Ruch Pięciu Gwiazd
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Data założenia |
4 października 2009 |
| Ideologia polityczna |
populizm[1], |
Ruch Pięciu Gwiazd (wł. MoVimento 5 Stelle, M5S) – włoska partia polityczna głosząca hasła antykorupcyjne, ekologiczne, eurosceptyczne, a także promujące demokrację bezpośrednią, określana jako ugrupowanie populistyczne[5][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do 2013[edytuj | edytuj kod]
W 2005 Beppe Grillo, popularny komik, założył blog poświęcony kwestiom ekologicznym i walce z korupcją w polityce. W 2006 przekazał centrolewicowemu premierowi Romano Prodiemu podpisy pod petycją wzywającą do transformacji ekologicznej, a rok później zorganizował masowe wiece popierające wykluczenie z polityki osób skazanych, wprowadzenie ograniczenia liczby kadencji dla posłów oraz głosowanie preferencyjne. W 2009 bezskutecznie próbował wystartować w prawyborach na lidera Partii Demokratycznej[7].
4 października 2009 powołał ugrupowanie polityczne pod nazwą Ruch Pięciu Gwiazd[8], który na fali popularności swojej strony internetowej beppegrillo.it i przy wykorzystaniu serwisów społecznościowych organizował masowe wiece, na których m.in. piętnował polityków mających zarzuty karne[9][10]. Ruch opowiedział się za ochroną środowiska, zmniejszeniem produkcji odpadów, upaństwowieniem wodociągów, wzmocnieniem transportu publicznego, wsparciem dla odnawialnych źródeł energii, zwiększeniem efektywności energetycznej i rozwojem infrastruktury internetowej. Ruch postawił się w opozycji do klasycznych partii, przez co m.in. przez PD został uznany za partię populistyczną[7].
Ugrupowanie po raz pierwszy wystawiło swoje listy w wyborach regionalnych w 2010, uzyskując z reguły po kilka procent poparcia i wprowadzając pojedynczych radnych do rad regionów Emilia-Romania i Piemontu[11]. W 2012 partia Beppe Grillo w wyniku wyborów lokalnych wygrała m.in. w Parmie, w której reprezentujący ją Federico Pizzarotti został wybrany na urząd burmistrza[5][12]. W sondażach z tego samego roku regularnie zaczęła uzyskiwać poparcie na poziomie kilkunastu procent, w wyborach regionalnych na Sycylii uzyskała blisko 15% głosów (najwięcej spośród pojedynczych list wyborczych)[13].
Od 2013[edytuj | edytuj kod]
W wyborach w 2013 Ruch Pięciu Gwiazd wystartował samodzielnie. Partia zajęła trzecie miejsce (za koalicjami centrolewicy i centroprawicy), uzyskała około 25% głosów, co przełożyło się na ponad 50 mandatów w Senacie i blisko 110 mandatów w Izbie Deputowanych[14]. Beppe Grillo nie ubiegał się o mandat w parlamencie. Ruch Pięciu Gwiazd pozostał ugrupowaniem opozycyjnym[15], propozycja koalicji z Partią Demokratyczną została przez M5S publicznie odrzucona. Kilka tygodni później kandydatem ruchu na prezydenta został związany z lewicą prawnik Stefano Rodotà[7], który nie uzyskał dostatecznego poparcia wśród elektorów. W wyborach europejskich w 2014 lista wyborcza tego ugrupowania zdobyła poparcie około 21% głosujących i 17 mandatów w PE VIII kadencji[15] (europosłowie M5S przystąpili do frakcji Europa Wolności i Demokracji Bezpośredniej).
W wyniku wyborów lokalnych z czerwca 2016 kandydaci Ruchu Pięciu Gwiazd zostali burmistrzami m.in. Rzymu (Virginia Raggi[16][17]) i Turynu (Chiara Appendino[18]). W tym samym roku Ruch Pięciu Gwiazd prowadził kampanię przeciwko reformom konstytucyjnym i zmianom prawa wyborczego forsowanym przez premiera Mattea Renziego z PD, odrzuconych w 2016 w referendum[7].
We wrześniu 2017 partia przeprowadziła prawybory, w których zwyciężył Luigi Di Maio[19], stając się liderem politycznym swojego ugrupowania i jego kandydatem na premiera w wyborach w 2018. W głosowaniu z marca 2018 ugrupowanie zajęło drugie miejsce za koalicją centroprawicy, znacząco poprawiając swój wynik wyborczy sprzed pięciu lat (z wynikiem ponad 32% do każdej z izb). Uzyskało też największe poparcie wśród samodzielnych list wyborczych, wprowadziło do parlamentu ponad 220 posłów i ponad 110 senatorów[20].
Wyniki tych wyborów nie doprowadziły do uzyskania przez któryś z obozów politycznych większości w parlamencie pozwalającej na samodzielne rządzenie. Po długotrwałych negocjacjach 13 maja 2018 Ruch Pięciu Gwiazd podpisał porozumienie programowe z prawicową Ligą Północną[21]. Formowanie rządu trwało jeszcze niespełna trzy tygodnie. Ostatecznie nowy gabinet, na czele którego stanął związany z M5S bezpartyjny prawnik Giuseppe Conte, powstał 1 czerwca 2018.
W maju 2019 w wyborach do PE ruch zajął trzecie miejsce (17,1% głosów i 14 mandatów)[22], podczas gdy Liga Północna zanotowała znaczny wzrost poparcia w stosunku do wyborów krajowych)[7]. W sierpniu tegoż roku doszło do rozpadu koalicji z LN[23], która wystąpiła o wotum nieufności wobec rządu. Jeszcze w tym samym miesiącu partia porozumiała się jednak z dotąd opozycyjną Partią Demokratyczną. We wrześniu 2019 zaakceptowano porozumienie obu ugrupowań[24]. Obie partie współtworzyły wówczas nowy gabinet pod kierownictwem dotychczasowego premiera. W styczniu 2020 z funkcji lidera partii zrezygnował Luigi Di Maio[25]. Obowiązki lidera jako p.o. przejął wówczas Vito Crimi[26].
W lutym 2021 ruch dołączył do szerokiej koalicji popierającej nowo powołany rząd Maria Draghiego, uzyskując w nim cztery stanowiska ministrów[27]. W sierpniu tegoż roku Giuseppe Conte został wybrany na przewodniczącego partii[28]. Były premier wcześniej w tym samym roku opracował nowy statut ugrupowania, proponowane zmiany zostały zatwierdzone przez członków ruchu[29].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Populist Five Star Movement wins largest share of vote in Italian election, exit poll indicates (ang.). thetelegraph.com, 4 marca 2018. [dostęp 2018-03-04].
- ↑ Can Beppe Grillo's internet democracy work? (ang.). aljazeera.com, 23 sierpnia 2014. [dostęp 2014-08-23].
- ↑ On Energy, Italy's Five Star Movement Could Rock The Boat (ang.). theforbes.com, 5 marca 2018. [dostęp 2018-03-05].
- ↑ Eurosceptic Italy in race to form majority government (ang.). theguardian.com, 5 marca 2018. [dostęp 2018-03-05].
- ↑ a b Italian upstart party does well in local polls. google.com, 21 maja 2012. [dostęp 2012-11-05].
- ↑ Populist, Eurosceptic Five Star Movement Now Most Popular Party In Italy (ang.). breitbart.com, 7 lipca 2016. [dostęp 2016-07-18].
- ↑ a b c d e Włoskie małżeństwo z rozsądku. krytykapolityczna.pl, 13 września 2019. [dostęp 2019-09-20].
- ↑ Notizie in due minuti (wł.). corriere.it, 5 października 2012. [dostęp 2012-11-05].
- ↑ Tom Mueller: Beppe's Inferno. A comedian's war on crooked politics (ang.). newyorker.com, 4 lutego 2008. [dostęp 2012-11-05].
- ↑ Alberto Pepe, Corinna Di Gennaro: Political protest Italian-style: The blogosphere and mainstream media in the promotion and coverage of Beppe Grillo's V–day (ang.). „First Monday” Vol. 14 z grudnia 2009. [dostęp 2012-11-05].
- ↑ Regionali 28/03/2010 (wł.). interno.it. [dostęp 2012-11-03].
- ↑ Elezioni Comunali 2012 – Emilia-Romagna: Parma (wł.). la Repubblica.it, 2012. [dostęp 2012-11-05].
- ↑ Elezioni regionali del 28 ottobre 2012 (wł.). regione.sicilia.it. [dostęp 2012-11-05].
- ↑ Elezioni 2013 (wł.). corriere.it. [dostęp 2013-02-26].
- ↑ a b Elezioni 2014: Europee (wł.). interno.it. [dostęp 2014-06-01].
- ↑ Elezioni 2016. interno.it. [dostęp 2016-06-21].
- ↑ Viola Giannoli: Chi è Virginia Raggi: la prima sindaca di Roma (wł.). la Repubblica.it, 20 czerwca 2016. [dostęp 2016-06-21].
- ↑ Elezioni del 19 giugno – ballottaggio: Comune di TORINO. interno.it. [dostęp 2016-06-21].
- ↑ Di Maio candidato premier M5S. Alle primarie grilline 37mila votanti (wł.). ilmessaggero.it, 23 września 2017. [dostęp 2017-12-17].
- ↑ Risultati elezioni 2018, i numeri del nuovo Parlamento: alla Camera il centrodestra a quota 260, i 5 Stelle saranno 221 (wł.). ilfattoquotidiano.it, 6 marca 2018. [dostęp 2018-03-06].
- ↑ Italy’s populist 5 Star, League parties reach deal on government program (wł.). marketwatch.com, 13 maja 2018. [dostęp 2018-06-01].
- ↑ Elezione: Elezione 26/05/2019 (wł.). interno.gov.it. [dostęp 2021-01-11].
- ↑ Angela Giuffrida: Italian PM resigns with attack on 'opportunist' Salvini (ang.). theguardian.com, 20 sierpnia 2019. [dostęp 2019-09-04].
- ↑ Mateusz Kucharczyk: Włochy: Ostatnia przeszkoda usunięta przed nowym rządem. euractiv.pl, 4 września 2019. [dostęp 2019-09-04].
- ↑ Michał Strzałkowski: Włochy: Luigi di Maio rezygnuje z kierowania Ruchem Pięciu Gwiazd. euractiv.pl, 22 stycznia 2020. [dostęp 2020-01-22].
- ↑ Vito Crimi, chi è il veterano del M5s successore di Di Maio che gestirà la transizione (wł.). tg24.sky.it, 22 stycznia 2020. [dostęp 2020-04-03].
- ↑ Governo, Draghi scioglie la riserva e annuncia i ministri: Franco all'Economia, Cingolani alla Transizione ecologica, Cartabia alla Giustizia (wł.). repubblica.it, 12 lutego 2021. [dostęp 2021-02-13].
- ↑ Annalisa Cuzzocrea: M5S, Conte eletto presidente col 93% di sì: „Ce la metterò tutta per non deludervi”. Con lui 5 vice. Ecco chi ci sarà nella sua squadra al comando (wł.). repubblica.it, 6 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-06].
- ↑ Aleksandra Krzysztoszek: Koniec włoskich antysystemowców? Ruch Pięciu Gwiazd zrywa z przeszłością. euractiv.pl, 5 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-06].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona partii (wł.). [dostęp 2022-03-06].
| Partie reprezentowane w parlamencie krajowym lub europejskim |
|---|
