Rozchodnik ostry

Rozchodnik ostry
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	gruboszowate
Rodzaj	rozchodnik
Gatunek	rozchodnik ostry
	Nazwa systematyczna
	Sedum acre L.; Sp. Pl. 432. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Rozchodnik ostry (Sedum acre L.) – gatunek rośliny należący do rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Występuje w stanie dzikim w północnej Afryce, zachodniej Azji, na Kaukazie, Syberii oraz w Europie^[3]. W Polsce jest rozpowszechniony na całym niżu, rzadszy na pogórzu Sudetów i Karpat. Jest także uprawiany jako roślina ozdobna.

Morfologia

Pokrój: Roślina darniowa, tworząca niską, gęstą darń do 10 cm wysokości.
Łodyga: Płożąca się lub wzniesiona, o długości 5–15 cm.
Liście: Grube, jajowate, górą spłaszczone, krótkie i szerokojajowate, zwężające się od nasady ku wierzchołkowi, bez wyrostka. Mają długość do 4 mm, ustawione są dość gęsto na nie kwitnących pędach.
Kwiaty: Złotożółte, prawie poziomo odstające płatki korony, o długości 6–9 mm, zebrane w kilkukwiatowe podbaldachy na szczytach pędów.
Owoc: Torebka o długości (wraz z szyjką) do 5 mm, szyjka 2–3-krotnie krótsza od torebki. Nasiona gładkie.

Kwiaty
Pędy
Liście
Owoce

Gatunki podobne: Rozchodnik sześciorzędowy (w Polsce występuje dużo rzadziej). Ma nieco inne liście i wyrostek u nasady liści ustawionych zwykle w 5–6 rzędów. Nasiona brodawkowate.

Biologia i ekologia

Bylina, chamefit. Kwitnie od czerwca do lipca^[4]. Rośnie na glebach bardzo suchych i ubogich, na wydmach, murach, w borach sosnowych^[4]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Koelerio-Corynephoretea^[5]. Liczba chromosomów 2n= 16, 24, 48, 60, 80^[6].

Roślina trująca. Może powodować zaczerwienienie skóry. Spożycie większych ilości może spowodować wymioty i osłabienie^[7], następnie skurcze, otępienie i paraliż^[8].

Zastosowanie

Roślina ozdobna

Pospolicie uprawiany. Nadaje się do ogrodów skalnych oraz do ogrodów naturalistycznych. W miejscach słonecznych i suchych rozchodnik ten może być użyty zamiast trawy do zazielenienia mniejszych powierzchni jako roślina okrywowa. Najlepiej rozmnażać go poprzez sadzonki, można też poprzez nasiona. Rozsadzać można go przez cały rok. W ogródku zwykle sam się nasiewa. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby, wymaga natomiast stanowiska słonecznego. Jako sukulent dobrze znosi suszę. Jest całkowicie mrozoodporny^{[potrzebny przypis]}.

Roślina lecznicza^{[potrzebny przypis]}

Surowiec zielarski: ziele. Zawiera alkaloidy: sedaminę, sodyminę, nikotynę, flawonoidy: rutynę, kwasy organiczne, substancje śluzowe, garbniki i sole mineralne
Działanie: obniża ciśnienie tętnicze krwi. W medycynie ludowej był stosowany przy leczeniu nadciśnienia tętniczego i miażdżycy. Zewnętrznie był używany do leczenia egzemy oraz innych schorzeń skóry^[7]. Działanie rozchodnika jest silne i może drażnić przewód pokarmowy. Leczenie rozchodnikiem należy skonsultować z lekarzem.
Zbiór i suszenie: ziele zbiera się na początku kwitnienia i suszy w miejscach przycienionych, przewiewnych, rozkładając cienką warstwą.

Nazewnictwo

Nazwa gatunkowa, zarówno naukowa, jak i zwyczajowa, pochodzi od ostrego smaku liści. Ludowa nazwa rośliny to „pryszczeniec”^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-04-25].
↑ ^a ^b ^c LeokadiaL. Witkowska-Żuk LeokadiaL., Atlas roślinności lasów, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, s. 265, ISBN 978-83-7073-649-1 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
↑ Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.

Bibliografia

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).

[3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-04-25].

[zuk-4] LeokadiaL. Witkowska-Żuk LeokadiaL., Atlas roślinności lasów, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, s. 265, ISBN 978-83-7073-649-1 .

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[A-7] Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.

[8] Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]