Selâmet I Girej
| chan krymski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
1558 |
| Data śmierci |
1610 |
Selâmet I Girej (1558-1610) – nurredin w latach 1596–1597, kałga 1597–1601, chan 1608–1610[1], ustanowiony na tronie Chanatu Krymskiego przez sułtana z pominięcięm legalnego następcy[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1581 roku, w czasie ucieczki z Krymu do Istambułu, został uwięziony przez Kozaków. Został odesłany do Turcji, pomimo nalegań chana Mehmeda II, po złożeniu przysięgi, że jeżeli zostanie chanem, to będzie dbał o dobre stosunki polsko-tatarskie[3].
W 1601 roku, w wyniku wewnętrznych walk o tron krymski, ponownie zbiegł do Istambułu i był przez sułtana traktowany jako środek nacisku na Ğazı II Gireja. Po zesłaniu do Bityni, uciekł i przyłączył się do lokalnego buntu, za co został później ukarany kilkuletnim więzieniem[4]. W 1608 roku został wyznaczony przez sułtana Ahmeda, jako następca tronu, na Krym, gdzie udał się w asyście tureckiej floty. Po przejęciu przez niego władzy, jego poprzednik Tochtamysz Girej (i właściwie jedyny konkurent do tronu) udał się drogą lądową do stolicy Turcji, ale w okolicach Białogrodu został zamordowany przez Mehmeda[5]. Sułtan zwolnił Selameta z wszelkich obowiązków wojennych wobec Turków na 3 lata, z wyjątkiem "doglądania" Mołdawii. Początkowo nastawiony był wrogo do Rzeczypospolitej Obojga Narodów (pomimo zawartego w 1607 roku traktatu pokojowego z Turcją[6] oraz z chanem Gazim[7]), stąd jeden większy najazd w lecie 1608 roku i kilka drobniejszych. Skutkowało to zwiększeniem koncentracji kwarcianych. Chcąc zaskoczyć Polaków, Tatarzy (pod dowództwem braci Mehmeda i Szahina Girejów) przekroczyli granicę województwa kijowskiego na przełomie września i października, lecz zorientowawszy się, że znaleźli się pomiędzy rozłożonymi na zimę chorągwiami polskimi, szybko się wycofali. W 1609 roku Tatarzy zająci byli plądrowaniem Rosji[1] i nie napadali na ziemie Rzeczypospolitej[8]. Selâmet umarł latem 1610 roku, przed podpisaniem jakiegokolwiek układu polsko-tatarskiego (zawieranego zawsze po zmianie na tronie chańskim). Jego następcą został kałga Canibek Girej[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Podhorodecki L.: Chanat krymski.... s. 130.
- ↑ Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie.... s. 44.
- ↑ Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie.... s. 157.
- ↑ Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie.... s. 104-105, 110.
- ↑ Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie.... s. 148-149.
- ↑ Podhorodecki L.: Tatarzy.... s. 175.
- ↑ Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie.... s. 18.
- ↑ Horn M., Chronologia i zasięg najazdów tatarskich..., s. 70.
- ↑ Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie.... s. 63.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leszek Podhorodecki: Tatarzy. Od Czyngis-chana do XX wieku. Warszawa: Bellona, 2010. ISBN 978-83-11-11801-0.
- Leszek Podhorodecki: Chanat krymski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987. ISBN 83-05-11618-2.
- Dariusz Skorupa: Stosunki polsko-tatarskie 1595-1623. Warszawa: PAN, 2004. ISBN 83-89729-05-9.
- Maurycy Horn. Chronologia i zasięg najazdów tatarskich na ziemie Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1600-1647. „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”. 8, cz. 1, 1962. Warszawa: MON. ISSN 0562-2788.
