Racławice (powiat gorlicki)

Racławice

wieś
Zabytkowa kaplica sprzed 1850 roku
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Biecz
Liczba ludności (2011)	813
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-323
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0345101
Położenie na mapie gminy Biecz Racławice
Położenie na mapie Polski Racławice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Racławice
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Racławice
49°44′55″N 21°11′12″E

Ołtarz zabytkowej kapliczki

Nepomuk we wnęce kapliczki

Cmentarz wojenny nr 111

Kurhan – Szwedzka mogiła

Racławice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz, w dolinie potoku Sitniczanka i na wznoszących się nad nią wzgórzach Pogórza Ciężkowickiego.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii pw. św. Andrzeja Apostoła w Rożnowicach.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Racławice

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0345118	Dział	część wsi
0345124	Granice	część wsi
0345130	Wyręby	część wsi

Historia

Według Jana Długosza wieś wzmiankowana już była w 1235 i należała do Cedrona Teodora Jaksy herbu Gryf – wojewody krakowskiego. Miejscowość znajdowała się na ważnym szlaku komunikacyjnym łączącym Kraków z Bieczem. Wieś była często nawiedzana przez epidemie, w tym cholery, a także powodzie oraz kilkukrotne pożary, ostatni miał miejsce czwartego października 1949 r. w wyniku którego doszczętnie spłonęło 7 gospodarstw, w tym 17 budynków. 21 lipca 2017 roku wieś nawiedziła gwałtowna nawałnica, wskutek której zostało uszkodzonych kilkanaście słupów wysokiego napięcia, zniszczone zostały zabudowania gospodarcze, kilka domów straciło poszycia dachowe, a silny wiatr połamał wiele drzew, w tym wiekowe dęby i jesiony. Uszkodzona została zabytkowa kaplica Duranów.

26 lipca 1910 roku w okresie zaboru austriackiego została powołana przez ówczesną Radę Gminy jednoklasowa szkoła mieszana. W 1927 roku założono ochotniczą straż pożarną na terenie Racławic, której pierwszym komendantem został Andrzej Olbrych, a prezesem Wojciech Róż.

28 maja 1945 roku w trakcie wyrębu lasu śmierć poniosło trzech młodych obywateli miejscowości mieszkających nad kapliczką, byli to bracia: 16 letni Edward i 19 letni Wilhelm Duran oraz ich 20 letni kuzyn Adam, którzy zostali śmiertelnie ranieni w trakcie wybuchu miny pozostawionej przez Niemców w czasie szybkiej ucieczki przed Armią Czerwoną. Jeden z nich po zawierusze wojennej planował wstąpić do seminarium duchownego. Pogrzeb ten zgromadził wielu mieszkańców Racławic, Rożnowic, a także okolicznych miejscowości i stał się wielka manifestacją niepodległościową. Wszyscy trzej spoczywają na cmentarzu parafialnym w pobliskich Rożnowicach.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

• cmentarz wojenny nr 111 – miejsce pochówku żołnierzy poległych podczas bitwy pod Gorlicami w 1915 roku, w trakcie I wojny światowej. Zwłoki z terenu wioski były przewożone na grunt należący do rodziny Olbrychów na wozach zaprzężonych w krowy przez Wojciecha Durana wraz ze swoją bratową Anielą, której mąż w tym czasie brał udział w walkach frontowych. Na cmentarzu spoczywa również jeden żołnierz niemiecki poległy pod koniec drugiej wojny światowej, od zbłąkanej kuli samolotowej 16 stycznia 1945 roku.

Inne zabytki

• kaplica Trójcy Świętej – zbudowana około 1850 r. z fundacji Macieja Duran. Wzniesiona z kamienia, otynkowana, na wysokim podmurowaniu, kryta dachówką. Szczyt wydzielony gzymsem, a w nim prostokątna wnęka z polichromowaną figurą św. Jana Nepomucena z połowy XIX wieku. Dach kryty dachówką, dwuspadowy. Okna niewielkich rozmiarów rozmieszczone symetrycznie po stronie wschodniej i zachodniej.

Wyposażenie:

• ołtarz ludowy z obrazem Trójcy Świętej, z XIX wieku;
• rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego o cechach późnogotyckich (XVI w.) z późniejszą koroną;
• krucyfiks ludowy z XVIII–XIX wieku;
• neogotycki ołtarzyk Najświętszej Panny Maryji Niepokalanie Poczętej w rzeźbionym obramowaniu, ludowy z XIX wieku;
• zabytkowa drewniana, zdobiona malowidłami i złoceniami lampa.

Obiekt został poddany gruntownej renowacji w 2005 roku.

Klucz od kaplicy znajduje się w domu rodziny Duran mieszkającej nad obiektem, nr domu 104.

• cmentarz choleryczny – założony na stoku południowym od centrum miejscowości, w przysiółku Wygon, po pierwszej epidemii cholery zawleczonej najprawdopodobniej przez powstańców powracających z walk Powstania Listopadowego. Cmentarz był użytkowany kilkukrotnie. Obecnie jego miejsce wskazuje drewniany krzyż pośród zadrzewień.
• szwedzka mogiła – w pobliżu szkoły zachował się kurhan zwany przez mieszkańców szwedzką mogiłą. Według podań ustnych jest on miejscem pochówku 30 okolicznych chłopów poległych w walce ze Szwedami w trakcie potopu szwedzkiego 22 października 1631 lub w 1655 roku. Istnieje hipoteza, że jest on miejscem pogańskiego kultu sprzed przyjęcia chrześcijaństwa przez ludność na tych ziemiach. Na szczycie kurhanu stoi figura Najświętszego Serca Pana Jezusa, ufundowana w 1811 roku przez ówczesnego proboszcza rożnowickiego ks. Chalińskiego, odnowiona w 2005 roku.

Bibliografia

• Cecylia Juruś Racławice: legendy i fakty, Poligrafia Redemptorystów, Tuchów 2006, ISBN 83-86744-09-X

Linki zewnętrzne

• Racławice (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 367 .