 funkcję tę pełnił Stanisław Zbąski. W latach 1489-1528 dobra królewskie Babimost, w tym wsie Podmokłe Wielkie oraz Podmokle Małe, stały się przedmiotem podziałów rodzinnych oraz sporów szlacheckiego rodu Zbąskich ze Zbąszynia[4].
W 1527 król Zygmunt II August zezwolił Michałowi Bielawskiemu wykupić wójtostwo we wsi Podmokłe Wielkie z rąk szlachcica Grzegorza. W 1533 Michał Bielawski zapisał swojej żonie Barbarze Czackiej córce Jana herbu Świnka po 50 złotych posagu i wiana na sołectwie we wsi Podmokle Wielkie. W 1550 król Polski Zygmunt potwierdził ważność dokumentu braci Zbąskich z 1528 tenutariuszowi Janowi Potockiemu. W latach 1552–63 imiennie odnotowano sołtysa wsi Marcina Pożarowskiego, któremu król Zygmunt August potwierdził w 1552 dożywotnie posiadanie sołectwa we wsi Podmokłe Wielkie. W 1561 król ten zezwolił mu na sprzedaż sołectwa ale Pożarowski był sołtysem do 1563 kiedy jeszcze zapłacił pobór z 2 łanów. W 1563 sprzedał on „sołectwo sive wójtostwo” we wsi Podmokłe Wielkie za 212 grzywien następującemu po nim sołtysowi - Wojciechowi Dziembowskiemu. Kolejny sołtys wymieniony został przy okazji płacenie podatków ze wsi. W 1580 funkcję tę pełnił szlachcic Walenty Klempski, który zapłacił pobór z sołectwa od 2 łanów i 3 zagrodników[4].
Wieś odnotowały historyczne rejestry i księgi podatkowe. W 1510 we wsi zanotowano 18 łanów, dwa łany sołeckie w tym jeden łan był wolny. W roku tym w miejscowości ściągnięto podatki także z karczmy. W 1530 odbył się pobór z 11 łanów. W 1563 pobór z 19 łanów oraz 2 łanów sołtysich. W 1571 pobór od wsi płacił kasztelan poznański oraz tenutariusz babimojski Piotr Czarnkowski. Zapłacił podatek od 21 łanów, 2 łanów sołtysich, 14 zagrodników oraz karczmy dziedzicznej. W 1564 we wsi było 18 łanów. Odnotowano w tym roku płatność ze wsi wiardunków dziesiętnych po 3 grosze z 18 łanów, należących do uposażenia biskupa poznańskiego. W 1580 odbył się pobór od 17 łanów osiadłych, 2 łanów opustoszałych, 12 zagrodników, biednego komornika, od kowala. Odnotowany został także jeden łan wolny jaki uprawiał kmieć, którego wysłano na wojnę moskiewską jaka się odbyła w latach 1577–1582[4].
Miejscowość była wsią królewską należącą do starostwa babimojskiego. W 1530 należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1510 leżała w parafii Babimost[4].
Pod koniec XVI wieku miejscowość należała do królów polskich, była wsią królewską starostwa babimojskiego i leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[9].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Podmokle wielkie należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim rejencji poznańskiej[10]. Podmokle wielkie należały do babimojskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiły część majątku Podmokle, którego właścicielem był Massow[10]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Podmokle wielkie liczyły 245 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 38 dymów (domostw)[10].
W 1937 wieś leżała w granicach III Rzeszy, a niemiecka nazistowska administracja zastąpiła ukształtowaną historycznie nazwę Groß Posemuckel formą Groß Posenbrück[11].
W Podmoklach Wielkich od stycznia 1936 pracował Franciszek Sarnowski, jako nauczyciel i kierownik szkoły polskiej (prywatnej). Na ziemi babimojskiej prowadził aktywną działalność kulturalno-oświatową. Był inicjatorem powołania chóru młodzieżowego „Lutnia”, organizował kursy sportowe, obozy i wycieczki, zaangażował się w działalność polskiego harcerstwa. Był pierwszym hufcowym drużyn skautowych Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech (ZHPwN) na terenie babimojsko-międzyrzeckim, w październiku 1936 otrzymał stopień podharcmistrza, opiekował się drużynami w Podmoklach Małych i Podmoklach Wielkich, był członkiem Zarządu Głównego ZHPwN i jego skarbnikiem (1937–1939). 1 września 1939 został aresztowany przez Gestapo w szkole w Podmoklach Wielkich.
Sport[edytuj | edytuj kod]
We wsi siedzibę ma klub piłkarski „Jedność” Podmokle założony w 1929 roku i występujący w A-klasie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 105868
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 944 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d e f Gąsiorowski 1999 ↓, s. 711-712.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Sołectwa. Urząd Miasta i Gminy Babimost. [dostęp 2009-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-20)].
- ↑ Babimost - Parafia pw. św. Wawrzyńca. kuria.zg.pl. [dostęp 2016-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)].
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 243.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 187.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III (L – Q), zeszyt 4, hasło „Podmokle Wielkie”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1999, s. 711-712.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Podmokle Wielkie w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Historia miejscowości [dostęp 2009-08-18]
- Podmokle, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 438.
