Przejdź do zawartości

Rynek (urbanistyka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rynek Główny w Krakowie (2003)
Rynek i plac Solny (rynek pomocniczy) we Wrocławiu (1873)
Rynek i plac Solny (rynek pomocniczy) we Wrocławiu (2012)

Rynek – centralny plac miejscowości, charakterystyczny dla urbanistyki europejskich miast. Rynki wytyczano od początku średniowiecza do XIX wieku.

Pochodzenie nazwy

[edytuj | edytuj kod]

Słowo rynek pochodzi od niemieckiego terminu Ring (dosł. "pierścień"), który pojawił się na ziemiach polskich wraz z przeprowadzanymi lokacjami na prawie niemieckim. Ring oznacza specyficzny rodzaj rynku z umieszczonym pośrodku blokiem zabudowy. Niemieckim odpowiednikiem słowa rynek jest Markt lub Marktplatz.

Funkcje

[edytuj | edytuj kod]

Rynek był przestrzenią wymiany handlowej i miejscem, w którym zbiegały się drogi prowadzące do miasta. Lokalizowano przy nim ratusz – siedzibę władz miejskich – a w jego pobliżu najczęściej także główną świątynię miasta. Na terenach dzisiejszej Polski układ przestrzenny rynku, jego funkcja i zadania związane były z przyjęciem prawa niemieckiego (najczęściej magdeburskiego). Inne zabudowania typowe dla rynków to sukiennice, kramy i ławy chlebowe, waga, a także pręgierz i studnia.

Rynki były najczęściej wytyczane na planie czworokąta, choć niektóre z nich posiadają formę trójkąta (Rynek Kościuszki w Białymstoku, rynki w Jaworznie, Brodnicy, Łowiczu), czy rozszerzającej się ulicy (Chojnów, Środa Śląska, Miasteczko Śląskie, Niemodlin). Od czasów renesansu projektowano niekiedy symetryczne rynki wielokątne (np. sześciokątny rynek w Krynkach, ośmiokątny rynek Nowego Miasta w Łodzi).

Rynki w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Rynki miejskie w Polsce.

Rynki zostały wytyczone w większości polskich miast i niektórych wsiach, których prawa lokacyjne wydano w średniowieczu. Nie posiadają ich natomiast miasta lokowane później, przede wszystkim te, które rozwinęły się i uzyskały prawa miejskie w XIX i XX wieku.

Największe place rynkowe w Polsce znajdują się w Olecku (64 288 m²[1][2][3]), Latowiczu (o powierzchni ok. 43 000 m²[4]), Krakowie (o powierzchni ok. 40 000 m²), Tarnogrodzie (niecałe 40 000 m²), Wrocławiu (prawie 40 000 m², a wraz z rynkiem pomocniczym około 48 500 m²).

Najdłuższe rynki znajdują się w Myszyńcu (430 m[5]) i Pułtusku (380 m), a w Chojnowie, Magnuszewie i Sławatyczach mają one boki o długości ponad 300 m.

Z rynku we Wrocławiu wybiega promieniście 11 ulic.

Galeria zdjęć

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]