Posiadanie
Posiadanie (łac. possessio, od sedere – siedzieć) – instytucja prawa rzeczowego oznaczająca fakt władania rzeczą przez posiadacza. Stan ten pozostaje pod ochroną prawa, jak również niesie za sobą szereg skutków o zróżnicowanym charakterze prawnym. Może się wiązać z przysługującym posiadaczowi tytułem prawnym do rzeczy.
Patrząc na posiadanie z pozaprawnego punktu widzenia, jest ono pojęciem oznaczającym faktyczną władzę osoby nad rzeczą w najbardziej "naturalnym" tego słowa znaczeniu. Przepisy o posiadaniu i jego ochronie stosuje się odpowiednio do zwierząt[1].
Spis treści
Elementy stanu posiadania[edytuj | edytuj kod]
Wymogami stwierdzenia stanu posiadania są:
- fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (łac. corpus possesionis),
- manifestowany przez posiadacza zamiar władania rzeczą dla siebie (łac. animus rem sibi habendi) – brak tego zamiaru oznacza dzierżenie (władanie rzeczą za kogoś innego).
Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]
Jako pierwsze oddzieliło posiadanie od własności prawo rzymskie. W epoce feudalizmu zwane dzierżeniem (w terminologii staropolskiej), gewere (z niemieckiego-starogermańskiego warjan – ubierać; pierwotnie oznaczało akt przeniesienia na nowonabywcę władzy nad rzeczą, przez jej dotychczasowego posiadacza), seisin (saisine; termin pochodził od obejmowania spadku).
Skutki prawne posiadania[edytuj | edytuj kod]
Z posiadaniem jako zjawiskiem prawnym Kodeks cywilny łączy skutki prawne, które można podzielić na cztery grupy:
- domniemania związane z posiadaniem, których celem jest usunięcie trudności w ustaleniu stanu faktycznego i prawnego:
- domniemanie posiadania samoistnego
- domniemanie ciągłości posiadania
- domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym
- domniemanie posiadania w dobrej wierze
- ochrona posiadania w drodze przymusu państwowego albo pomocy własnej
- możliwość nabycia wykonywanego prawa przez zasiedzenie
- korzyści, przypadające posiadaczowi w dobrej wierze będące naturalnym następstwem faktycznego władania rzeczą. Dotyczy to w szczególności korzystania z rzeczy i czerpania z niej pożytków.
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
- Posiadanie samoistne (władanie rzeczą jak właściciel) i zależne (władanie rzeczą jak wykonujący inne prawo, np. dzierżawy, użytkowania, najmu). Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne,
- posiadanie zgodne z prawem (połączone z tytułem prawnym do rzeczy) i bezprawne (posiadanie bez tego tytułu),
- posiadanie w dobrej wierze (przy usprawiedliwionej niewiedzy posiadacza o braku prawa do rzeczy) i posiadanie w złej wierze (przy wiedzy posiadacza o braku prawa do rzeczy albo przy nieusprawiedliwionej niewiedzy – gdy posiadacz powinien wiedzieć o braku prawa do rzeczy),
- posiadanie wadliwe (nabyte niedozwolonym sposobem) i niewadliwe (każde inne).
Nabycie posiadania[edytuj | edytuj kod]
Posiadanie można nabyć w sposób:
- pierwotny – samodzielne nabycie przez posiadacza obu elementów posiadania, np. zawłaszczenie albo zabór cudzej rzeczy w celu przywłaszczenia,
- pochodny – przeniesienie posiadania: constitutum possessorium, traditio brevi manu, traditio corporalis i traditio longa manu.
Ochrona posiadania[edytuj | edytuj kod]
W polskim prawie istnieje bezwzględny zakaz naruszania posiadania bez względu na to, czy jest w dobrej, czy złej wierze, samoistne czy zależne, prawne czy bezprawne, wadliwe czy niewadliwe. Ochrona posiadania przybiera dwojaką postać:
- ochrony siłami samego posiadacza: obrona konieczna i dozwolona samopomoc,
- ochrony na drodze sądowej (roszczenia posesoryjne): roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego oraz roszczenie o zaniechanie naruszeń posiadania – wygasają, jeśli nie będą dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia posiadania.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edward Gniewek: Prawo rzeczowe. Warszawa: C. H. Beck, 2016. ISBN 978-83-255-8676-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ochrona posiadania
- Jeremy Waldron , Property and Ownership [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 6 września 2004, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-02] (ang.).
|