Magnuszew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Magnuszew
Magnuszew
Herb
Herb Magnuszewa
Rynek w Magnuszewie
Rynek w Magnuszewie
Państwo  Polska
Województwo mazowieckie
Powiat kozienicki
Gmina Magnuszew
Liczba ludności (2011) 1015[1][2]
Strefa numeracyjna 48
Kod pocztowy 26-910
Tablice rejestracyjne WKZ
SIMC 0628833
Położenie na mapie gminy Magnuszew
Mapa lokalizacyjna gminy Magnuszew
Magnuszew
Magnuszew
Położenie na mapie powiatu kozienickiego
Mapa lokalizacyjna powiatu kozienickiego
Magnuszew
Magnuszew
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa lokalizacyjna województwa mazowieckiego
Magnuszew
Magnuszew
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Magnuszew
Magnuszew
Ziemia51°45′43″N 21°22′58″E/51,761944 21,382778
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Magnuszew (daw. Magnuszów) – dawne miasto, obecnie wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Magnuszew.

Magnuszew uzyskał lokację miejską w 1377 roku, zdegradowany przed 1576 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich w 1776 roku, degradacja w 1869 roku[3]. Magnuszewo położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wareckim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[4]. Do 1954 roku siedziba gminy Trzebień. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Magnuszew.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość leży przy drodze krajowej nr 79. Przez miejscowość przebiega także droga wojewódzka nr 736

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość została założona w XII w. przez komesa mazowieckiego. Od XIV w. Magnuszew był w rękach rodu Magnuszewskich herbu Ogończyk.

W roku 1377 ówczesny dziedzic dóbr magnuszewskich, Świętosław uzyskał od księcia mazowieckiego Ziemowita III, prawa miejskie magdeburskie. Na nadanie osadzie rangi miasta miał wpływ rozwój osadnictwa, handlu i rzemiosła, a także położenie na szlaku handlowym wzdłuż lewego brzegu Wisły.

W 1576 roku wskutek zniszczeń wojennych oraz licznych pożarów drewnianej zabudowy Magnuszew został zdegradowany do rzędu wsi. W późniejszym czasie właścicielami Magnuszewa zostali Potoccy, a po nich potężny ród Zamoyskich.

W 1776 roku Andrzej Hieronim Zamoyski na mocy przywileju nadanego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywrócił Magnuszewowi rangę miasta[5]. Przez następne lata miasto dotykały liczne pożary, powodzie a liczbę mieszkańców dziesiątkowały epidemie cholery i czarnej ospy. Liczba mieszkańców drastycznie zmalała, a Magnuszew zubożał i zatracił charakter miasta.

1 czerwca 1869 na mocy ukazu cara Aleksandra II Magnuszew utracił prawa miejskie.

W marcu 1941 Niemcy utworzyli w Magnuszewie getto dla ludności żydowskiej[6]. Mieszkało w nim ok. 1200 osób[6]. We wrześniu 1942 getto zostało zlikwidowane. Jego mieszkańców wywieziono do getta w Kozienicach, a ok. 120 Żydów zamordowano na miejscu[6].

W sierpniu i wrześniu 1944 roku prowadzone były w okolicach Magnuszewa działania wojenne mające na celu zdobycie i umocnienie przyczółka (przyczółek warecko-magnuszewski) na lewym brzegu Wisły. W styczniu 1945 roku ruszyła stąd ofensywa wyzwalająca ziemie środkowej Polski (m. in. Warszawę). W Wyniku działań wojennych miejscowość została prawie doszczętnie zniszczona.

16 października 1977 roku odsłonięto w miejscowości Pomnik Braterstwa Broni projektu A Ślęzaka[7].

W latach 1974–2005 na podstawie ustawy o uzdrowiskach, Magnuszew było uznany za miejscowość posiadającą warunki do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego, dzięki czemu mogły być prowadzone tu zakłady lecznictwa[8].

W Magnuszewie urodził się Zdzisław Wincenty Przyjałkowski (ur. 6 października 1892, zm. 12 kwietnia 1971 w Sztokholmie) – legionista, generał brygady Wojska Polskiego.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Surowce lecznicze[edytuj | edytuj kod]

W czerwcu 1958 roku przeprowadzono w Magnuszewie prace badawczych w ramach których dokonano wiercenia otworu tzw. „Magnuszew 1”. Odwiert osiągnął głębokość 3003,5 metra, stwierdzono istnienie wód mineralnych o zróżnicowanym składzie chemicznym, zmiennym ciśnieniu i wydajności. Największą wartość posiadają silnie zmineralizowane solanki chlorkowo-wapniowe. Ciśnienie złoża określono na 25 atmosfer, średnie zasolenie 11%, a zawartość jodu wynosi 6,3 mg J/litr wody. Woda zalegająca na takiej głębokości odznacza się znacznie podwyższoną temperaturą, około 35 stopni Celsjusza na wypływie.[potrzebny przypis]

Lecznicze właściwości wód ze złóż magnuszewskich wstępnie określa się jako możliwe do zastosowania:

  • kąpiele, po rozcieńczeniu ich do 1-6% podczas rehabilitacji pourazowej i po porażeniach reumatologicznych;
  • przy schorzeniach wieku dziecięcego (zawartość jodu);
  • inhalacje górnych dróg oddechowych;
  • picie po rozcieńczeniu około 1% najlepiej dodatkiem małej ilości CO2;
  • stosowanie przy leczeniu alergii i schorzeń wadliwej przemiany materii.[potrzebny przypis]

Kultura[edytuj | edytuj kod]

We wsi od 1987 roku istnieje grający w lidze ROZPN (klasa A) klub sportowy LZS Magnuszew.

W ostatni weekend czerwca w Magnuszewie jest organizowany Rodzinny Piknik Letni, który inauguruje rozpoczęcie wakacji szkolnych.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ [ Portal polskawliczbach.pl]
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2017-12-29].
  3. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50-51.
  4. ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  5. ↑ AGAD, Zbiór dokumentów papierowych, sygn. 1991.
  6. ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 302. ISBN 83-01-00065-1.
  7. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, str. 612
  8. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 1974 r. zmieniające rozporządzenie ws. rozciągnięcia niektórych przepisów o uzdrowiskach na inne miejscowości (Dz.U. z 1974 r. Nr 16, poz. 89)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Gmina Magnuszew
Siedziba gminy: Magnuszew
Miejscowości
podstawowe		Herb gminy Magnuszew
p • d • e
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem, (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta, (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta, (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

• Adamów (1539–1870)
• Aleksandrów Łódzki (1822–1870, od 1924)
• Andrzejewo (1528–1870)
• Annopol (1761–1870, od 1996)
• Babiak (1815–1870)
• Bakałarzewo (1570–1870)
• Balwierzyszki (1520–1870)
• Baranów (1544–1870)
• Bełchatów (1737–1870, od 1925)
• Bełżyce (1417–1870, od 1958)
• Będków (1453–1870)
• Biała Rawska (1498–1510, 1521–1870, od 1925)
• Białaczów (1456–1870)
• Białobrzegi (1540–1870, od 1958)
• Bielawy (1403–1870)
• Bielsk (1373–1870)
• Bieżuń (1406–1674, 1767–1870, od 1994)
• Biskupice (1450–1870)
• Bobrowniki (1403–1870)
• Bobrowniki (1485–1870)
• Bodzanów (1351–1870)
• Bodzentyn (1355–1870, od 1994)
• Bogoria (1616–1870)
• Bolesławiec (1266–1870)
• Bolimów (1370–1870)
• Brdów (1436–1870)
• Brok (1501–1870, od 1922)
• Brudzew (1458–1870)
• Burzenin (1378–1870)
• Busko-Zdrój (1287–1870, od 1916)
• Bychawa (1537–1870, od 1958)
• Cegłów (1621–1870)
• Chocz (1382–1870, od 2015)
• Chodecz (1442–1812, 1822–1870, od 1921)
• Chodel (1517–1824, 1838–1870)
• Chorzele (1542–1870, od 1919)
• Ciechanowiec Nowe Miasto** (1580–1795, 1807–1870)
• Ciepielów (1548–1870)
• Czeladź (1242–1870, od 1919)
• Czemierniki (1509–1870)
• Czersk (1350–1870)
• Czerwińsk nad Wisłą (1373–1870)
• Czyżew (1738–1870, od 2011)
• Ćmielów (1505–1870, od 1962)
• Daleszyce (1569–1870, od 2007)
• Dąbrowice (1455–1870)
• Denków** (1564–1870)
• Dobra (1392–1870, od 1919)
• Dobrzyń nad Drwęcą (1789–1870, 1919–1950→)
• Drobin (1511–1870, od 1994)
• Drzewica (1429–1870, od 1987)
• Działoszyn (1412–1870, od 1994)
• Filipów (1570–1870)
• Firlej (1557–1870)
• Frampol (1738–1870, od 1993)
• Gielniów (1455–1870)
• Gliniany (1595–1870)
• Głowaczów (1445–1870)
• Głowno (1427–1870, od 1925)
• Głusk** (1688–1870)
• Gniewoszów (1693–1870)
• Golina (1330–1870, od 1921)
• Goraj (1405–1870)
• Gorzków-Osada (1689–1870)
• Goszczyn (1386–1870)
• Gowarczów (1430–1870)
• Góra Kalwaria # (1670–1883, od 1919)
• Grabowiec (1601–1870)
• Grabowiec (1418–1870)
• Grabów (1372–1690, 1800–1870)
• Grajewo (1540–1870, od 1919)
• Granica**** (1735–1870)
• Grocholice** (1485–1870)
• Grodzisk Mazowiecki (1522–1870, od 1919)
• Grzegorzew (1435–1870)
• Horodło (1432–1870)
• Horodyszcze (1558–1870)
• Iłów (1506–1870)
• Iłża (1239–1870, od 1925)
• Inowłódz (1350–1870)
• Iwaniska (1403–1870)
• Iwanowice (1460–1870)
• Izbica (1750–1870)
• Izbica Kujawska (1394–1870, od 1973)
• Jadów (1819–1870)
• Janowiec (1537–1870)
• Janowo (1421–1870)
• Janów (1696–1870)
• Janów Podlaski (1465–1870, 1919–1940, 1944–1946)
• Jarczów (1775–1870)
• Jastrząb (1422–1870)
• Jedlińsk (1530–1870)
• Jeziorzany (Łysobyki) (1498–1870)
• Jeżów (1334–1870)
• Jędrzejów (1271–1870, od 1916)
• Józefów (1725–1870, od 1988)
• Józefów nad Wisłą (1687–1870, od 2018)
• Kamieńczyk (1428–1870)
• Kamieńsk (1374–1870, od 1994)
• Kamionka (1469–1870)
• Karczew (1548–1870, od 1959)
• Kazanów (1566–1870)
• Kazimierz (1288–1870)
• Kazimierz Biskupi (1287–1870)
• Kazimierz Dolny (1348–1870, od 1927)
• Kiernozia (1523–1870)
• Kikół (1791–1870)
• Kleczew (1366–1870, od 1919)
• Klimontów (1604–1870)
• Klwów (1413–1870)
• Kłobuck (1339–1870, od 1919)
• Kłodawa (1383–1870, od 1925)
• Kock (1417–1870, od 1919)
• Kodeń (1511–1870)
• Kołbiel (1532–1870)
• Komarów-Osada (1748–1870)
• Koniecpol (1403–1870, od 1927)
• Konstantynów (1729–1870)
• Konstantynów Łódzki (1830–1870, od 1924)
• Końskowola (1532–1870)
• Koprzywnica (1262–1870, od 2001)
• Kosów Lacki (1723–1870, od 2000)
• Koszyce (1374–1870)
• Kowal (1339–1870, od 1919)
• Koziegłowy (1472–1870, od 1950)
• Koźminek (1369–1870)
• Krasnobród (1576–1870, od 1994)
• Krasnosielc (1824–1870)
• Kromołów** (1388–1870)
• Krośniewice (1452–1870, od 1926)
• Kryłów (1523–1870)
• Krzepice (1357–1870, od 1919)
• Krzeszów (1641–1870)
• Książ Wielki (1372–1870)
• Kuczbork-Osada (1384–1870)
• Kunów (1467–1870, od 1990)
• Kurów (1442–1870)
• Kurozwęki (1347–1870)
• Kurzelów (1285–1870)
• Lasocin (1547–1870)
• Latowicz (1423–1870)
• Lądek (1269–1870)
• Lelów (1314–1870)
• Lipsk (1580–1870, od 1983)
• Lipsko (1613–1870, od 1958)
• Liw (1421–1870)
• Lubień Kujawski (1489–1870, od 1919)
• Lubraniec (1509–1870, od 1919)
• Ludwinów (1719–1870)
• Lutomiersk (1274–1870)
• Lututów (1406–1720, 1843–1870)
• Łagów (1375–1870, od 2018)
• Łaskarzew (1418–1870, od 1969)
• Łaszczów (1549–1870, od 2010)
• Łomazy (1566–1870)
• Łosice (1505–1870, od 1919)
• Łoździeje (1597–1870, od 1946)
• Maciejowice (1507–1870)
• Magnuszew (1377–1576, 1776–1870)
• Małogoszcz (1408–1870, od 1996)
• Markuszów (1330–1870)
• Michów (1531–1870)
• Miedzna (1470–1870)
• Modliborzyce (1642–1870, od 2014)
• Modrzejów** (1706–1870)
• Mogielnica (1317–1870, od 1919)
• Mokobody (1496–1870)
• Mordy (1488–1870, od 1919)
• Mrzygłód** (1412–1870)
• Mstów (1278–1870)
• Myszyniec (1791–1870, od 1993)
• Nadarzyn (1453–1870)
• Nowa Brzeźnica (1287–1870)
• Nowa Słupia (1351–1870)
• Nowe Brzesko (1279–1870, od 2011)
• Nowe Miasto (1420–1870)
• Nowe Miasto nad Pilicą (1400–1870, od 1916)
• Nowogród (1427–1870, od 1927)
• Nowy Korczyn (1258–1870)
• Nur (1416–1870)
• Odrzywół (1418–1870)
• Ogrodzieniec (1386–1870, od 1973)
• Okuniew (1538–1870)
• Oleśnica (1470–1870)
• Olita (1581–1870, od 1977)
• Olsztyn (1488–1870)
• Opatowiec (1271–1870)
• Opatówek (1338–1870, od 2017)
• Opole Lubelskie (1418–1870, od 1957)
• Orchówek (1506-XVIII, 1775–1870)
• Osieck (1558–1870)
• Osiek (1430–1870, od 1994)
• Osięciny (1824–1870)
• Osmolin (1462–1870)
• Ostrów Lubelski (1548–1870, od 1919)
• Ożarów (1569–1870, od 1988)
• Pacanów (1265–1870)
• Pajęczno (1276–1870, od 1958)
• Parysów (1538–1870)
• Parzęczew (1421–1870)
• Pawłów (1470–1870)
• Piaseczno (1429–1870, od 1916)
• Piaski (1456–1870, od 1993)
• Piątek (1339–1870)
• Pierzchnica (1370–1870)
• Pilica (1394–1870, od 1994)
• Pilwiszki (1536–1870)
• Piotrków Kujawski (1738–1870, od 1998)
• Piszczac (1530–1870)
• Pławno (1544–1870)
• Poddębice (1400–1673, 1822–1870, od 1934)
• Połaniec (1264–1870, od 1980)
• Poniemoń* (1763–1825, 1836–1931→)
• Praszka (1392–1870, od 1919)
• Proszowice (1358–1870, od 1923)
• Przedecz (1363–1870, od 1919)
• Przerośl (1576–1870)
• Przybyszew (1396–1870)
• Przyrów (1369–1870)
• Przysucha (1710–1870, od 1958)
• Przytyk (1333–1870)
• Puchaczów (1527–1870)
• Pyzdry (1257–1870, od 1919)
• Raciąż (1425–1870, od 1922)
• Raciążek (1317–1870)
• Raczki (1703–1870)
• Radoszyce (1370–1870, od 2018)
• Radzanów (1400–1870)
• Radziejów (1252–1870, od 1919)
• Radziłów (1466–1870)
• Rajgród (1566–1870, od 1924)
• Raków (1569–1870)
• Rejowiec (1547–1870, od 2017)
• Rossosz (1584–1870)
• Rozprza (1272–1870)
• Różan (1378–1870, od 1919)
• Rychwał (1458–1870, od 1921)
• Ryczywół (1369–1870)
• Rzgów (1467–1870, od 2006)
• Sapieżyszki (1825–1870)
• Sarnaki (1754–1870)
• Sawin (1492–1870)
• Secemin (1395–1870)
• Sereje (1511–1870)
• Serock (1417–1870, od 1923)
• Serokomla (1537–1870)
• Sieciechów (1370–1870)
• Siennica (1526–1870)
• Sienno (1421–1870)
• Siewierz (1304–1870, od 1962)
• Simno (1626–1870, 1956)
• Skalbmierz (1342–1870, od 1927)
• Skała (1262–1870, od 1987)
• Skaryszew (1264–1870, od 1922)
• Skępe (1445–1870, od 1997)
• Skrzynno (1308–1870)
• Skulsk (1384–1504, 1566–1662, 1793–1870)
• Sławatycze (1577–1870)
• Sławków (1286–1870, 1958–1977→**, od 1984)
• Słomniki (1358–1870, od 1917)
• Służewo (1339–1870)
• Sobków (1563–1870)
• Sobota (1393–1870)
• Sochocin (1385–1870)
• Sokoły (1827–1870, 1919–1950)
• Solec nad Wisłą (1370–1870)
• Sompolno (1477–1870, od 1973)
• Sopoćkinie (1560–1870)
• Stanisławów (1523–1870)
• Staw (1405–1870)
• Stawiski (1702–1871, od 1919)
• Stawiszyn (1291–1870, od 1919)
• Sterdyń (1737–1870)
• Stężyca (1330–1870)
• Stoczek Łukowski (1540–1870, od 1919)
• Stopnica (1362–1870, od 2015)
• Stryków (1394–1870, od 1923)
• Sudargi (1724–1870)
• Sulejów (1296–1870, od 1927)
• Szadek (1295–1870, od 1919)
• Szczekociny (1470–1870, od 1923)
• Szczerców (1364–1870)
• Szreńsk (1383–1870)
• Szydłów (1329–1870)
• Ślesin (1358–1579, 1618–1870, od 1921)
• Śniadowo (1775–1870)
• Tarczyn (1353–1870, od 2003)
• Tarłów (1550–1870)
• Tarnogóra (1548–1870)
• Tarnogród (1567–1870, od 1987)
• Tuliszków (1458–1870, od 1919)
• Turobin (1420–1870)
• Tuszyn (1416–1870, od 1924)
• Tyszowce (1419–1870, od 2000)
• Uchanie (1484–1870)
• Ujazd (1428–1870)
• Uniejów (1331–1870, od 1919)
• Urzędów (1405–1870, od 2016)
• Waśniów (1351–1870)
• Wąchock (1454–1870, od 1994)
• Wąsosz (1436–1870)
• Wąwolnica (1346–1870)
• Widawa (1388–1870)
• Wieniawa** (1768–1870)
• Wieruszów (1368–1870, od 1919)
• Wierzbica (1469–1870)
• Wierzbnik (1624–1870, 1916–1939→)
• Wilczyn (1458–1478, 1485–1870)
• Wiskitki (1595–1870)
• Wisznice (1579–1870)
• Wisztyniec (1570–1870)
• Wiślica (1345–1870, od 2018)
• Wizna (1435–1870)
• Wiżajny (1620–1870)
• Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
• Włodowice (1386–1870)
• Włoszczowa (1539–1870, od 1916)
• Wodzisław (1366–1870)
• Wohyń (1519–1870)
• Wojsławice (1445–1870)
• Wolanów (1773–1870)
• Wolbórz (1273–1870, od 2011)
• Wolbrom (1321–1870, od 1930)
• Wysokie Mazowieckie (1503–1870, od 1919)
• Wyszków (1502–1870, od 1919)
• Wyśmierzyce (1338–1870, od 1922)
• Zagórów (1407–1870, od 1919)
• Zaklików (1565–1870, od 2014)
• Zambrów (1430–1870, od 1919)
• Zawichost # (1255–1888, od 1926)
• Złoczew (1605–1870, od 1919)
• Zwoleń (1425–1870, od 1925)
• Żarki (1382–1870, od 1949)
• Żarnowiec (1340–1870)
• Żarnów (1415–1870)
• Żółkiewka (1702–1870)
• Żuromin (1767–1870, od 1925)
• Żychlin (1397–1870, od 1924)

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Magnuszew&oldid=53875656”