Babimost
| |||||
 Ratusz babimojski | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
XIII wiek | ||||
| Prawa miejskie |
1397 | ||||
| Burmistrz |
Bernard Radny | ||||
| Powierzchnia |
3,65[1] km² | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 68 | ||||
| Kod pocztowy |
66-110 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
FZI | ||||
Położenie na mapie gminy Babimost  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |||||
 52°09′53,64″N 15°49′44,69″E/52,164900 15,829081
| |||||
| TERC (TERYT) |
0809014 | ||||
| SIMC |
0988342 | ||||
Urząd miejski Rynek 366-110 Babimost | |||||
| Strona internetowa | |||||
Babimost (niem. Bomst) – miasto w zachodniej Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Babimost.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.
Babimost leży w historycznej Wielkopolsce[3]. Uzyskał lokację miejską w 1397 roku, Babimost Nowe Miasto lokowany był w 1652, zdegradowany w 1781 roku[4]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[5]. Babimost należący do starostwa babimojskiego, pod koniec XVI wieku leżał w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[6].
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Babimost liczył 3923 mieszkańców[2].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości w obecnie używanej formie Babimost pojawia się w łacińskim dokumencie z 1257 roku[7], po II wojnie światowej zatwierdzono ją jako urzędową 19 maja 1946[8].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarsza wzmianka pochodzi z 1257 roku. Babimost posiadał już wówczas zabudowę typu miejskiego. Władysław Łokietek w 1332 roku włączył miasto trwale do Królestwa Polskiego i ustanowił w nim starostwo niegrodowe. Prawa miejskie w 1397 roku zostały nadane przez króla Władysława Jagiełłę. Od roku 1524 uruchomiono w Babimoście komorę celną[9]. W 1530 roku król Zygmunt Stary udzielił miastu znacznych przywilejów zrównując prawa miejskie z prawami miejskimi Poznania[9]. Rozkwit miasta nastąpił w połowie XVII wieku. W 1656 roku miasto było dwukrotnie spalone przez wojska szwedzkie. W tym czasie starosta babimojski Krzysztof Jan Żegocki organizuje partyzantkę na Ziemi Babimojskiej. W połowie XVIII wieku w Babimoście proboszczem był historyk piśmiennictwa polskiego i bibliograf Jan Daniel Janocki[10]. Po 1793 roku Babimost znalazł się w granicach Prus. W latach 1807–1815 Babimost należał do Księstwa Warszawskiego[11]. W 1905 roku w mieście mieszkało 1985 osób, w tym 84,9% Niemców, 13% Polaków i 2% Żydów. 55,2% ludności było katolikami, zaś 42,7% – ewangelikami[12].
Podczas powstania wielkopolskiego zajęty przez oddział powstańczy pod dowództwem Józefa Kudlińskiego, zakreślając najdalszy zasięg powstania na zachodzie. Mimo tego, na mocy Traktatu Wersalskiego, w 1919 roku Babimost pozostał w granicach Niemiec. Do Polski powrócił po 152 latach zaboru dopiero po II wojnie światowej w 1945 roku. Obecnie ośrodek usługowy z drobnym przemysłem (drzewny, skórzany i dziewiarski). Ośrodek regionu etnograficznego zwany Babimojszczyzną (zachowany folklor wielkopolski, stroje ludowe, pieśni).
W Babimoście znajduje się siedziba dekanatu diecezji zielonogórsko-gorzowskiej Kościoła katolickiego w Polsce.
Historia Żydów w Babimoście[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze potwierdzone wzmianki o Żydach w miejscowości pochodzą z 1685 roku. W 1746 roku otrzymali oni przywilej określający ich sytuację. Synagoga powstała przed 1770 rokiem. W tym samym czasie założono kirkut. W 1793 roku, kiedy Prusy zajęły Babimost żyło w mieście 150 Żydów, a w 1799 roku było 205 Żydów na 1412 mieszkańców miasta[13]. W tym roku została wybudowana nowa synagoga, Od 1840 roku, kiedy stolicę powiatu przeniesiono do Wolsztyna, liczebność społeczności żydowskiej zaczęła systematycznie spadać. W 1857 roku w miejscowości mieszkało 300 Żydów, ale w 1871 – 160. Po I wojnie światowej gmina żydowska praktycznie przestała istnieć. Ostatni przewodniczący gminy żydowskiej, Alex Neumann, postanowił sprzedać budynek synagogi ewangelikom. Dzięki odpowiednio sporządzonej umowie, budynek przetrwał Noc Kryształową i zachował się do dziś. W czerwcu 1939, Alex Neumann, sprzedał swoją firmę i jako ostatni z przedstawicieli społeczności żydowskiej opuścił miasto[13].
Uprawa winorośli[edytuj | edytuj kod]
Babimost był najbardziej na północ położoną miejscowością w Europie, w której uprawiano winorośl[14]. Należał do regionu przemysłowej uprawy winorośli zwanego niegdyś wschodnioniemieckim obszarem winiarskim (Ostdeutsche Weinbaugebiet). Historia tutejszego winiarstwa sięga XII wieku i trwała do wieku XX[15][16].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców Babimostu w 2014 roku[17].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[18]:
- miasto
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca[19], z 1730 roku
- kościół filialny (kaplica cmentarna) pod wezwaniem św. Jacka, XVIII/XIX wieku
- ratusz, z pierwszej połowy XIX wieku
- dom, ul. Kościelna 3, drewniany, z połowy XIX wieku
inne zabytki:
- synagoga z drugiej połowy XIX wieku
- cmentarz żydowski
- budynek organistówka z drugiej połowy XVIII wieku
- kościół ewangelicki z XVIII wieku.
Transport[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi wojewódzkie:
- nr 303, kierunek: Świebodzin – Babimost – Wolsztyn
- nr 304, kierunek: Sulechów – Babimost – Zbąszynek
- nr 313, kierunek: Kargowa
Od 7 października 2010 roku funkcjonuje także obwodnica Babimostu o długości 5,303 km, łącząca ze sobą wyloty dróg wojewódzkich nr 303, 304 i 313 oraz drogi gminne.
4 km na południowy zachód od Babimostu znajduje się port lotniczy Zielona Góra-Babimost, który został zbudowany w latach pięćdziesiątych XX wieku. Przez miasto przebiega linia kolejowa: Zielona Góra – Poznań (zelektryfikowana) – na stacji w Babimoście odgałęzia się bocznica towarowa do lotniska. Czynne są cztery tory, jednak ruch osobowy odbywa się głównie po torze pierwszym przy peronie II. Na stacji zatrzymują się pociągi TLK: „Warta” i „Gałczyński” z Zielonej Góry do Warszawy Wschodniej, „Bachus” i „Stoczniowiec” z Zielonej Góry do Gdyni Głównej oraz „Ukiel” z Zielonej Góry do Olsztyna, a także Regio: Nowa Sól/Zielona Góra – Poznań Główny oraz Zielona Góra – Gorzów Wielkopolski.
Sport[edytuj | edytuj kod]
Piłka nożna:
- Ludowy Klub Sportowy „Klon” Babimost[20] – klub piłkarski założony w 1945 roku i występujący w B-klasie.
- UKS Iskra Babimost – klub uczniowski.
Unihokej UKS Fenomen Babimost:
- młodzicy,
- juniorzy młodsi
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-09-23].
- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
- ↑ Babimost. ziemialubuska.pl. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 18–19.
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 243.
- ↑ „Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski”, tom I, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877, s. 308.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ a b Krajniak, Jan, Pojezierze lubuskie Międzyrzecz, Świebodzin, Sulęcin, Słubice – Przewodnik, s. 31.
- ↑ Na Ziemi Ojców, Rocznik Ziem Zachodnich i Północnych, 1962, Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich, s. 171.
- ↑ Krajniak, Jan, Pojezierze lubuskie Międzyrzecz, Świebodzin, Sulęcin, Słubice – Przewodnik, s. 32.
- ↑ Na podstawie danych ze spisu powszechnego z 1905 roku, według deklarowanego języka ojczystego i religii; nie sklasyfikowano osób deklarujących więcej niż jeden język ojczysty, Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Heft V. Provinz Posen, Berlin 1908.
- ↑ a b Historia społeczności | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2021-10-24].
- ↑ Weinkarte von Europa, Weinkarte von Europa, polona.pl, 1869 [dostęp 2021-11-21].
- ↑ Historia winiarstwa zielonogórskiego, Muzeum Ziemi Lubuskiej [dostęp 2021-11-21] (pol.).
- ↑ Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy, dekaz.nazwa.pl [dostęp 2021-11-21].
- ↑ Babimost w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 103. [dostęp 2013-02-25].
- ↑ Babimost – Parafia pw. św. Wawrzyńca. kuria.zg.pl. [dostęp 2016-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)].
- ↑ LKS „Klon” Babimost, klonbabimost.cba.pl [dostęp 2020-01-11].
- ↑ Porozumienie o współpracy partnerskiej.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krajniak, Jan, Pojezierze lubuskie Międzyrzecz, Świebodzin, Sulęcin, Słubice – Przewodnik, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1976
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona miasta Babimost
- Babimost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 69.
- Historia Żydów w Babimoście na portalu Wirtualny Sztetl
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
